Баланың психикалық дамуының кезеңдерге жіктелуі
жүктеу/скачать 35,49 Kb.
|
Лекция 5. Жастық ж е дифф.псих.
- Бұл бет үшін навигация:
- Баланың сана деңгейінде бұл «Мен қалаймын» және «Мен істей аламын» деген келіспеушілік ретінде көрінеді.
| Дамудың қозғаушы күші не?
Ішкі қарама-қайшылықтар – психикалық дамудың қозғаушы күші. Бұлар әр жаста ерекшеленеді, сонымен бірге бір негізгі қарама-қайшылық аясында жүзеге асырылады. Бұл дегеніміз баланың ересек болу қажеттілігі, олармен бірге өмір сүруі, қоғам өмірінде белгілі бір орынға ие болуы, тәуелсіздігін қамтамасыз етуі және оны қанағаттандырудың нақты мүмкіндіктерінің болмауы. Баланың сана деңгейінде бұл «Мен қалаймын» және «Мен істей аламын» деген келіспеушілік ретінде көрінеді. Бұл қарама-қайшылық жаңа білімдерді игеруге, дағдылар мен біліктілікті қалыптастыруға, тәуелсіздік шекараларын кеңейтуге және мүмкіндіктердің деңгейін арттыруға мүмкіндік беретін жаңа қызметтің жолдарын дамытуға әкеледі. Өз кезегінде, мүмкіндіктің шекарасын кеңейту балаға ересек өмірдің жаңа бағыттарын «ашуға» алып келеді, алайда ол әлі қол жетімді емес, бірақ ол «кіруге» ұмтылады. Психологиялық дамумен байланысты ең негізгі ұғымдардың бірі «даму факторлары» болып табылады. Даму факторлары адамның даму процесіне көмек көрсетеді, не кедергі жасайды. Даму процесін жылдамдатады немесе баяулатады. Психологияда баланың психикалық дамуын түсіндіретін біршама теориялар бар. Оларды биологиялық және әлеуметтік деп екі бағытқа біріктіруге болады. Биологиялық бағытта бала табиғаттан белгілі бір қабілеттермен, мінезінің ерекшеліктерімен, мінез-құлық нысандарымен қамтамасыз етілген биологиялық сипатқа ие, тірі жан ретінде қарастырылады. Баланың дарынды болуы, даму процесінің қарқыны жылдам немесе баяу болуы тұқымқуалаушылыққа байланысты. Яғни, тұқымқуалаушылық баланың дамуының барлық бағытын анықтайды. Бала тәрбиеленетін орта әрі қарай дамудың алғышарты болып табылады. Әлеуметтік бағытта баланың психикасының дамуына қарсы көзқарас. Оның шығу тегі 17-ші ғасырдағы философ Джон Локктың идеяларында. Ол бала дүниеге ақ балауыз тақта (tabula rasa) сияқты таза жанмен туылады деп ойлаған. Бұл тақтада тәрбиеші барлығын жаза алады. Бұл ретте, тұқымқуалаушылыққа тәуелсіз, бала оның туған туысқандары оны қандай адам ретінде көргісі келеді, солай ер жетеді. Бағыттың екеуі де, биологиялық та және әлеуметтік те бір жақты. Дамудың екі факторының бірінің маңыздылығын не кемітеді, не арттырады. Сонымен қатар, даму үдерісі өзінің сапалы өзгерістерінен және қарама-қайшылықтарынан айырылады. Бір жағдайда тұқым қуалау тетіктері іске қосылып, ең басынан бері нышанда болған ерекшеліктер, екінші жағынан – қоршаған орта әсерінен, одан да көбірек даму алынды. Өз іс-әрекетін көрсетпейтін баланың дамуы көбінесе өсу үдерісіне, сандық өсуге немесе жинақтауға ұқсас. жүктеу/скачать 35,49 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|