Бұқар жырау

Тақырып:Бұқар жырау

Оындаған:206-топ білімгері

Сарсенбай Гульназ

Бұқар жырау(1668-1718)

Өмірбаяны

⚫

Бұқар жырау Қалқаманұлы — XVIII ғасырдағы қазақ 

əдебиетінің ең көрнекті өкілдерінің бірі. Ол ұзақ өмір 

сүріп, көптеген тарихи оқиғалардың куəсі болған қазақ 

жырауы, мемлекет қайраткері 1668 жылдар шамасында 

туған. ұқардың арғы тегі Арғын, оның ішінде Төртуыл 

Қаржас. Бұқардың əкесі Қалқаман жаугершілік заманда 

ерлігімен аты шыққан батыр болған. Бұқар жыраудың 

өмірі мен шығармашылығы Арқа өңірімен тығыз 

байланысты. Бірақ та жастық шағы, қандай өмір 

өткелдерінен өткендігі, туған, өлген жылдары жайында 

нақты деректер жоқ. Бұқар жырау ерте кезден көзге 

түсіп, Тəуке ханның тұсында-ақ (1718 жылы өлген) 

қабырғалы би болған деседі. Бірақ Абылайға дейінгі 

билеп келген хандардың ешқасайсымен тіл табыса 

алмайды.

⚫

Тек Абылай ханның тұсында жыраудың 

жұлдызы тағы да жанады, сөйтіп ол хан 

ордасына оралып, қалған өмірінде мемлекеттік 

істерге тікелей араласады. Бұқар жырау 

Қалқаманұлы Қарағанды облысы Бұқар жырау 

ауданының аумағындағы Далба тауының бір 

сілемінде жерленген. Бұқар жыраудың 

шығармалары философиялық-дидактикалық 

толғау түрінде бізге жеткен. Олар бейнелі 

суреттерге бай, ұлттық бояуға қанық, 

көркемдігі кемел. Жырау халықтың дəстүрлі 

ауыз əдебиетінің үлгілерін шебер пайдалана 

білген. "Өз заманындағы жандар бұл кісіні 

көмекей əулие деседі екен. 

Қара сөз білмейді, тек сөйлесе көмекейі 

бүлкілдеп жырлай бастайды екен " деп 

жазады белгілі ғалым, фольклоршы, 

жыраудың тұңғыш биографы Мəшһүр 

Жүсіп Көпеев. Бұқар жырау 

шығармаларының басты тақырыбы — 

халқына, отанына деген ыстық 

махаббаты. Ол отанды сүюге, бір 

орталыққа бағынған іргелі ел болуға 

үндейді. Көреген ақын қазақ халқының 

ұлттық бірлігі қажет екендігін айқын 

түсініп, бұл тұрғыда Абылайды бірлік 

идеясын жүзеге асыра алатын 

қайраткер ретінде жырына қосады, 

сыртқы жаулармен күресте қазақ 

жүздерін біріктірер қолбасшы, көзсіз 

батыр ретінде сүреттейді.

              Бұқар жырау

•Қоғам қайраткері,ел көсемі

•Көреген сыншы,абыз

•Ханның  қабырғалы биі

•Дидактикалык толғаулардың авторы,жыраулар  поэзиясынын 

жалғастырушы

•Өз дəуірінің Кемеңгер ойшылы,философы

Толғаулары

⚫

Жыраудың “

Он екі айда жаз келер

”, “

Абылай ханны

ң

 

қ

асында

”, “

Хан

ғ

а жауап 

айтпасам

” атты толғаулары халық болашағы мен бейбітшілікті сақтау, отарлауды 

көздеген елден жыраққа, Жиделі байсынға көшу мəселесін қозғайды. Бұл 

жырлардың үгіт-насихаттық, дидактикалық сипаты басым. Жыраудың табиғат пен 

адам өмірін астастыра суреттейтін жырлары да мол: “

Б

ұ

л, б

ұ

л 

ү

йрек, б

ұ

л 

ү

йрек

”, 

“Ə

лемді т