БАСШЫЛЫҚҚА ХАТТЫ АНЫҚТАУ
ЧАМЧАДИН АЛЬБИНА
АУДИТ ЖҮРГІЗУ ҮДЕРІСІНДЕ АУДИТОРДА ҰЙЫМ ҚЫЗМЕТІ БАРЛЫҚ АУМАҒЫНДА БАРЫН БІЛЕТІН МАМАН БОЛМАҒАНДЫҚТАН ӨЗІ ШЕШЕ АЛМАЙТЫН СҰРАҚТАР ТУЫНДАЙДЫ. БҰЛ ЖАҒДАЙДА АУДИТОРҒА АУМАҚТЫ ЗЕРТТЕУГЕ ҚАЖЕТТІ АРНАЙЫ БІЛІМІ БАР САРАПШЫ-МАМАНДА КӨМЕГІНЕ ЖҮГІНУІ ҚАЖЕТ. АУДИТТІ ЖҮРГІЗУ КЕЗІНДЕ БАСШЫЛЫҚПЕН САРАПШЫЛАР ЖҰМЫСЫН ПАЙДАЛАНҒАНДА 620-ХАС «САРАПШЫ ЖҰМЫСЫН ПАЙДАЛАНУ»НЕГІЗІНДЕ ЖАСАЛАДЫ.
САРАПШЫ РЕТІНДЕ ЖЕТКІЛІКТІ БІЛІМІ БАР ЖӘНЕ АНЫҚТАЛҒАН АУМАҚ БУХГАЛЕРЛІК ЕСЕПТЕ ЖӘНЕ АУДИТ БОЙЫНША ҮЗДІК БОЙЫНША ТӘЖІРИБЕСІ БАР АУДИТОРЛЫҚ ФИРМА ШТАТЫ ҚАТАРЫН КІРМЕЙТІН МАМАНДЫ ҚАРАТАДЫ – АКТУАРИЙ, ЗАҢГЕР, БАҒАЛАУШЫ, ИНЖЕНЕР, ТЕХНОЛОГ, ПРОГРАММИСТ, ГЕОЛОГ ЖӘНЕ Т.Б. МЫСАЛЫ, САРАПШЫНЫ МЫНАЛАР БОЙЫНША ҚАРАТУҒА БОЛАДЫ:
Активтердің анықталған түрлері бойынша бағалауы жер, көлік және жабдық, құнды тастар және т.б.
Активтердің саны мен сапасын анықтау, мысалы қорларға сақталатын минералдар, жерасты қорлары және мұнай, сонымен қатар мерзімі өткен көліктердің және жабдықтардың тиімді қызметі;
Ағымдағы келісім бойынша, орындалған және аяқталмаған жұмысты бағалау;
Келісімдерді, заңнамаларды және нормативті бағалайларды талдауға қатысты заңдық қорытындылар.
Аудитордың өзі сияқты кеңеске қаратылған маман сарапшы аудиттелетін ұйымға тәуелсіз болып табылады. Аудитор келісім орнатқаннан кейін, жұмыстың көлеміне қарай немесе басқа да жағдайларға қарай тапсырыс берушіге сарапшы-мамандардың қатысуы туралы хабар беру керек.
Сарапшы-маман болып заңды тұлға тағайындалады. Ұйымдастырушы, меншік иесі, акционер, кредитор, сақтандырушылар сарапшы-маман бола алмайды, қаржылық есептілікті сақтауына жауапты немесе көрсетілген тұлғалармен жақын туысқандықта болған, аудиттелетін ұйымның басқа лауазымдық тұлғасы бола алмайды. Сарапшы болып алдыңғы уақыттарда бұл ұйымның бухгалтерлік есебін енгізу және қалпына келтіру бойынша, сонымен қатар қаржылық есепттілікті ұйымдастыру жұмыстарын жүргізген тұлға тағайындалмайды
Ұйымның мамандандырылған сарапшысы ретінде қаратуға болмайды, егер ол аудиттелетін ұйымның ұйымдастырушысы, меншік иесі, акционері, еншілес кәсіпорыны, бөлімшесі, өкілі болып табылады немесе егер аудиттелетін ұйым оның ұйымдастырушысы, меншік иесі, акционері, еншілес кәсіпорыны, бөлімшесі, өкілі болса, немесе егер ол ұйым-сарапшысына қарайды,өз капиталында өз үлесі болса.
САРАПШЫНЫ ЖҰМЫСҚА ҚАРАТУ АУДИТТЕЛЕТІН ҰЙЫМЫ КЕЛІСІМІМЕН ҒАНА АУДИТОРЛЫҚ ФИРМАМЕН ЖҮЗЕГЕ АСЫРЫЛАДЫ. САРАПШЫНЫ ҚАРАТУ АУДИТОРЛЫҚ ҚЫЗМЕТ КЕЛІСІМІНДЕ КӨРСЕТІЛУІ ТИІС. ЕГЕР ОНДАЙ ҚАЖЕТТІЛІК ТЕКСЕРІ БАРЫСЫНДА ТУЫНДАСА, ОНДА ТАПСЫРЫС БЕРУШІНІ ХАБАРДАР ЕТІП ОНЫҢ КЕЛІСІМІН АЛУ ҚАЖЕТ. ЕГЕР АУДИТТЕЛЕТІН ҰЙЫМ БАС ТАРТСА, ОНДА БАС ТАРТУ ЖАЗБАША ТҰРҒЫДАН ОРЫНДАЛУЫ ҚАЖЕТ, ОНДАЙ ЖАҒДАЙДА АУДИТОРЛЫҚ ҚОРЫТЫНДЫ ШАРТСЫЗ ОҢ НӘТИЖЕДЕН ҮЗДІК НӘТИЖЕДЕ БОЛУЫ ҚАЖЕТ.
Сарапшыны таңдау кезінде оның кәсіби біліктілігін тексеру қажет. Бұл келесі сұрақтарды қарастыруды енгізеді:
GO BEYOND
САРАПШЫНЫ ТАҢДАУ КЕЗІНДЕ ОНЫҢ КӘСІБИ БІЛІКТІЛІГІН ТЕКСЕРУ ҚАЖЕТ. БҰЛ КЕЛЕСІ СҰРАҚТАРДЫ ҚАРАСТЫРУДЫ ЕНГІЗЕДІ:
Сарапшы өз жұмысында қолдану ниетімен болжаулар және әдісер туралы мәліметтер;
Сарапшы қорытныдыларының мазмұны мен формасы;
Сарапшының қорытындысында келесі міндетті реквизиттер болуы тиіс:
Құжат атауы;
Күні;
Сарапшының жеке қолы мен мағынасы.
ОЛ ЕРЕЖЕГЕ САЙ 3 БӨЛІМНЕН ҚҰРАЛУЫ ТИІС: КІРІСПЕ, ЗЕРТТЕУ ЖӘНЕ ШЕШІМДЕР.
Аудиторға аудиторлық дәлелдемелер ретінде қолдануға сарапшының қорытынды жұмыстарын бағалау қажет. Аудитормен алынған басқа да аудиторлық дәлелдеулер тарқаса, онда қосымша процедуралар жүргізуі қажет немесе басқа сарапшыларды тарту керек.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ