дəріс  Тақырыбы: Жеке адамның өзіндік сана-сезімінің психологиялық мəні

Сана – адамның материял дамуының белгілі бір сатысында пайда болған қасиеті. Ол – 
жоғарғы деңгейде кемелденіп жетілген мидың қызметі, материялық дүниенің жетілген 
бейнесі.Бейнелеу теориясы негізінде адам дүниетанымының – пайымдау мен сезіп білуден 
абстракталы ойлауға,одан тəжірибеге көшіп отыруы – ақиқатты, объективті шындықты 
танып білудің үнемі дамып, күрделеніп отыратын диалетикалық жолы. 
Адам өз əлемін, өзіне тиісті, қажетті нəрсеге өзінің қатысып, іс - əрекетін барлығын 
байланысты дамытып, басқарып, саналы түрде игеріп отырады.Көптеген зерттеушілер
адам санасын психологияның бірде – бір зертеу əдісімен зерттелмейтіндігін ескертеді. 
Дегенмен адам санасына мынандай сипаттамалар береді. 
1. Сананың рефлексиялық қабілеті, өзін - өзі бақылау.Рефлексия - өзінің ішкі 
психикалық жағдайларын тану процесі, немесе өзіндік сана – сезімін тану 
2. Сананың тұтас – мотивтік сипаты.Сана өмірде бағалауда ішкі қажеттіліктер мен 
байланыстыра белгілі мотивтеге бағынады. 
3.Индивид санасы əр уақытта түрлі деңгейде түсініктер динамикасында болады. 
4.Сана əлеуметтік құрылысы элементтері сана тəжірибесі тұрмыстық сана 
рефлексиясына немесе рефлесифтік санаға айналады.Рефлексивтік сананың бірінші этапы
өзіндік сана сезім (самосознание) немесе өзіндік сана.Өзіндік сана сезім - өзін тану, өзінің 
мақсат – міндеттерін білу. Олардың түрлері: 
1. Өзін - өзі тану (самопознания) 
2. Өзін - өзі бағалау (самооцения) 
3. Өзін - өзі бақылау (самоконтроль) 
4. Өзін - өзі қабылдау (самопринятие) 
Өзіндік сана тұлғаның өзін сыйлау деңгейін сақтауда да қатысады. 
1. Өзін - өзі тану – адам рухани жаны мен тəні қасиеттері мен мүмкіндіктерін танып білу, 
адамдар арасында өз орнын білу. Бұның үш түрлі аспектісі бар: 
а) Өз іс - əрекетіне, мінез – құлқына, қарым – қатынасына, өзге адамдармен қарым – 
қатынас нормаларына талдау жасай білу керек. 
б) Адамдардың өзіне қатынасын білу. 
в) Өз жағдайын, көңіл – күйін, ойларын бақылау жəне істеген істерінің мотивтеріне 
талдау жасай білу. 
2. Өзін - өзі бағалау бағалау шкаласы арқылы анықталады. Олар: 
а) Адекватты – реалды, объективті. 
б) Адекватты емес – жоғары немесе төмен бағалау (неадекватный) 
3. Өзін - өзі бақылау адамның психикалық жағдайы мен регульяциясы, өзіндік іс - 
əрекеттерін бақылау. 

жүктеу/скачать 0,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: