Баяндама: Дамыту, оқыту,тәрбиелеу мәселелерінің өзара байланыстары. Дайындаған: Бақытжан Еркенұр «Дамыта оқыту»
жүктеу/скачать 16,68 Kb.
|
|
Баяндама: Дамыту, оқыту,тәрбиелеу мәселелерінің өзара байланыстары. Дайындаған:Бақытжан Еркенұр «Дамыта оқыту» термині өзінің пайда болуына В.В. Давыдов. Шектеулі құбылыстарды белгілеу үшін енгізілген ол көп ұзамай жаппай педагогикалық тәжірибеге енді. Бүгінгі таңда оны қолданудың әртүрлілігі сонша, оның қазіргі мағынасын түсіну үшін арнайы зерттеу қажет.«Дамыта оқыту» ұғымын мағыналы жалпылау деп санауға болады (В.В.Давыдов). Оның мазмұны, семантикалық мағынасы, негізгі психологиялық-педагогикалық категориялармен байланысы осы тарауда бірқатар анықтамалар-жалпылаулар арқылы ашылады. Дамыта оқыту түсіндірмелі-иллюстративті әдісті алмастыратын оқытудың жаңа, белсенді-белсенді тәсілі ретінде түсініледі.Тұлғаның дамуы және оның заңдылықтары.Тұлға динамикалық концепция: ол өмір бойы өзгерістерге ұшырайды, оны даму (прогрессивті немесе регрессивті) деп атайды.Даму (прогрессивті) - жеке тұлғаның уақыт өте келе физикалық және психикалық өзгеруі, оның кез келген қасиеттері мен параметрлерінің кішіден үлкенге, қарапайымнан күрделіге, төменнен жоғарыға ауысуын, жақсаруын қамтитын процесс.«Тұлғаны қалыптастыру» термині келесідей қолданылады: 1) «даму» сөзінің синонимі, яғни. тұлғаның ішкі өзгеру процесі; 2) «білім беру», «әлеуметтену» сөздерінің синонимі, яғни. тұлғаның дамуы үшін сыртқы жағдайларды жасау және жүзеге асыру. Даму процесінің қасиеттері мен заңдылықтары. Тұлғаның дамуы әмбебап диалектикалық заңдылықтарға сәйкес жүреді. Бұл процестің ерекше қасиеттері (заңдылықтары) төмендегідей. Имманенттілік: даму қабілеті адамға табиғатынан тән, ол тұлғаның ажырамас қасиеті. Биогенділік: адамның психикалық дамуы негізінен тұқымқуалаушылықтың биологиялық механизмімен анықталады. Социогенділігі: әлеуметтік орта, онда адам дамуы жүзеге асады, тұлғаның қалыптасуына үлкен әсер етеді. Психогенділік: адам өзін-өзі реттейтін және өзін-өзі басқаратын жүйе, даму процесі өзін-өзі реттеуге және өзін-өзі басқаруға бағынады. Индивидуалдылық: Тұлға – сапаларды жеке таңдаумен және өзіндік даму вариантымен сипатталатын ерекше құбылыс. Сахналық: тұлғаның дамуы жалпыға бірдей циклдік заңға бағынады, пайда болу, өсу, шарықтау, солу, құлдырау кезеңдерінен өтеді. Біркелкі емес (сызықтылық): жеке тұлға бірегей, әр адам кездейсоқ таралатын жеделдетулерді (стихиялылық) және өсудің қайшылықтарын (дағдарысын) бастан кешіре отырып, өз қарқынымен дамиды. Дене жасы сандық (шектеу) және сапалық (сезімталдық) мүмкіндіктерді анықтайды психикалық даму. Дамыта оқыту даму заңдылықтарын ескереді және пайдаланады, жеке тұлғаның деңгейі мен ерекшеліктеріне қарай бейімдейді. Білім беру және дамыту Баланың физикалық дамуы генетикалық бағдарлама бойынша онтогенездің, бұлшықет массасының және т.б. көлемінің ұлғаюы түрінде өте анық жүзеге асырылады. Сондай-ақ сыртқы жағдайлар нәтижелердің үлкен ауқымын анықтайтыны анық: бала. азды-көпті дені сау, физикалық дайындығы бар, төзімді болуы мүмкін.Психикамен, кісілікпен қалай? Сананың дамуы оқу мен әлеуметтік жағдайларға қаншалықты тәуелді және табиғи жасқа байланысты жетілуге байланысты? Бұл сұрақтың жауабы түбегейлі маңызды: ол адамның мүмкіндіктерінің шекарасын, демек, сыртқы педагогикалық әсерлердің мақсаттары мен міндеттерін анықтайды. Педагогика тарихында мәселе екі шеткі көзқараспен ұсынылған. Біріншісі (биологизатор, декарттық) тұқым қуалайтын немесе Құдай берген факторлардың дамуын қатаң алдын ала анықтаудан туындайды. Сократ мұғалімнің акушерка екенін, ол ештеңе бере алмайтынын, тек босануға көмектесетінін айтқан.Екіншісі (әлеуметтанушы, бихевиорист),керісінше, дамудың барлық нәтижелерін қоршаған ортаның әсеріне жатқызады. Одиозный совет академигі Т.Д. Лысенко: «Әйел бізге ағза беруі керек, ал біз одан совет адамын жасаймыз» деп жазды.Қазіргі ғылым психикалық дамудың әрбір әрекеті сыртқы ортаның мидағы бейнеленуімен байланысты екенін, ол меңгеру, таным мен іс-әрекет тәжірибесін меңгеру және осы мағынада оқыту екенін анықтады. Тәрбие – адамның психикалық дамуының бір түрі, дамудың қажетті элементі. Кез келген жаттығу жады мен шартты рефлекстердің қорын дамытады, байытады.Оқыту мен дамыту жеке процестер ретінде әрекет ете алмайды, олар тұлға дамуының біртұтас процесінің формасы мен мазмұны ретінде өзара байланысты.Дегенмен, мұнда да екі түбегейлі екі түрлі ұғым бар. Оқытуды дамыту концепциясы (Дж. Пиаже, З. Фрейд, Д. Дьюи): бала өзінің дамуында қатаң белгіленген жас кезеңдерінен (операцияға дейінгі құрылымдар – формальды операциялар – формальды интеллект) өтуі керек, ол оқуды орындауға кіріседі. нақты тапсырмалар. Даму әрқашан оқудан озады, ал соңғысы оны «үйрететін» сияқты оның үстіне құрылады.Дамыта оқыту тұжырымдамасы: баланың дамуындағы шешуші рөл білімге тиесілі. Ол 20 ғасырда орыс ғалымдары Л.С.Выготский, А.Н. Леонтьев, С.Л. Рубинштейн, Д.Б. Эльконина, П.Я. Гальперин, Е.В. Ильенкова, Л.В. Занкова, В.В. Давыдова және т.б.Қоғамның және жеке тұлғаның мүддесін ескере отырып, оқытуды қысқа мерзімде максималды даму нәтижелеріне қол жеткізуге болатындай етіп ұйымдастыру керек. Ол генетикалық жас алғышарттарын барынша пайдаланып, оларға елеулі түзетулер енгізе отырып, дамудан озып кетуі керек. Мұны дамыта оқыту деп аталатын арнайы педагогикалық технология қамтамасыз етеді. Дамыта оқытуда педагогикалық ықпалдар тұлғаның тұқым қуалаушылық деректерінің дамуын жетелейді, ынталандырады, бағыттайды және жеделдетеді. жүктеу/скачать 16,68 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|