Баяндама тақырыбы: Френелдің тәжірибелері Орындаған: Пернебай А. Қабылдаған: Нурашев Х. Тобы: еп-21-3к2 Жоспар
жүктеу/скачать 193,35 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Френельдің бипризмасы Френель теориясы
| Бипризмамен жacалған тәжірибе.
Френель (1826 ж.) сыну құбылысын пайдаланып та бір жарық көзінен шыққан жарықты екі шоққа айырып когерент шоқтар алып, олардың интерференциясын бақылады. Оның бұл жолғы тәжірибесінің схемасы 3-суретте көрсетілген. Мұндағы мен - сындырушы бұрыштары өте кішкене болып келген призмалар, олар табандары тиістіріліп орнатылған; S — жарық көзі; мен — оның жорымал кескіндері. Жарық көзінен таралған бытыраңқы жарық шоғы призмадан өткенде сынып төмен карай бұрылады, призмадан өткен жарық сынып жоғары қарай бұрылады, жарық шоқтары қос призмадан өткенде біріне-бірі қарама-қарсы бағытта бұрылады. Бұл шоқтар когерент болады, өйткені бұлар және нүктелерден шыққан сияқты болғанмен тегінде бір жарық көзінен таралып отыр. Сондықтан бұлар бір-бірімен қосылысқан алқапта интерференция құбылысы байка-лады. Сол алқапқа қойылған экранның бетінде интерференциялық жолақтар пайда болады. Экранның берілген нүктесіндегі жарықталыну толқындардың жарық көзінен осы нүктеге дейінгі жолдарының айырмасына байланысты. Егер жолдар айырмасы жарты толқындардың жұп санына тең болса, онда жарықталыну максимал болады, егер жолдар айырмасы жарты толқындардың тақ санына тең болса, онда жарықталынуы минимал болады. Сонда қос призмаға монохромат жарық түсірілген болса, экранның бетінде орталық жарық жолақ және оның екі жағында қара қоңыр және жарық жолақтар кезектесіп орналасады. Егер ақ жарық түсірілген болса, онда орталық жолақ ақ болады да, оның екі жағындағы жолақтар түрлі түсті болады, сонда олардың күлгін түсті шеті орталық ақ жолақ жағында жатады; алыстау жолактардың түсі өте күрделі болады, өйткені ондай жолақтар ұзындықтары әр түрлі жарық толқындарының қосылысу нәтижесінде пайда болады. Френельдің бипризмасы Френель теориясы Френель Арагоның эксперименттерінің нәтижелеріне күмән келтірмей, эфирді қозғалатын денелер толығымен емес, ішінара алып кететін гипотезаны ұсынды, нәтижесінде қозғалатын дененің ішіндегі «эфир желінің» жылдамдығы. (немесе орташа) тең болып шығады: v = v(1 – 1/n2), мұндағы v – дененің (ортаның) осы денеге (ортаға) сыртқы эфирге қатысты қозғалыс жылдамдығы; n – қозғалатын дене немесе орта затының сыну көрсеткіші. Френель гипотезасы Араго тәжірибелерінің нәтижелерін қалай түсіндіреді? n2=2 болсын. Содан кейін, Френельдің айтуынша, қозғалатын линзаның ішіне эфирдің ішінара енуі оның қозғалысының әсерін 2 есе азайтуы мүмкін, ал оны толығымен жою қажет. Әлбетте, мәселенің мәні эфирді қозғалатын линзаның ішінара тартуында емес, Араго тәжірибесіндегі линзаның сыну көрсеткішін 1-ге тең деп санауға болатын Жер атмосферасының ішінде орналасуында. Сонда, Френельдің пікірінше, эфирдің атмосфераға қатысты жартылай кедергісі оның толық кедергісін білдіреді, өйткені n=1 кезінде Жер атмосферасындағы «эфирлік желдің» жылдамдығы нөлге тең болады – «эфирлік жел» Жердің қозғалысы нәтижесінде пайда болатын құбылыс Жер атмосферасында пайда болмайды, сондықтан атмосфераға батырылған линзада пайда болмайды. Френельдің гипотезасы көптеген қарсылықтарға тап болды. Бізге Френельдің гипотезасы Араго эксперименттерінің қате нәтижелеріне негізделген, сондықтан дұрыс бола алмайтындығымен шектелу жеткілікті. Әрине, кез келген басқа дұрыс теория эфирдің ішінара тартылуын түсіндірмеуі керек, өйткені мұндай құбылыс шындықта жоқ. Оның үстіне, эфирдің ішінара тартылуын түсіндіретін теория дәл сол себепті қате - ол табиғатта жоқ құбылысты түсіндіреді. Френель кедергі коэффициенті Эйхенвальдтің диэлектриктің кері қозғалысымен жүргізген тәжірибелерінде расталғаны жалпы қабылданған. Шындығында, пластиналардағы кейбір зарядтардың диэлектриктегі зарядтармен өзара әрекеттесуі бар, өйткені бұл тәжірибеде диэлектриктің бетінің ауданы олардың арасындағы пластиналардың әрқайсысының бетінің ауданынан аз. диэлектрик қозғалады. Сол сияқты Вильсон тәжірибелерінде цилиндрдің сыртқы және ішкі беттерінде пайда болатын зарядтың әртүрлі мөлшері цилиндрдің сыртқы бетінің айналу ауданы да, сызықтық жылдамдығы да ауданнан үлкен болатындығына байланысты. және сол цилиндрдің ішкі бетінің сызықтық айналу жылдамдығы. Осылайша, кем дегенде электродинамикада Френель кедергі коэффициенті ешқандай тәжірибемен расталмайды. жүктеу/скачать 193,35 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|