в) Жұмыс дәптеріне жазамыз, қозғалыс етістіктерін қайталаймыз. Лаптевтер теңізі , Сібір теңізі, Норденшельд теңізі – Солтүстік Мұзды мұхиттың шеткі су айдыны.
Батысында Таймыр түбегімен, Солтүстік Жер топаралымен, шығысында Жаңа Сібір аралдарымен
шектеседі. Ірі шығанақтары:
Хатанга , Оленек, Буор-Хая. Теңізге
Хатанга ,
Лена , Яна өзендері құяды.
Жазы қысқа әрі салқын. Балықтың 13 түрі кездеседі. Теңіз сүтқоректілерінен
морж, теңіз қояны, ақ дельфин, нерпа мекендейді. Жартасты жағаларда құстар көп жиналады. Лаптевтер теңізі
Солтүстік теңізі жолының бір бөлігі саналады. Басты порты – Тикси қаласы. Теңіз зерттеушілері
екінші Камчатск экспедициясына қатысқан ағайынды Лаптевтердің (Дмитрий және Харитон)
есімімен аталған.
Челюскин мүйісі – Еуразияның ең солтүстік нүктесі және Таймыр түбегінің солтүстік шеті.
1932 жылдан Полюстік станция жұмыс істейді. Мүйіс оны алғаш ашқан (1742) Ұлы солтүстік
экспедициясына қатысушы, полярлық зерттеуші капитан-лейтенант, екінші Камчатск
экспедициясына қатысушы С.И.Челюскиннің құрметіне аталған. 1741-1742 жылдары Таймыр
жарты аралын зерттеп, сипаттама берген.
Афанасий Никитин – Индияға дейін жүзіп өткен орыс
саяхатшысы. 1466-1472 жылдары Парсы еліне және Индияға
сапар шеккен. Қайта оралған соң, ол Африка жағалауларында
(Сомали) Арабияда, Түркияда болған. Оның жол жазбалары
(«Хождение за три моря») құнды әдеби-тарихи еңбек.
199
4. а) Сіздер өз елдеріңізді, шетелді аралағанда, қандай жер атаулары, қала, көл, су, тау атаулары естеріңізде қалды? Мысалы, сан есім, түстерге байланысты, пайдалы қазбаларға байланысты қала, жер атаулары,
климатын және гидрографиясын, геологиялық құрылысын сипаттайтын, өсімдік және жануарлар
дүниесін сипаттайтын жер-су атауларын кездестірдіңіздер ме немесе оқыдыңыздар ма?
