Базаркулова Гульжан срс эвол теория
жүктеу/скачать 13,31 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ҚОРҒАНЫШ РЕҢІ МЫНАДАЙ ТҮРЛЕРІ БАР
- Thanks
ОКТЯБРЬ 2023ОРГАНИЗМДЕРДІҢ СЫРТҚЫ ОРТАҒА БЕЙІМДІЛІГІ @GULZHAN_BAZARKULOVA БАЗАРКУЛОВА ГҮЛЖАН ЖОСПАРЫ:БЕЙІМДЕЛГІШТІК ҚОРЕК ТАЛДАУҒА БЕЙІМДЕЛУ КЛИМАТТЫҚ БЕЙІМДЕЛУ ҚОРҒАНЫШ РЕҢДЕР Бей1мделуш1л1к - адаптация деген1м1з т1р1 ағзалардың қоршаған ортаның нақтылы жағдайларында құбылысында, м1нез – құлқы мен физиологиясында т1р1 қалуды жоғарылататын ерекшел1ктерд1 иемдену қасиет1. Ж.Б.ЛАМАРК ТІРІ АҒЗАЛАРДЫҢ ӨЗДЕРІ ӨМІР СҮРЕТІН ҚОРШАҒАН ОРТА ЖАҒДАЙЛАРЫНА БЕЙІМДЕЛУГЕ МӘЖБҮР БОЛАТЫНЫН БАЙҚАДЫ. 2023 Дарвин теориясында бей1мделг1шт1к дамытылып, толықтырылды, эволюциялық н1тижелерд1ң б1р1 – т1р1 ағзалардың қоршаған орта жағдайына бей1мделг1шт1г1. Қоршаған табиғат тек өл1 табиғат қана емес, сонымен б1рге өзара күрдел1 әрекеттес1п, б1р1не – б1р1 өзара ықпал көрсетет1н т1р1 және өл1 зерзаттардың барлық құрамдас бөл1г1. Мысалы: шөлде өсет1н өс1мд1ктерд1ң жапырақтары өте ұқсас немесе т1кен тәр1зден1п өзгеред1. Бұл булаудан сақтап, ылғал сақтайды. 1. ҚОРЕК ТАЛДАУҒА БЕЙІМДЕЛУ. КӨПТЕГЕН ЖАНУАРЛАР ҚОРЕК ТАПШЫЛЫҒЫНАН ЖӘНЕ ТІРШІЛІК ҮШІН КҮРЕСТІҢ ТҮР ІШІНДЕ ШИЕЛЕНІСУІНЕН ПАЙДА БОЛЫП, ДАРАҚТАРДЫҢ БІР БӨЛІГІ ҚОРЕКТЕНУДІҢ ЖАҢА КӨЗІНЕ АУЫСАДЫ. ҮЛКЕН ШЫМШЫҚ ІРІ БУНАҚДЕНЕЛЕРМЕН ҚОРЕКТЕНЕДІ. КӨКШІЛ ШЫМШЫҚ АҒАШ ҚАБТЫ АСТЫНДАҒЫ ҰСАҚ БУНАҚДЕНЕЛІЛЕРМЕН ЖЕЙДІ. Климаттық бей1мделу. Ағзаларда төтенше табиғи жағдайларындағы т1рш1л1кке байланысты кең өр1ст1 бей1мделу пайда болады. Жануарлар мен өс1мд1ктер солтүст1кт1ң суығына, ал шөлде т1рш1л1к етет1н жануарлар мен өс1мд1ктерд1ң ылғал және жоғары температураның тапшылығына бей1мделу1н жеке анықтап зерттеуге болады. ҚОРҒАНЫШ РЕҢІ МЫНАДАЙ ТҮРЛЕРІ БАР:БҮРКЕМЕЛЕУ РЕҢІ қоршаған ая түс1не ену (жасыл шөптег1 жасыл шекшек). БӨЛШЕКТЕНУ РЕҢІ денедег1 рең тұтастығы жойылады (жолат және жолбарыс денес1ндег1 жолақтар; теңб1л барыс және бұғы). КӨЛЕГЕЙЛЕНУ РЕҢІ жарық пен көлеңкен1ң құбыла көр1ну1 (балықтардың көпш1л1г1нде бауыры – ақ, ол аспан түстес, ал жоны – қара, су түб1н1ң рең1не ұқсас). Еліктеу реңі – қорғанышсыз жануарлар немесе өсімдіктердің біреуі екінші бір едәуір қорғанышты бар немесе жеуге жарамсыз түрге ұқсас болу нәтижесі. Қосқанаттылар отрядына жататын көктерекшіл шыбын шаншарлы жарғақ қанаттылар – әрене, балара және түкті аралардың реңіне ұқсас болып келеді. Қарала балшықшының жұмыртқасы шауқарғаның жұмыртқасының реңі мен пішініне ұқсас. Өсімдіктерде де еліктеу реңін көрсететін мысалдар бар. Бунақденеқоректі өсімдіктер шыңкетпес және шықшылдықтың аулағыш мүшесі өсімдіктің гүліне өте ұқсас болғандықтан, бунақденелерді өзіне тартады. Көрнекілеу реңі – бұл қарсыласын үркіту немесе абдырату жолы. Мұндайда реңі теңбілді немесе өзге өрнектерді қарама-қарсы ашық түсті болып келеді. Кеңалқым және күлпарасын жайып жіберетін құлақты батбат осылай әрекет етеді.Бірақ, осылай бола тұра бейімделудің барлығы салыстырмалы. Дұрысырақ айтқанда бейімделу оның қалыптасқан жағдайларында ғана дұрыс. Сары шекшекке қарағанда жасыл шекшектер шөп сарғайғанға дейін ғана тіршілігін жақсы сақтап қалады. Бұдан соң оларды құстар оңай байқайды. Сөйтіп мамырдағы жақсы жағдай маусым-тамызда жаман жағдайға айналады. Орта жағдайлары өзгерген кезде ең жақсы бейімделудің өзі пайдасыз, тіпті зиянды болады. Кез-келген бейімділік салыстырмалы түрде ғана, олар тек қана қалыптасқан жағдайларда болымдық білдіреді. Бірақ олар жағдай өзгерген кезде пайдасыз болып қалады немесе тіпті зиянды болады. Егер қайтадан көндігудің сәтә түспесе, онда дарақтар өлімі үдерісінде толық өліп бітеді.“Тірі ағзалардың өздері өмір сүретін қоршаған орта жағдайына бейімделуге мәжбүр болады ” деп тұжырымдаған ғалым: А) Ч.Дарвин Б) С.С.Четвериков В) Ж.Б.Ламарк Г) С.Райт Жануарлар қорек тапшылығынан және тіршілік үшін күрестің түр ішінде шиеленісуінен пайда болып, дарақтардың бір бөлігі қоректенудің жаңа көзіне ауысуы бейімделудің қай формасына жатады? А) Климаттық бейімделу Б) Еліктеуші рең В) Бүркемелеу реңі Г) Қорек талдауға бейімделу Қорғаныш реңді неше типке бөлеміз? А) 2 Б) 3 В) 4 Г) 5 Қарсыласын үркіті немесе абдырату бейімделудің қай түріне мысал бола алады? А) Көрнекілеу реңі Б) Бөлшектену реңі В) Еліктеу реңі Г) Көлегейлену реңі Ағзаларда төтенше табиғи жағдайларындағы тіршілікке байланысты кең өрісті бейімделу қалай аталады. А) Қорек талдауға бейімделу Б) Бөлшектену реңі В) Климаттық бейімделу Г) Бүркемелеу реңі Бейімделушілік дегеніміз не? А) ағзалардың ұрпақтан-ұрпаққа өз белгілерін беру қабілетін айтамыз. Б) тірі ағзалар арасында туындайтын және оларды жанасуына кедергі жасайтын тосқауылдар. В) қоршаған орта мен организм арасындағы күрделі қарым- қатынастың жиынтығы. Г) тірі ағзалардың қоршаған ортаның нақтылы жағдайларында құбылысында, мінез – құлқы мен физиологиясында тірі қалуды жоғарылататын ерекшеліктерді иемдену қасиеті. Thanksжүктеу/скачать 13,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|