ҚОСЫМША АХМЕТ БАЙТҰРСЫНҰЛЫНЫҢ  ЖАЗУ, ЕМЛЕ, ОҚУ-АҒАРТУ

ҚОСЫМША
АХМЕТ БАЙТҰРСЫНҰЛЫНЫҢ  ЖАЗУ, ЕМЛЕ, ОҚУ-АҒАРТУ 
МӘСЕЛЕЛЕРІНЕ ҚАТЫСТЫ ЕҢБЕКТЕРІНІҢ КӨРСЕТКІШІ 
(Хронологиялық тәртіп бойынша)
Жарық көрген оқулықтары:
Оқу құралы. Бірінші кітап: Балаларға арналған әліппе. Орынбор, 
1912.-40 б.; О., 1913.-40 б.; О., 1914.-96 б.; О., 1916.-98 б.; О., 1921.-
90  б.;  О.,  1922.-70  б.;  Ташкент,  1922.-95  б.;  О.,  1923.-126  б.;  О.,  
1925.-72 б.; 
Оқу құралы. Екінші кітап: Алифбаға жалғасты. Орынбор, 1913.-
54 б.; Қазан, 1913.-52 б.; О., 1923.-73 б.; О., 1924.-72 б.;
Оқу  құралы.  Усул  сотие  жолымен,  қазақша  әліпбиге  байаншы. 
Қазан, 1913.-15 б.; Ташкент, 1921.-14 б.;
Оқу  құралы. Бірінші кітап: Үлкендер үшін. Семей, 1921.-30 б.;
Тіл  –  құрал.  Бірінші  бөлім:  Грамматика  (Дыбыс  жүйесі  мен 
түрлері). Орынбор, 1914.-53 б.; Ташкент, 1918.-32 б.; Т., 1922.-90 б; 
О.,  1924.-48  б.;  Қызыл-Орда,  1925.-39  б.;  Семей,  1927.-38  б.;  Қ-О, 
1927.-39 б.; 
Тіл  –  құрал.  Екінші  бөлім:  Этимология  (Сөздің  жүйесі  мен 
түрлері).  Орынбор,  1914.-120  б.;  Ташкент,  1920.-96.;  Қазан,  1920.-
104 б.;  Т., 1922.-96 б.; О., 1923.-128 б.; О., 1924.-128 б.; Қызыл-Орда, 
1925.-122 б.; Қ-О., 1927.-122 б.; 
Тіл  –  құрал.  Үшінші  бөлім:  Синтаксис  (Сөйлем  жүйесі  мен 
түрлері). Орынбор, 1923.-68 б.; О., 1924. 67 б.; Қызыл-Орда, 1925.-73 
б.; Қ-О., 1926.-73 б.; Қ-О., 1927.-73 б.; Қ-О., 1928.-72 б.; 
Байаншы. Әдістемелік құрал. Қазан, 1920.-15 б.;
Әліпби.  Жаңа  құрал.  Қызыл-Орда,  1926.-116  б.;  Қ-О/Ташкент, 
1927.-116 б.; Қ-О, 1928.-116 б.; 
Әліппе – астары. Әліппеге жетекші құрал. Орынбор, 1924.-26 б.; 
Сауат  ашқыш.    Ересектерге  арналған  әліппе.  Орынбор,  1924.- 
114 б.; Семей, 1926.-83 б.; 
Оқу  құралы.  Хрестоматия  (Т.Шонанұлымен  бірге,  Қызыл-Орда, 
1926.-412 б., Қ-О, 1927.-412 б.;
Тіл  –  жұмсар.  Бірінші  бөлім:  Практикалық  грамматика.  Қызыл-
Орда, 1928.-46 б.;  
Тіл  –  жұмсар.  Екінші бөлімі: Практикалық  грамматика.  Қызыл-
Орда, 1929.-90 б.

368
Баспасөз беттерінде  жарық көрген мақалалары: 
Қазақтың  мақалдары  мен  ырымдары  (Киргизские  приметы  и 
пословицы)  // «Тургайская газета» №39, 24 сентября 1895. 
Кітаптар жайынан (Қол қойған: Маса) // «Айқап» №1, Б. 12-13, 
1911.
Жазу тәртібі // «Айқап» № 4, Б. 84-86, 1911.
Аз  уақытта  көп  білу  жолының  басы  (Қол  қ.:  А.Б.Б.)  //  «Айқап» 
№4, Б. 82-83, 1911.
Жазу тәртібі (Жалғасы, басы №4) // «Айқап» № 5, Б. 104-107.
Бастауыш мектеп // «Айқап» №6, 1911.
Шәйзіман мырзаға (Ш.Жияшевтің 1912-ші жылы №6-7-ғы «Бірге 
қозғалайық» мақаласына жауабы) // «Айқап» № 9, Б. 212-214, 1912.
Шәйзіман мырзаға (Жалғасы, басы өткен санда) // «Айқап» №10, 
Б. 229-233, 1912.
Шәйзіман  мырзаға  (Жалғасы,  басы  өткен  сандарда)  //  «Айқап» 
№11, Б. 251-254, 1912. 
Оқу жайы // «Қазақ» №11, 21 сәуір, 1913.
Қазақша оқу жайынан // «Қазақ» №14, 16 мамыр 1913.
Білім жарысы хақында //«Қазақ», 1913.
Орысша оқушылар // «Қазақ» № 26, 15 тамыз 1913.
Оқыту жайынан // «Қазақ» №29, 7 қыркүйек 1913. 
Жазу мәселесі (Қол қ.: А.Б.) // «Қазақ»  №34,  16 қазан 1913.
Жазу мәселесі (Қол қ.: А.Б.) // «Қазақ» №35, (Жалғасы, басы №34-
те), 24 қазан 1913.
Жазу мәселесі (Қол қ.: А.Б.) // «Қазақ»  №36, (Соңы, басы өткен 
сандарда), 31 қазан 1913.
Жаңа кітаптар («Оқу құралы» кітабының 2-рет басылуы туралы) 
// «Айқап» №9, Б. 153-154, 1914.
Қазақ оқырмандарына арнау сөз // «Қазақ»  №49, 2 ақпан 1914.
Бастауыш мектеп // «Қазақ» № 61, 9 мамыр 1914.
Мектеп керектері // «Қазақ» №62, 17 мамыр 1914.
Ән, өлең һәм оның құралы // «Қазақ» №67, 23 маусым 1914.
«Тіл – құрал» (Оқулық туралы)  // «Қазақ» №87, 1914.
Туған тілім (Өлең. Қол қ.: Байқаушы) // «Қазақ» №167, 31 қаңтар 
1916.
Шекіспей бекіспейді // «Қазақ» №167, 31 қаңтар 1916.
Қалам қайраткерлері жайынан // «Еңбекші қазақ» №29, 8 шілде 
1922.
Қазақты ағарту халімізден // «Ақжол», 14 шілде 1922.
Қазақ арасында оқу жұмыстарын қалай жүргізу керек // «Қызыл  
Қазақстан» №14, Б. 12-13, ақпан 1923.

369
Қазақша  жазу  туралы  жаңа  ережелер  (Е.Омаровпен  бірге)  // 
«Еңбекші қазақ», 19 ақпан – 22 наурыз 1923.
Қазақша  жазу  тақырыпты  жаңа  жазу  ережелері  (Е.Омаровпен 
бірге) // «Қазақ тілі», 22 наурыз 1923.
«Жаңа  мектепті»  шығару  керек  болды  //  «Жаңа  мектеп»  №1,  Б. 
3-6, 1925.
Баулу мектебі // «Жаңа мектеп» №1, Б. 22-27, 1925.
1924 жылы қазақ білімпаздарының тұңғыш сиезінде емле жөнінде 
сөйлеген  сөзі  //  Қазақ  білімпаздарының  тұңғыш  сиезі.  Орынбор, 
1925.-118 б., Б. 27-31, 44; 47-48, 49; 53-55; 71-72.
1924  жылы  қазақ  білімпаздарының  тұңғыш  сиезінде  алфавит 
жөнінде  жасаған  байандамасы  //  Қазақ  білімпаздарының  тұңғыш 
сиезі. Орынбор, 1925.-118 б., Б. 55-65. 
Әліб-бій  тақырыпты  байандамасы:  жобасы  //  Қазақ 
білімпаздарының тұңғыш сиезі. Орынбор, 1925.-118 б., Б. 55-65; 71-
73. 
Латын әліппесінің керексіздігі // «Еңбекші қазақ», 19 желтоқсан 
1926.
Латын  әліппесін  алу  туралы  //  «Еңбекші  қазақ»,  30  желтоқсан 
1926.
Түрікшілер құрылтайы // «Жаңа мектеп» № 7-8, Б. 43-50, 1926.
Араб  әліб-бійін  жақтаған  байандамасы  [А.Байтұрсынұлы]  // 
Әліппе айтысы. Б. 16-29., – Қызылорда, 1927.
Түзетілген әріп // «Жаңа мектеп» №1, Б. 32-36, 1927
Дыбыстарды жіктеу туралы // «Жаңа мектеп» № 5, Б. 65-70, 1927.
Ана тілінің әдісі // «Жаңа мектеп» № 9, Б. 23-31, 1927.
Жалқылау (айырыңқы) әдіс // «Жаңа мектеп» № 11-12, Б. 45-49, 
1927.
Ел мектебі // 29 желтоқсан 1927.
Жалқылаулы-жалпылау әдісі // «Жаңа мектеп» № 1, Б. 31-37, 1928.
Қай әдіс жақсы // «Жаңа мектеп» № 4, Б. 3-11, 1928.
Қазақ арасында оқу жұмыстарын қалай жүргізіу керек? // «Қызыл 
Қазақстан» №4, Б. 3-11, 1928.
Тағы да жат сөздерді қолдану туралы // «Еңбекші қазақ» №109, 17 
мамыр 1928.
Емле туралы // «Еңбекші қазақ», 27 наурыз 1929.

370
ТІЛ, ОҚУ-АҒАРТУ  ЕҢБЕКТЕРІ  ТУРАЛЫ  
МАТЕРИАЛДАР (ХРОНОЛОГИЯ БОЙЫНША)
Жиашев Ж. Бірге қозғалайық // Айқап №6, Б. 138-140; №7, Б. 157-
160, 1912.
Алашұлы Азамат (Дулатұлы М). Жазу тәртібі (А.Байтұрсынұлының 
емлесі туралы) // Айқап №8, 1912.
Авторсыз. Жаңа кітап // Айқап №8, 1912.
Жақын арада басылып шыққан кітаптар һәм шығатын кітаптар. 
«Оқу құралы» // Қазақ №1, 2 ақпан 1913. 
Оқу  құралдары.  (А.Байтұрсынұлы  мен  М.Дулатұлының  оқу- 
лықтары басылды) // Қазақ №59, 23 сәуір 1914.
«Тіл – құрал» оқулығы туралы // Қазақ №87, 23 қараша 1914.
Тұйақбаев С. Кітаптар жайынан («Оқу құралына» сын мақала) // 
Айқап №5, Б. 84-86, №6, Б. 94-96, 1914.
М.Д. (Дулатұлы М). «Тіл – құрал» (Ахметтің оқулығы туралы) // 
Қазақ №93, 4 қаңтар 1915.
«Тіл  –  құрал»  (Оқулықтың  шыққаны  хабарланған)  //  «Қазақ» 
№104, 18 ақпан 1915.
 «Тіл – құрал» оқулығы туралы // Қазақ №105, 18 ақпан 1915.
Желкек  (Аймауытов  Ж).  Жазу  мәселесі:  «Тіл  –  құрал»  оқулығы 
және «ұ, ү» әріптерінің жазылу емлесі // Қазақ №114, 28 наурыз 1915.
Тұйақбаев М. Мұғалімдерден өтініш («Оқу құралына» пікір жазу) 
// Айқап №11, Б. 160-161, 1915.
М.Д.  (Дулатұлы  М).  Тіл  құрал:  Қазақ  тілі  сарфі  (Оқшау  сөз)  // 
Қазақ №93, 4 қаңтар 1915.
Әліппе басылып шықты. («Оқу құралының» үшінші рет басылып 
шыққаны хабарланған) // Қазақ №184, 9 маусым 1916.
Міржақып (Дулатұлы М). «Қазақ» баспаханасы (Сатып алынған 
баспа, бағдарлама, редакторлар туралы) // Қазақ №239, 11 тамыз 1917.
Самойлович  А.  Литература  турецких  народов  //  Литературы 
Востока. Вып. І. – Петербург, 1919.
Таймінер. (Дулатұлы М) Жаңа жазу ережелері (А.Байтұрсынұлының 
әліппеге  енгізген  жаңалықтарын  жетілдіру,  жаңа  емлені  талқылау, 
халыққа түсіндіру) // Қызыл Қазақстан №17-18, 1923.
Поливанов  Е.  Новая  казак-киргизская  (Байтурсуновская) 
орфография  //  Бюллетень  Средне-Азиатского  государственного 
университета (Под ред: В.Г.Мухина, П.А.Баранова). Ташкент6 1924., 
С. 35-43.
Яковлев  Ф.  Математическая  формула  построения  алфавита  // 
Культура и письменность Востока. Книга І. – Москва, 1928., С. 41-64.
Казакский  (Байтурсуновский)  алфавит  //  Литературная  энцик- 
лопедия. (Отв.ред.:Луначарский). Т. 5., – Москва, 1931., С. 23.

371
Маңызы  ескіріп,  қолданудан  қалатын  қазақ  тіліндегі  кітаптар 
тізімі // Жаңа мектеп №4-5, Б. 56-59, 1932.
Қордабаев  Т.  Қазақтың  тұңғыш  лингвист  ғалымы  //  Қазақстан 
мұғалімі, 30 желтоқсан 1988.
Қайдаров Ә., Сыздықова Р. Ғалым зерттеуші: Сан қырлы сандық 
дарын  (А.Байтұрсынұлының  ғылыми-зерттеу  еңбектері  жөнінде)  // 
Социалистік Қазақстан, 4 қаңтар 1989.
Қазақ  КСР  ҒА  Тіл  білімі  институтынан  (А.Байтұрсынұлының 
мұрасы  қолдарында  сақталып  қалған  азаматтар,  сол  еңбектерді 
институтқа тапсыруы туралы өтініш) // Қазақ әдебиеті, 10 ақпан 1989.
Мектепов А., Әнесов Ғ. Ана тілін түрлеген Ахаң // Жалын №2, Б. 
9-18, 1989.
Сайранбаев Т., Төлегенов А. А.Байтұрсыновтың морфологиялық 
еңбегі // Өркен, 29 сәуір 1989.
Айтбаев Ө. Қазақ терминологиясының атасы // Қазақстан әйелдері 
№4, Б. 7-8, 1989.
Машқанова Н. Халық азаматы («Оқу құралы» туралы) // Қазақстан 
мектебі №4, Б. 58-63, 1989.
Сәйдуова Т. Иә, Ахмет Байтұрсынов есімі берілсе екен (Қазақ ССР 
ҒА Тіл білімі институтына А.Байтұрсынов есімінің берілуін қолдап 
жазған хат) // Қазақ әдебиеті, 11 тамыз 1989.
Қайырбеков  Ғ.  Қаламдастар  атынан  (Қазақ  ССР  ҒА  Тіл  білімі 
институтына  А.Байтұрсынұлының  есімін  беру  туралы)  //  Қазақ 
әдебиеті, 8 қыркүйек 1989.
Қордабаев  Т.  Ұстаз  сыйлай  білсек  (Қазақ  ССР  ҒА  Тіл  білімі 
институтына  А.Байтұрсынұлының  есімін  беру  туралы)  //  Қазақ 
әдебиеті, 8 қыркүйек 1989.
Кеңесбаев І. Ұстаз ғұламаның есімі мәңгі сақталсын. (Қазақ ССР 
ҒА Тіл білімі институтына А.Байтұрсынұлының есімін беру туралы) 
// Қазақ әдебиеті, 8 желтоқсан 1989.
Әнесов Ғ. Ахаң әліппелері // Ана тілі, 5 шілде, 1990.
Сөз арқауы – Ахмет (Әбішев Ә. «Ана тілін түрлендірген Ахаң»; 
Қирабав С. «Ахметтің ақындығы»; Сыздықова Р. «Ахмет Байтұрсынов 
–  қазақ  тілі  білімінің  негізін  салушы»;  Қабдолов  З.  «Ахмет  һәм 
әдебиеттің әліп-биі»; Ысмағұлов Ж. «Ахметтің аудармашылығы») // 
Қазақ әдебиеті, 20 шілде 1990.
Қордабаев  Т.  Бірі  емес  өзі  (Қазақ  тіл  білімінің  негізін  салушы 
А.Байтұрсыновтың  еңбектер  хақында)  //  Қазақстан  мұғалімі,  20 
шілде 1990.
Ақаң жиған асыл сөз (Дайындаған: Уәлиұлы Н) // Қазақ тілі мен 
әдебиеті №4, Б. 76-79, 1991.
Әлмағамбетұлы Б. Ақын жыры – тіл атасы // Сыр сандық, 2 сәуір 
1991.

372
Ахмедов Ғ. Университетке Ахаңның аты берілсін // Ана тілі, 30 
мамыр 1991.
Сыздықова  Р.  Ахметтану  қалай  басталды  //  Ана  тілі,  6  маусым 
1991. 
Оразбайұлы  М.  Ахмет  Байтұрсынұлы  және  араб  жазуы  // 
Социалистік Қазақстан, 7 маусым 1991.
Беннигсен  А.,  Лемерсье-Келькежей  Ш.  Қазақ  баспасөзі  // 
Қазақстан коммунисі № 10, Б. 72-77, 1991.
Мектептегі А. Ахаң түзген әліпби // Ана тілі, 30 қаңтар 1992.
Шонанұлы  Т.  Ахмет  Байтұрсынұлы  халық  ағарту  және  әдебиет 
саласында. Наурыз, 1923 жыл (Дайындаған: Байғалиев Б) // Жұлдыз 
№2, Б. 123-128, 1992.
Әбділдабек А. А.Байтұрсынов бастауыш мектеп мәселесі хақында 
// Бастауыш мектеп №3, Б. 3-6, 1992.
Нұрпейісов К. Ахаңның баяндамасы (А.Байтұрсынұлының 1928 
жылы  Қазақ  мемлекеттік  университеттің  ашылу  салтанатындагы 
құттықтау сөзі) // Егемен Қазақстан, 7 мамыр 1992.
Қордабаев Т. А.Байтұрсынұлы және қазақ тілі білімі // Орталық 
Қазақстан, 2 шілде 1992.
Наурызбаев  Б.  Серке  сөздің  саңлағы  //  Егемен  Қазақстан,  19 
қаңтар 1993.
Сыздықова Р. Ғалым – ағартушы // Қостанай таңы, 27 қаңтар 1993. 
Асқаров Қ. Қай әліппенің болашағы зор // Сарыарқа самалы, 28 
қаңтар 1993.
Қайдари Ә., Айтбайұлы Ө. Ұлт мәдениетінің Хантәңірі // Егемен 
Қазақстан №23, 28 қаңтар 1993.
Наурызбаев Б. Көрнекті ағартушы, зерделі ғалым, сыршыл ақын // 
Торғай таңы, 28 қаңтар 1993.
Тасымбеков А. Әліппе – халық жауының кілті // Халық кеңесі, 6 
ақпан 1993.
Субханбердина  Ү.  Қайта  жанған  шамшырақ  //  Қазақ  №266,  11 
ақпан 1993. 
Бекбосынов  М.  Ұлттық баспасөзінің қарлығашы // Семей таңы, 
16 ақпан 1993.
Мұсабаева  Ж.  Ахмет  Байтұрсынұлы  –  лингвист  //  ҚР  ҒМ-ҒА 
хабарлары. Тіл, әдебиет сериясы №2, Б. 17-21, 1993.
Қыдыршаев  А.  А.Байтұрсынов  әдістемесі  //  Жалын  №3,  52  б., 
1993.
Дениз Б. Газет неге «Қазақ» аталды? // Қазақ әдебиеті, 5 наурыз 
1993.
Нұрпейісов К. Білімге бастап ел-жұртын // Егемен Қазақстан, 7 
мамыр 1992.
«Тіл  тағылымы»  (А.Байтұрсыұлының  қазақ  тіліне  қатысты 
оқулықтарының жинағы шықты) // Ана тілі, 7 мамыр 1993.

373
Шүленбаева Ұ. Таңқалдырған тіл аталымдары (А.Байтұрсынұлы 
түрлеген атау-сөздер) // Ана тілі, 1 шілде 1993.
Әбсадық  А.  Ахаң  –  дарынды  публицист  //  Қостанай  таңы,  17 
қыркүйек 1993.
Сыздықова  Р.  Ахмет  Байтұрсын  және  қазақ  әліпбиі  //  Шалқар 
№40, қазан 1993.
Қыдыршаев А. Шеберліктің белгісі – түрлі әдісті болу // Қазақ тіл 
мен әдебиеті №10-11-12, Б. 28-34, 1993. 
Сыздықова Р. Ахметтану: бүгіні мен болашағы // Қазақ әдебиеті, 
12 қараша 1993.
Ізмұқанов М. Ахмет Байтұрсынов әліпбиі (Қазақтың төл әліпбиі 
туралы) // Атырау, 4 қаңтар, 1994.
Қыдыршаев А. Алты миллион қазаққа алты ат (Ғалымның оқу-
ағарту, әдістеме мәселелері жөнінде) // Ана тілі, 24 қаңтар 1994.
Нұрғалиев Р. Сөз өнерінің ұлы зерттеушісі // Қазақ әдебиеті, 28 
қаңтар 1994.
Қыдыршаев А. Шеберліктің белгісі – түрлі әдісті болу // Қазақ тіл 
мен әдебиеті №1, Б. 39-43, 1994.
Әмірханов С. Жазудың ұлттық үлгісі // Шалқар, 27 мамыр 1994.
Қыдыршаев  А.  А.Байтұрсынұлының  әдіскерлігі  хақында  // 
Бастауыш мектеп №2, Б. 3-7, 1994. 
Ахметбекқызы Б. Мұғалімдерге көмек (Ахмет Байтұрсынұлының 
еңбектері  бойынша  қазақ  тілін  орыс  дәрісханаларында  оқыту)  // 
Қазақ тілі мен әдебиеті №5-6, Б. 96-101, 1994.
Қыдыршаев  А.  Ахмет  Байтұрсынұлы  әліппелерінің  әдістемелік 
ерекшеліктері // Бастауыш мектеп №7-8, Б. 11-15, 1994.
Кәкішев Т. Сын мен қисын сардары  (Ахмет Байтұрсынұлы қазақ 
филологиясының негізін қалаушылардың бірі) // Ақиқат №12, Б. 78-
81, 1994.
Қыдыршаев А. А.Байтұрсынұлының әдістемелік мұрасы // Ұлағат 
№3, Б. 94-98, 1995.
Сағадиев К. «Ғылымсыз ғұмыр – тұл» (Сұхбаттасқан: Мұртаза Ф) 
// Қазақ үні, наурыз 1995.
Қыдыршаев  А.  Ғұлама  ғалым,  ақын  қоғам  қайраткері  Ахмет 
Байтұрсынұлы  ана  тілін  оқыту  әдістемесінің  іргетасын  қалаушы  // 
Ақтөбе, 3 ақпан 1996.
Аша  Е.,  Бақбергенова  Р.  Қазақ  тілінің  негізін  салушы  алғашқы 
методист  А.Байтұрсынұлы  жайында  //  Түрік  дүниесі.  Тіл  және 
әдебиет журналы №2, 1996.
Әзмұқанова А. Мұсылман мектептерінде // Қазақ тілі мен әдебиеті, 
№4, Б. 86-95, 1996.
Сүйінұлы  Ғ.  Академик  Алдамжаров  Қостанай  мемлекеттік 
универ-ситетінің  негізін  қалап,  оған  Ахмет  Байтұрсынұлы  есімінің 
берілуіне тікелей ұйытқы болды // Жас алаш, 17 тамыз 1996.

374
Байтұрсынов А. Жазығым не? (Материалды әзірлеген: ҚР Прези- 
денті архивінің қызметкері Сүлейменов Ж) // Ақиқат №9,  Б. 80-81, 
1996.
Шүкірұлы  С.  Бір  толғаудың  хикаяты:  Өткенге  салауат,  бүгінге 
бірлік // Ана тілі №3, 23 қаңтар 1997.
Аллаберген Қ., Қадырұлы Қ. Ахаңдардан қалған із // Жас Алаш, 
25 ақпан 1997.
Сыздық  Р.  Ахмет  Байтұрсынов  және  қазақ  жазуы  //  Қазақстан 
жоғары мектебі  №2, Б. 84-89, 1997. 
Айтбаев Ө. Ахмет Байтұрсынұлының терминжасам тәжірибесі // 
ҚР ҒМ – ҒА хабарлары. Тіл, әдебиет сериясы №3, Б. 3-10, 1997.
Қазмағамбетова  З.  А.Байтұрсыновтың  әдістемелік  ілімдері  // 
Байтауыш мектеп №4, Б. 12-21, 1997.
Сыздық  Р.  Ахмет  Байтұрсынов  және  қазақ  жазуы  //  Егемен 
Қазақстан, 1 шілде 1997.
Қыдырша  А.  Ахмет  Байтұрсынұлы  әдістемеліктері  //  Қазақ  тілі 
мен әдебиеті №9-10, Б. 56-60, 1997.
Асқар О. Ахаң тәлімі // Қазақ үні №7, шілде 1997.
Айтбайұлы Ө. Ұлттың ұлы ұстазы // Саясат №12, Б. 87-99, 1997.
Байтілесова  Ж.  Ахмет  Байтұрсынов:  «Сөзді  өнердің  басы  деп 
есептеймін...» // Ақиқат №12, Б. 91-93, 1997. 
Қордабаев  Т.  А.Байтұрсыновтың  ғылыми  еңбектерінің  насихат- 
талуы // Қазақ тілі мен әдебиеті №1-2, Б. 58-60, 1998.
Қордабаев Т. А.Байтұрсынов – тіл туралы ғылымымыздың негізін 
салушы  //  ҚР  ҒМ-ҒА  хабарлары.  Тіл,  әдебиет  сериясы  №2,  Б.  3-7, 
1998.
Әбсадықов А. Ахаң салған сара жол немесе оның «Әдебиет таныт- 
қыш» еңбегіндегі фольклор теориясының мәселелері // Сарыарқа №2, 
Б. 63-64, 1998.
Мұсағалиева А. Ахмет Байтұрсынұлы – халық ағарту комиссары 
// Қазақ тарихы №2, Б. 43-47, 1998.
Құрманбайұлы Ш. ХХ-ғасырдың бас кезіндегі қазақ лексикасының 
терминденуі // ҚР ҒМ-ҒА хабарлары. Тіл, әдебиет сериясы №2, Б. 12-
17, 1998.
Толыбаев Қ. Қазақ жазуының төл таңбасы // Ұлан, 12 мамыр, 1998.
Қожакеев  Т.  Ахаң  атын  әлем  білген  //  Қазақстан  мұғалімі,  27 
мамыр 1998.
Сәтімбекова М. Ахмет – педагог // Қазақстан мұғалімі, 27 мамыр, 
1998.
Қаршығалин  Н.  Қазақ  тіл  ғылымының  көшбасшысы  һәм 
әдебиеттанудың іргетасын қалаушы // Сарыарқа №5, Б. 2-4, 1998.
Қыдырша  А.  Ахмет  Байтұрсынұлы  еңбектеріне  үңілсек  // 
Бастауыш мектеп №5, Б. 3-6, 1998.
Серғалиев  М.  Ахмет  Байтұрсынұлының  сөйлем  синтаксисіне 
көзқа-растары // ҚР ҒМ-ҒА хабарлары. Тіл, әдебиет сериясы №5-6, 
Б. 3-9, 1998.

375
Сағынова Б. А.Байтұрсынұлы – ғалым, ағартушы, қоғам қайраткері 
// ҚР ҒМ-ҒА хабарлары. Тіл, әдебиет сериясы №5-6, Б. 119-120, 1998.
Сыздықова Р. Ұлттық білім-ғылымның көшбастары // Қазақстан 
мектебі №6, Б. 52-62, 1998.
Айтбайұлы Ө. Мәңгілік тұғырындағы тұлға // Қазақстан мектебі 
№6, Б. 52-62, 1998.
Ищанова Р. Туған тіл және төл әдебиет // Қазақстан мектебі №6, 
Б. 63-64, 1998.
Мұратханова Р. Қазақ санасының шамшырағы // Қазақстан мектебі 
№6, Б. 65-70, 1998.
Іргебаева  Н.  Таным  үрдісінің  алғашқы  баспалдағы  //  Қазақстан 
мектебі №6, Б. 71-74, 1998.
Архашова  М.  Дәуірдің  жарық  жұлдызы  //  Қазақстан  мұғалімі 
№10, 27 мамыр 1998.
Серғалиев М. Алыптарды ардақтай білейік // Қазақстан мұғалімі, 
№10, 27 мамыр 1998.
Әбдіғаппарова Н. Ахмет Байтұрсынұлы әдебиет пәнін оқытуда // 
Қазақстан мұғалімі №11, 10 маусым 1998.
Отар  Әлі  Бүркіт.  А.Байтұрсынұлының  еңбектеріндегі  қазақ 
стилистикасының теориялық мәселелері // ҚР ҒМ-ҒА хабарлары. Тіл, 
әдебиет сериясы №5-6, Б. 10-12, 1998.
Шүкірұлы  С.  Мұратты  істің  мүддесі  (Ұлттық  ғылым-білімнің 
негізін салған қос дана – Ыбырай мен Ахмет хақынды) // Ана тілі, 
№33, 15 тамыз, 1998. 
Ұлы ғалым-тілші, ағартушы А.Байтұрсынұлының 125 жылдығына 
орай («Ахмет Байтұрсынұлы тағылымы және ҚР Тіл туралы Заңының 
орындалу барысы» атты ғылыми тәжірибелік конференция) // Алматы 
ақшамы, 18 қыркүйек 1998.
Серғазы Г. Ахметтану тағылымдары (А.Байтұрсынұлы атындағы 
ТБИ-да ғылыми-теориялық конференция өтті) // Алматы ақшамы, 25 
қыркүйек 1998.
Тәкебаев  К.  Орыс  мектебіндегі  ашық  сабақ  А.Байтұрсынов 
тағылымына арналды // Алматы ақшамы, 25 қыркүйек 1998.
Ысқақ Б. Ұлы дана // Түркістан, 23-29 қыркүйек, 1998.
Айтбаев Ө. Абай үлгісінің жалғасы дерсің Ахаңды // Жас алаш, 29 
қыркүйек 1998.
Ахмет  Байтұрсынұлының  мерейтойы  мен  Тіл  туралы  өткізілген 
конференция ұсыныстары // Түркістан, 23-29 қыркүйек 1998.
Айтбайұлы Ө. Ұлт ұстазы  (Тұран әлемінің тұғыры биік тұлғасы 
А.Байтұрсынұлының туғанына 125 жыл) // Түркістан, 23-29 қыркүйек 
1998.
Шегебай Ә. Тілге құрмет – елге құрмет (№139 мектеп-гимназияда 
А.Байтұрсынұлының 125 жылдығына арналған «Тіл апталығы» өтті) 
// Алматы ақшамы, 30 қыркүйек 1998.

376
Тұрсынұлы  С.  «Мұқтаж
ымыздың  ішіндегі  ең  ірісі  –  ғылым...» 
немесе  М.Әуезовтың  ғылым-білім  жөніндегі  көсемсөздері  //  Столич. 
обозрение, 2 қазан (жалғасты материал) 1998.
Нұрпейіс  К.  Біз  Байтұрсыновты  қалай  бағалап  жүрміз,  ағайын?  // 
Заман Қазақстан, 2 қазан 1998.
Хошеметов Қ. Ахаңның әліппесі // Егемен Қазақстан, 2 қазан 1998.
Әбілқасымов  Б.  Ұлттық  баспасөздің  негізін  қалаушы  //  Маңғыстау 
№117(5561), 6 қазан 1998.
Серғалиев М. Ұлылықты бағалау да – ұлылық // Қазақстан мұғалімі 
№21, 14 қазан 1998. 
Көшербаев  Қ.  Ұлт  ұстазының  ұлы  жолы  //  Ана  тілі  №41,  15  қазан 
1998.
Шүкірұлы С. Көз жетіп, көңіл сенгендей (Қостанайда Ахаң күндері 
өтті. Ахаңа арналған Иранғайыптың «Киелі күнә» спектаклі жөнінде) // 
Ана тілі №41, 15 қазан 1998. 
Кекілбайұлы Ә. Ұстаз ұлағаты // Егемен Қазақстан, 15 қазан 1998.; 
Қазақ әдебиеті, 16 қазан 1998.
Ахмет Байтұрсынұлы – ғалым, ағартушы, қоғам қайраткері // Наука 
Казахстана - Қазақстан ғылымы №20, 16-31 қазан 1998.
Оразбекұлы К. Ахметтану сайысы // Ұлан, 27 қазан 1998.
Қамаева С. Әліппенің атасы // Бастауыш мектеп №10-11, Б. 5-6, 1998.
Табылды Ә. Қазақ этнопедагогикасының негізін қалаушы // Бастауыш 
мектеп №10-11, Б. 7-9, 1998.
Құнантаева  Қ.  Ахмет  Байтұрсынов  және  білім  беру  мәселесі  // 
Бастауыш мектеп №10-11, 12 б., 1998.
Тұрсынұлы  С.  «Еркін  ой,  шарықтаған  терең  қиял...»  немесе 
М.Әуезовтың  мәдениет,  әдебиет  туралы  көсемсөздері  //  Столич. 
обозрение, 23 қазан, 30 қазан, 6 қараша 1998.
Мұсаұлы  А.  Ахаң  туралы  ақиқаттың  бәймәлім  деректері  //  Қазақ 
әдебиеті, 13 қараша 1998.
Иманбекова Б. Ахмет Байтұрсынов мысалдарының тәрбиелік мәні // 
Ақиқат №2, Б. 83-85, 1999.
Арықбаева  Ж.  А.Байтұрсынұлы  әліпбиініңнің  ғылыми  негіздері  // 
Еуразия университетінің хабаршысы №3, Б. 197-200, 1999.
Арын Е. Ахмет Байтұрсыновтың рай түрлерін жіктеудегі көзқарасы // 
Қазақ тілі мен әдебиеті №7, Б. 52-55, 1999.
Иманбекова Б. Ахмет Байтұрсыновтың педагогикалық көзқарастары 
// Бастауыш мектеп №8, Б. 11-13, 1999.
Исмайл М., Түрік В. Түркология құрылтайындағы Ахмет Байтұрсын-
ұлының жасаған баяндамасы // Түрік дүниесі. Тіл және әдебиет журналы 
№8, 1999.
Иманбекова Б. Ахметтану тағылымдары // Қазақстан мектебі №10, Б. 
53-55, 1999.
Әбілқасымов  Б.  Қазақ  тіл  білімінің  қос  бәйтерегі  //  Ана  тілі,  2 
желтоқсан 1999.

377
Айғабылұлы А. Ахмет Байтұрсынұлы және қазақ тілін оқыту мәселесі 
// ҚазМУ хабаршысы. Филология сериясы №31, Б. 16-19, 1999.
Әбілқасымов Б. Қазақ тіл білімінің қос бәйтергі // Ана тілі №39(439), 
2 желтоқсан 1999.
Айғабылұлы А. Ахмет Байтұрсынұлы және морфонология // Ұлттық 
рухтың  ұлы  тіні:  Ғылыми  мақалалар  жинағы  (қазақ,  орыс,  ағылшын 
тілдерінде). – Алматы: Ғылым, 1999.-568 б., Б. 354-362.
Ақаев  С.,  Мыңбай  Д.  Ахмет  Байтұрсынұлы  жасаған  терминдердің 
тәсілдік  сипаттары  //  Ұлттық  рухтың  ұлы  тіні:  Ғылыми  мақалалар 
жинағы (қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде). – Алматы: Ғылым, 1999.-568 
б., Б. 441-455.
Кейін табылған мұралар: Емле туралы (Мәтінді дайындаған: Жұбаева 
О) // ҚР БҒМ ҰҒА хабарлары. Тіл, әдебиет сериясы №3, Б. 3-4, 2000.
Османкулов А. Ахмет Байтурсунов жана әл ағарту маселелери // ҚР 
БҒМ ҰҒА хабарлары. Тіл, әдебиет сериясы №3, Б. 14-22, 2000.
Имаханбетова Р. Ахметтану іліміне қосылған үлес (А.Қыдыршаевтың 
«А.Байтұрсынұлының әдістемелік мұрасы» атты зерттеу монографиясы 
туралы) // Ана тілі №11, 25  мамыр 2000. 
Имаханбетова  Р.  Ақаңның  әдістемелік  мұрасы  туралы  зерттеу  // 
Қазақстан мектебі №8, Б. 71-74, 2000.
Балтабаева Ж. Ахмет Байтұрсынұлының «Әліппесінің» маңызы мен 
сапалылығының сыры туралы // ҚазМУ хабаршысы. Филология сериясы 
№8 (42), Б. 126-130, 2000.
Ержиласун  А.  Қазақ  тілі  және  латын  әліппесі  //  Түрік  дүниесі.  Тіл 
және әдебиет журналы №10, 2000.
Сыздық Р. «Қазақстан мектебі» журналы және А.Байтұрсынұлының 
мұрасы // Қазақстан мектебі №1, Б. 5-7, 2001.
Жүсіпов Н. Ахмет Байтұрсынұлы – фольклорист // Қазақстан жоғары 
мектебі №1, Б. 167-173, 2001.
Салқынбай А. А.Байтұрсынұлы тағылымы // Қайнар университетінің 
хабаршысы №1, Б 12-15, 2001.
Имаханбетова Р. Ақаң мәңгі өлмейді (А.Байтұрсынұлы емлесімен) // 
Шалқар-2, қаңтар 2001. 
Жүсіпұлы М. (Джусупов М.) Сингармонизм фонологиясы // ҚР ҒМ-
ҒА Тілтаным (Языкознания) №2, Б. 23-34, 2001.
Жүсіпов Н. А.Байтұрсыновтың фольклористикаға келу жолы // ПМУ 
Хабаршысы №2, Б. 117-119, 2001. 
Жүсіпов Н. Ахмет Байтұрсынұлы жазбаларындағы «23 жоқтау» // ҚР. 
БҒМ. Хабарлары. Тіл, әдебиет сериясы № 2, Б. 90-98, 2001.
Ақаев С. Ахаңдар салған жол қайда? (Терминнің танымдық табиғаты) 
// Ана тілі, 24 мамыр 2001.
Әбішева Ш. Ахмет шығармасының тәрбиелік мәні // Қазақ тілі мен 
әдебиеті №6, 27-29, Б. 2001.
Сомжүрек  Ж.  Сана  дағдарысы  немесе  рухани  әке  әдебиет  //  Қазақ 
әдебиеті №45(2727), 9 қазан 2001.

378
Жүсіпов  Н.  Ахмет  Байтұрсынұлы  –  фольклорист  (зерттелу 
тарихы) // ПМУ хабаршысы №2, Б. 155-159, 2002.
Шүкірұлы С. Таңбадан жеріп, дыбыстан шошымайық // Ана тілі 
№23, 26, 2002.
Жүнісбек  Ә.  Үстірт  пікір  айтуға  асықпаңыз  (Байтұрсынұлы 
әліпбиі мен бүгінгі тілі білімі хақында) // Ана тілі №33, 8 тамыз 2002. 
Бәйділдин  Қ.  Зерттесек  дұрыс  зерттейік  (Ахаң  өскен  ортаға 
қатысты жазылған кейбір зерттеу мақалаларға сын) // Ана тілі. №41, 
3 қазан 2002.
Қазақ тілінің ұстазы Ахмет Байтұрсынұлы // Түрік дүниесі. Тіл 
және әдебиет журналы №14, 2002.
Сариева Р. Мұрағат мағлұматтары // Ана тілі №4, 30 қаңтар 2003.
Шүкірұлы С. Ел деп өткен адар ер // Ана тілі №4, 30 қаңтар 2003.
Шүкірұлы С. Қазақ тіл ғылымының атасы Ахмет Байтұрсынұлының 
туғанына 130 жыл // Қазақ әдебиеті № 4, 2003.
Әбдиманов Ө. ХХ ғасыр басындағы әдебиетті алғаш жүйелеген 
зерттеуші  //  ҚазҰМУ  хабаршысы,  Филология  сериясы  №2  (64),  Б. 
150-153, 2003.
Ашекеева Қ. Сөз өнерінің атасы (А.Байтұрсыновтың туғанына – 
130 жыл!) // Ақиқат №4, Б. 70-73, 2003.
Шүкірұлы С. Ахаң арманын алға апарайық // Шалқар-2, №19-20, 
2003.
Тайшыбай  З.  «...Мен  қазаққа  не  жаздым»  //  Ана  тілі  №20,  22 
мамыр 2003.
Имаханбетова Р.  Мұраға мұқият болсақ... А.Байтұрсынұлы туралы 
нағыз ақиқатты өзінен қалған қағаздар ғана айта алады // Түркістан, 
25 қыркүйек 2003.
Сәрсекеев  Қ.  Ұлт  ұстазы  немесе  Алаштың  Ахметі  –  Ахмет 
Байтұрсыов туралы ой-түйін // Егемен Қазақстан, 30 қазан 2003.
Әбсадық  А.  Ортасы  толған  отырыс  (Ахаңның  рухани 
шәкірттерімен түскен суреті туралы) // Ана тілі №3, 15 қаңтар 2004.
Имаханбетова Р. Ұстаз өмірінің қилы кезеңдері // Ана тілі №4, 22 
қаңтар 2004.
Имаханбетова  Р.  77  жылдан  кейін  қайта  жарық  көрді 
(А.Байтұрсынұлының  Т.Шонанұлымен  бірге  жазған  «Оқу  құралы» 
хрестоматиялық оқулығы туралы) // Шалқар-2, қазан 2004.
Имаханбетова Р. Қос бәйтерек (деректеме) // Ана тілі №48, қараша 
2004.
Күдеринова  Қ.  1929  жылғы  латын  жазуы  және  оған  енгізілген 
өзгерістер (А.Байтұрсынұлының қазақ әліпбиіне енгізген жаңалығы) 
// Туған тіл №1, 2005. 
Шүкірұлы  С.  Жоқ!  Опық  жеуіміз  жеткен  шығар!  (Әліпбиді 
өзгертуге қатысты ой-таным) // Қазақстан-Zaman №42, 2005.
Әуелбек Ә. Лаң туғызған латын әрпі // Дала мен қала №7(136), 24 
ақпан 2006.

379
Мұқай  Ө.  Әліп  –  тұлға  туралы  әфсана  немесе  ұлт  көсемінің 
туған күні бұдан былай 5-қыркүйекте болатыны нақты құжаттармен 
дәлелденді // Алматы ақшамы №104 (3736), 7 қыркүйек 2006.
Сейсенбаев  Д.  «Қазақтың  жалғыз  тірегі  мен  тілегі  –  ана  тілі!» 
(Алматыдағы  А.Байтұрсынұлы  мұражай-үйінде  ахметтану  оқулары 
басталды) // ҚазАқпарат; QAZAQ. кz., 8 қыркүйек 2006.
Ескендіров Қ. Ұлтымыздың рухани көсеміне тағзым (Ахметтану 
оқулары туралы) // Ана тілі №38(823), 21 қыркүйек 2006.
Шүкірұлы  С.  Барын  халқына  берген  жан  (А.Байтұрсынұлының 
Алматыдағы үйі) // Ана тілі №38(823), 21 қыркүйек 2006.
Молдахметұлы  Ж.  Ахмет  Байтұрсынұлы  және  латын  әліпбиі  // 
Айқын №186(638), 6 қазан 2006.
Нұрмұхан Ж. Тіліміздің сілікпесін шығармайық // Қазақ әдебиеті 
№46(2998), 17 қазан 2006.
Біләл  Ш.  Мемлекеттік  тіл  мәселесі  (Қазақ  тіл  тілімі  ғылымын 
ұлттық  негізде  жасағанда  ғана  оң  шешімін  табады)  //  Егемен 
Қазақстан, 25 қазан 2006.
Күдеринова  Қ.  1929  жылғы  латын  жазуы  және  оған  енгізілген 
өзгерістер (А.Байтұрсынұлының қазақ әліпбиіне енгізген жаңалығы) 
// Жас өркен: Қостанай №2 (27), Б. 26-29, сәуір-наурыз 2007.
Шүкірұлы  С.  Тіл  базарында  балық  үлесіп  жатқандаймыз 
(А.Байтұрсынұлының  тіл  ғылымындағы  әдістемесіне  жүгіну)  // 
Жалын №5, мамыр 2007.
Байтілес Е. Жала жабушылардың көбі кейін үлкен қызмет атқарған 
// Алматы ақшамы №65 (3847), 31 мамыр 2007.
Боранғалиұлы  Т.  Қазақ  баспасөзінің  кемеңгері  //  Жас  өркен: 
Қостанай №3 (28), Б. 2-4, мамыр-маусым 2007.
Имаханбетова  Р.  Ахмет  Байтұрсынұлының  еленбей  келген 
еңбектері // Қазақ әдебиеті №32 (3036), 10 тамыз 2007.
Қамзабекұлы Д. «Қазақ қаламгерлері бұралқы ит емес...» // Айқын 
№126, 12 шілде 2007.
Қамзабекұлы Д. Түрікшілдік және Алаш // Айқын апта №132, 19 
шілде 2007.
Қамзабекұлы  Д.  Түрікшілдік  және  Алаш  //  Қостанай  таңы,  27 
шілде 2007.
Шүкірұлы С. Ахаң әліпбиі һәм қазіргі тіл дыбыстары // Әдебиет 
айдыны №37(134), 20 қыркүйек 2007.
Кәкішұлы Т. Алаш екіге бөлінді (Сұхбатты жүргізген: Мамашұлы 
А.  20  қыркүйек  2007)  //www.kazembassy.com.ua/show  сайтынан.  25 
қыркүйек 2007.
Нұрғали  Р.  Ұлт  ұстазы  (А.Байтұрсынұлының  әдеби  мұрасы)  // 
Егемен Қазақстан, 26 қыркүйек 2007.
Елеукенов  Ш.  Бес  арыс  қалай  ақталды?  //  ҚР  БҒМ  М.Әуезов 
атындағы ӘӨИ Ғылыми және көркем - әдеби журнал Керуен №4 (9), 
Б. 138-167, 2007.

380
Күзембайұлы А. Ахмет Байтұрсынұлы // Қазақстан әйелдері №4, 
Б. 28-29, 2007.
Қожакеев  Т.  Ақаңды  әлем  таныған  //  Жас  өркен:  Қостанай  №5 
(30), Б. 2-4, қыркүйек-қазан 2007.
Жүзбай А. Асылымызды ардақтай білейік // Жас өркен: Қостанай 
№5 (30), Б. 26-27, қыркүйек-қазан 2007.
Шүкірұлы С. Ахаң әліпбиі һәм қазіргі қазақ дыбыстары // Ақиқат 
№7.- 96 б., Б. 18-23, 2007.
Қайратұлы Б. Алаш-арман // elserik сайты, 28 қараша 2007.
Жұртбай Т. Абақтыдағы Алаш // Егемен Қазақстан, 12 желтоқсан 
2007.
Қамзабекұлы  Д.  Жәдитшілдік  –  ұлттық  рухани  серпілу  негізі  // 
Ақиқат №1, Б. 29-36, 2008.
Ісімақова А. Алаш зиялылары және ғылым // ҚР БҒМ М.Әуезов 
атындағы ӘӨИ Ғылыми және көркем-әдеби журнал Керуен №1 (10), 
Б. 41-50, 2008.
Шүкірұлы С. Ахаң әліпбиі һәм қазіргі қазақ дыбыстары // Астана 
хабары №3, 15 қаңтар 2008.
Қалмақов Е. Халқының рухани көсемі (Ахаңның мұрасы келелі 
әңгіменің арқауы болды) // Қостанай таңы, 25 қаңтар 2008.
Ұлт  ұстазы,  ұлт  ұйтқысы  (Ұлт  ұстазы  А.Байтұрсынұлының 
туғанына – 135 жыл! Ұжымдық 2 сурет берілген) // Қазақ №5(326) – 
Білім жарысы №3(45), 1ақпан 2008.
Әбсадықов А. Байрағымыз – бөрі, ұранымыз – Алаш немесе Алаш 
атауының түп-төркіні туралы // Қазақ №5(326), 1 ақпан 2008.
Имаханбетова Р. Ғұлама (Ахметтану) // Жас өркен – Қост., №1(32), 
Б. 4-7, қыркүйек-қазан 2008.
Азанбек  Е.  Алматыда  Ахмет  Байтұрсынұлы  оқулары  өтуде  // 
ҚазАқпарат, 30 мамыр 2008.
Ахмет Байтұрсынұлының «Қазақ» газетіндегі мақаласынан үзінді 
// Ақиқат №6, 3 б., 2008.
Рамазан А. Тәуелсіздіктен бұрынғы тіл саясаты (Қазақ тілінің үш 
түрлі таңбалануының тарихы туралы) // Ақиқат №6, Б. 26-32, 2008.
Имаханбетова Р. Ахаң «Әліпбиі» – рухани игіліктердің төлбасы 
(Мұқабаның соңғы бетінде Алматыдағы ұлы ұстаз А.Байтұрсынұлы 
мұражайынан суреттер берілген) // Ақиқат №6, Б. 33-39, 2008.
  «Тәуелсіздік  кезеңнің  ғылымы  және  А.Байтұрсынұлы  мұрасы» 
(дөңгелек үстел) // Жас қазақ №34(190), 29 тамыз 2008.
Имаханбетова Р. Ахметтанудың негізін салушылар // Жас өркен – 
Қост., №5 (36), Б. 2-5, қыркүйек-қазан 2008.
Шүкірұлы С. Алаш аманаты // Әдебиет айдыны №40, 2 қазан 2008.
Құрманбайұлы  Ш.  Терминолог  (А.Байтұрсынұлының  термин- 
дерінің өміршеңдігі) // Abai.kz., 30 сәуір 2008; Егемен Қазақстан, 12 
қараша 2008.

381
Аманжол Қ. Арыстар аманатына адалдық // Егемен Қазақстан, 25 
қараша 2008.
Имаханбетова Р. Ахаңның тың туындылары һәм оның бүркеншік 
аты хақында // Ақиқат №11, Б. 227-230, 2008.
Пірәлиев С. Ахаң дәріс оқыған аудиториядан ескен леп // Ақиқат 
№11, Б. 79-88, 2008.
Қирабаев  С.  Тәуелсіздік  идеясы  және  «ұлтшылдық»  әдебиет  // 
Ақиқат №1, Б. 58-66, 2009.
Имаханбетова  Р.  Ахаңның  ұлт  әдебиетіндегі  айшықтары  //  Жас 
өркен – Қостанай №1 (38), Б. 11-15, қаңтар-ақпан 2009.
Ферхат  Тамыр.  Анкара  Ахметті  ардақтады  («Жаңа  әдіс»  және 
А.Байтұрсынұлы)  // Қардеш қаламгер журналы. Түркия. 30 наурыз 
2009.
Құсайынов К. Тіл ғылымы тілімізге тірек болсын (А.Байтұрсын- 
ұлы  атындағы  Тіл  білімі  институтының  директорымен  сұхбат. 
әңгімелескен: Домбай Н) // Ана тілі, 17 сәуір 2009.
Кәкішұлы  Т.  Талаптыға  жол  нұсқаған  «Ғалия»  (Сұхбатты  жүр- 
гізген: Рақымқызы Р) // Алаш айнасы, 22 сәуір 2009.
Кекілбай Ә. Тіл және тәуелсіздік (А.Байтұрсынұлының тіл оқыту 
туралы ұстанымдары, оқулықтары) // Тіл және қоғам №4(20), Б. 3-25, 
2009.
Шүкірұлы С. Мен ұлтыма жауаптымын деп жүрсе... (Ахаң айтқан 
айшықтар) // Жас қазақ №16, 24 сәуір 2009.
Қали  Н.  Әліпбиге  әріп  қосқан  (Қытай  еліндегі  қолданыстағы 
Ахаңның төте жазу туралы) // Ана тілі, 26 сәуір 2009.
Жұртбай Т. «Жапон тыңшысы» деген жала қалай шықты? // Қазақ 
әдебиеті №22-23 (3134), сәуір 2009.
 «Ұлағатты ұлт ұстазы» атты дәстүрлі А.Байтұрсынұлы оқулары // 
Алматы қалалық тілдер басқармасының сайты, 29 мамыр 2009.
Мелдеев А. Тіл – ұлттың жаны (Ғасыр басындағы зиялылардың 
тіл туралы ғираты негізінде) // Медиа орталық «Нұр» №30 (160), 30 
тамыз 2009.
Мәметқазыұлы Қ. Ұлт ұстаздары Ы.Алтынсарин мен А.Байтұр- 
сынұлы мектеп оқушыларына кезінде Ленинді дәріптегеннен артық 
ұлықталуы тиіс // ҚазАқпарат. Астана, қыркүйектің 3-і 2009.
Ізтілеу  Д.  «Ахмет  –  халқының  ар-ожданы»  (Алматыдағы  Ахаң 
мұражайынан соны ақпараттар) // Ана тілі №37 (978), 17-23 қыркүйек 
2009.
Жәрімбетова Н. Бәдрисафа бейнесі // Егемен Қазақстан, 31 мамыр 
2010.
Райхан Сахыбекқызы

382
Мазмұны
Туған тілім  .............................................................................3
Алғысөз  ..................................................................................4
Ахмет Байтұрсынұлы (өмірі мен қызметі туралы)  ............7
Оқулықтар
Тіл – құрал (қазақ тілінің сарфы). 1-жылдық.
 
Орынбор 1914  .................................................................23
Тіл – құрал (дыбыс жүйесі мен түрлері) 
 
1-інші тіл танытқыш кітап, Қызылорда, 1925  .............63
Тіл – құрал (қазақ тілінің сарфы). 2-жылдық. 
 
Орынбор, 1915  ................................................................101
Тіл – құрал. Сөйлем жүйесі мен түрлері. 
 
ІІІ-тіл танытқыш кітап. Қызылорда, 1925  ...................203
Методика мәселелері
Баяншы. Қазақ мұғалімдері үшін. Казань. 1920  ................ 279
Тіл жұмсар. Сөйлеу, оқу, жазу тілін жұмыс 
 
тәжірибесі арқылы танытатын І-кітап. 
 
Қызылорда, 1928  ............................................................293
Қай әдіс жақсы?  ....................................................................324
Жалкылау (айырыңқы) әдіс  .................................................334
Жалқылаулы-жалпылау әдіс  ................................................338
Дыбыстарды жіктеу туралы  .................................................344
Ғылыми түсініктер ................................................................353
Қосымша: анқтамалық көрсеткіш  .......................................367

«Ел-шежіре» қайырымдылық қоры» қоғамдық қорының
президенті Дидахмет Әшімханұлы
Ахмет Байтұрсынұлы
Алты томдық шығармалар жинағы
ІІІ том
Тіл – құрал 
(қазақ тілі мен оқу-ағартуға қатысты еңбектері)
Редакторы Айсұлу Төреқұлқызы
Корректоры Ақнұр Көбегенқызы
Техникалық редакторы Ниязбай Оразымбет
Компьютерде беттеген Жамила Айдос

ИБ № 149
Теруге 15.10.2013 ж. берілді. Басуға 29.10.2013 ж. қол қойылды. 
Пішімі 84х108
1
/
32
. Қаріп түрі «Times New Roman». 
Басылымы офсеттік. Шартты баспа табағы 20. 
Таралымы 2000 дана. Тапсырыс №
«Ел-шежіре» қоғамдық қоры. 050009. Алматы қаласы. 
Абай даңғ. 143, 517 бөлме
«Полиграфкомбинат» ЖШС
Алматы қ., Мақатаев көшесі, 41