Беделов камбар амангельдиевич
жүктеу/скачать 2,51 Mb. Pdf көрінісі
|
10 05 2023 dis
| 2
БОЛАШАҚ ИНФОРМАТИКА МҰҒАЛІМДЕРІН БҰЛТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ПАЙДАЛАНУҒА ДАЯРЛАУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК ЖҮЙЕСІ 2.1 Болашақ информатика мұғалімдерін бұлттық технологияларды пайдалануға даярлаудың мақсаты мен мазмұны «6B01507 - Информатика» («5B011100 – Информатика») білім беру бағдарламасының мақсаты – бұл «жоғары әлеуметтік және азаматтық жауапкершілігі бар, кәсіби қызметті келесі бағыттарда жүзеге асыруға қабілетті информатика бойынша жоғары білікті педагог кадрларды даярлау: − оқушының жан-жақты дамыған тұлғасын тәрбиелеу және қалыптастыру; − информатика және ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласында жүйеленген білімді қалыптастыру; − заманауи ғылыми деңгейде информатика бойынша педагогикалық үдерісті ұйымдастыру; − ғылыми зерттеулерді жүзеге асыру» [116]. − Білім беру бағдарламасының негізгі міндеттері: − «қоғамның әлеуметтік тапсырысына және әлемдік білім беру стандарттарына сәйкес болашақ информатика мұғалімдерін сапалы кәсіби даярлауды қамтамасыз ету; − болашақ информатика мұғалімдерінің жалпы мәдени, кәсіби, пәндік құзыреттерін қалыптастыру; − физикалық, рухани және зияткерлік өзін-өзі дамыту тәсілдерін игеру, психологиялық сауаттылықты, ойлау мәдениеті мен мінез-құлықты қалыптастыру». Білім беру бағдарламасымен [116] толығырақ Б қосымшасында немесе университет сайтында танысуға болады. Біз «6В01507 – Информатика» («5В011100 – Информатика») мамандығы бойынша бітірушінің болашақ информатика мұғалімінің кәсіби қызметінде бұлттық технологиялар саласындағы құзыреттілікті қалыптастыра алатын құзыреттерін бөліп көрсетеміз: 1. Жалпы мәдени құзыреттер түлектің мына әрекеттерімен сипатталады: - «ақпаратты алуды, сақтауды, қайта өңдеудің негізгі әдістерін, тәсілдері мен құралдарын пайдаланады; компьютермен, оның ішінде ғаламдық компьютерлік желілермен жұмыс істеу дағдыларын меңгерген; 2. Кәсіби құзыреттер түлектің келесі әрекеттерімен сипатталады: − «оқу-тәрбие үдерісін модельдеуге және оқыту тәжірибесінде жүзеге асыруға қабілетті; − диагностика әдістерін пайдалануға қабілетті; − балалардың әртүрлі іс-әрекеттерінің түрлерін ұйымдастыру тәсілдерін меңгерген; − білім беру ортасы субъектілерінің бірлескен қызметін және тұлғааралық өзара әрекеттесуін ұйымдастыру тәсілдерін меңгерген; 53 − мамандықтың жоғары әлеуметтік маңыздылығын түсінеді, кәсіби этика қағидаттарын сақтайды; − мамандардың кәсіби міндеттерін шешуде пәнаралық және ведомствоаралық өзара әрекеттесуге қатысуға қабілетті» [116]. 3. Пәндік құзыреттер түлектің келесі әрекеттерімен сипатталады: − «орта мектеп оқушыларының информатика мен АКТ оқытудың теориялық негіздері мен технологияларын меңгерген; − информатика мен АКТ-ны оқытудың теориялық негіздері мен технологиялары туралы білімін пайдалануға қабілетті, оқушылардың пәндік іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыру әдістерін меңгерген, информатика мен АКТ-ға қызығушылықты қалыптастыру және АКТ саласындағы білімді күнделікті өмірде пайдалану тәсілдерін игерген; − ақпаратты алуды, сақтауды, өңдеуді және жіберудің практикалық міндеттерін шешуге арналған математикалық аппаратты, бағдарламалау әдіснамасын және заманауи АКТ-ны пайдалануға қабілетті; − ақпаратты ұсынуды, жинауды және өңдеудің заманауи модельдері мен әдістерін меңгерген; − бағдарламалық қамтамасыз ету және ақпаратты компьютерлік өңдеу саласындағы талдамалық және технологиялық шешімдерді жүзеге асыруға қабілетті; − оқу-тәрбие үдерісінде және сабақтан тыс жұмыста білім алушылардың іс-әрекетін компьютерлік және технологиялық қолдауды қамтамасыз етуге дайын; − электрондық білім беру ресурстарын құру, қалыптастыру және әкімшілендіру үшін заманауи АКТ-ды пайдалануға қабілетті; − электрондық білім беру ресурстарының және оларды оқу-білім беру үдерісіне енгізуге арналған бағдарламалық-технологиялық қамтамасыз етудің сапасына талдау жасап, білікті сараптамалық бағалау жүргізе алуды»[116]. Болашақ информатика мұғалімдерінің информатика бойынша даярлау жүйесінің мазмұнын талдау мынадай бірқатар кемшіліктерді айқындауға мүмкіндік берді: − информатиканың жалпы білім беретін орта курсын игеру кезінде жоғары оқу орнының төменгі курстарында информатика бойынша жалпы білім беру даярлығы кезінде болашақ информатика мұғалімдерін информатика бойынша даярлаудың әртүрлі деңгейлі сипатын есепке алудың жеткіліксіздігі; − мұғалімнің болашақ кәсіби қызметін ескере отырып, информатика және ақпараттық технологиялар бойынша студенттердің сараланған және бейінді- бағдарланған дайындығының болмауы. Сондықтан болашақ информатика мұғалімдерін даярлау мақсатын айқындау кезінде даярлаудың екі негізгі функциясын ескеру қажет: − болашақ информатика мұғалімдерінің бұлттық технологиялардың теориялық негіздерін теориялық игеру; − информатика мұғалімінің кәсіби қызметінде бұлттық технологияларды пайдалануға даярлығы. 54 Бұлттық технологиялар бойынша теориялық дайындық бұл жағдайда бұлттық технологиялар бойынша базалық білімді қалыптастыруға, яғни курстың инвариантты бөлігін анықтауға әкеледі. Кәсіби қызметте бұлттық технологияларды пайдалануға деген даярлық мұғалімнің болашақ кәсіби қызметіне қажетті негізгі тақырыптарды анықтау болып табылады. Болашақ информатика мұғалімдерін бұлттық технологияларды пайдалануға кәсіби даярлауды жүзеге асыру үшін осы дайындықтың мазмұнын анықтау қажет. Болашақ информатика мұғалімдерінің кәсіби дайындығына «Компьютерлік желілер», «Web-технологиялар», «Ақпараттық қауіпсіздік», «Компьютерлік графика», «Информатиканы оқыту әдістемесі», «Оқытудағы цифрлық технологиялар» және т. б. бейіндік пәндер кіреді. Элективті пәндер ішінде «Бұлттық технологиялар» пәні ерекше ерекшеленеді, оның негізгі міндеті болашақ информатика мұғалімдері арасында бұлтты технологиялар бойынша құзыреттілік қалыптастыру болып табылады. Болашақ информатика мұғалімдерін кәсіби қызметінде бұлттық технологияларды пайдалануға дайындау мазмұны көп жағдайда «Бұлттық технологиялар» курсының мақсатына, міндеттеріне және мазмұнына байланысты. Дайындықты «Бұлттық технологиялар» курсының мазмұнын саралауды пайдалану арқылы жүзеге асыруға болады. Т. Захарова болашақ кәсіби қызметті ескере отырып немесе алдыңғы дайындық деңгейі бойынша саралауды ұсынады [117]. Информатика мұғалімінің кәсіби қызметіне бағдарланған болашақ қызметтің мазмұны бойынша саралауды пайдалану курсқа кәсіби сипат береді. Информатика курсының мазмұнын құру кезінде алдыңғы даярлықтың бұлттық технологияларының іргелі негіздерін игеру жалпы білім беру даярлығы мәселесін және болашақ мұғалімдердің кәсіби қызметке дайындығын шешуге мүмкіндік береді. Курс мазмұнын іріктеу мәселесі күрделі міндеттердің бірі болып табылады. Білім беру мазмұнын іріктеудің жалпы әдістемелік қағидаттары мен әдістері П.Я. Гальпериннің [118], В.В. Давыдовтың [119], А.Н. Леонтьевтің [120], И.Я. Лернердің [121], Л.С. Выготскийдің [122] және басқа да педагогтардың жұмыстарында қарастырылады. Ю.К. Бабанский атап өткендей, «оқытудың ғылымилығы мен қолжетімділігі, жүйелілігі мен бірізділігі, оқытудың өмірмен байланысы, көрнекілігі мен абстрактілігі, оқытушының жетекшілігімен оқушылардың саналылығы мен белсенділігі, тәрбиелеу сипатындағы оқыту, білім мен біліктің беріктігі» секілді қағидаттар кеңінен таралған [123]. «Бұлттық технологиялар» курсының мазмұнын іріктеу кезінде іріктеудің жалпы дидактикалық және әдістемелік қағидаттарына сүйенетін боламыз (В.П. Беспалько, [124]): соответствия: мазмұнның оқыту мақсаттарына сәйкестігі, ғылымилық, барынша азайту, жүйелілік, оқытудың бірізділігі, циклдік, саналы белсенділік, көрнекілік, қолжетімділік. Жоғарыда аталған принциптердің өзі жеткіліксіз. Болашақ информатика мұғалімдеріне бұлттық технологияларды оқытудың мазмұнын таңдау үшін мазмұнды таңдаудың жалпы дидактикалық және әдістемелік принциптерімен 55 қатар: модульдік, инварианттылық, дифференциялық, тереңдетілген оқыту принципі, кәсіптік бағдар принциптерін пайдаланамыз [125] . Аталған қағидаттардың өзі жеткіліксіз. Болашақ информатика мұғалімдеріне арналған бұлттық технологияларды оқыту мазмұнын іріктеу үшін мазмұнды іріктеудің жалпы дидактикалық және әдістемелік қағидаттарымен бірге модульдік, инварианттық, саралау, озық оқыту, кәсіби бағытталғандық қағидаты қолданылады. Болашақ информатика мұғалімдерін кәсіби қызметте бұлттық технологияларды пайдалануға даярлаудың мазмұнын құру кезінде біз негізгі қағидат ретінде - модульдік қағидатты пайдаланамыз, яғни бұлттық технологиялар бойынша негізгі іргелі даярлық міндеттерін шешуді қамтамасыз ететін курстың басты өзегі ерекшеленеді және болашақ информатика мұғалімінің кәсіби қызметінде бұлттық сервистерді игеруге даярлықты қамтамасыз ететін кәсіби өзегі ерекшеленеді. Оқытуда модульдік қағидатқа көшу қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының жоғары оқу орындарында оқытудың кредиттік жүйесімен негізделеді. Информатиканы оқыту мазмұнын құруға арналған модульдік қағидаттар Э.И. Кузнецов [126], Т.В. Добудько [26], Ю.С. Брановский [127], М.П. Лапчик [31, 68], М.В. Швецкий [30, 41] және т.б. зерттеушілердің жұмыстарында қарастырылды. Э.И. Кузнецов болашақ информатиктің ақпараттық мәдениетінің екі моделін атап көрсетті: - маман-инженердің кәсіби бағытына тәуелсіз ақпараттық мәдениетінің деңгейін көрсететін және жалпы білім беретін, дүниетанымдық, психологиялық-педагогикалық және технологиялық компоненттерді қамтитын инвариантты; - әрбiр маман-инженерге тән және қолданылу салалары бойынша кәсiби қызметте заманда ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдаланудағы бiлiмдері, іскерлiктері мен дағдылары тiзбесiн қамтитын вариативтi. Вариативтік компонент болашақ кәсіби қызметте ақпараттық технологияларды пайдалану салалары бойынша болашақ маманның кәсіби қызметіне, болашақ маманның біліктілік сипаттамасында көрсетілетін ақпараттық технологияларды пайдалану салалары бойынша әлеуметтік қызметіне сәйкес келеді және Э.И. Кузнецовтың пікірінше, қызметтің негізгі түрлерін ескере отырып қалыптастырылады [126]. Болашақ информатика мұғалімдерін бұлттық технологияларды пайдалануға даярлаудың мазмұнын құру кезінде модульдік қағидатты пайдалану болашақ мұғалімдердің, жалпы оларды даярлау барысында оқытылатын курстардың пәнішілік және пәнаралық байланыстарының, сондай- ақ информатика және ақпараттық технологиялар саласының үнемі дамуы арқылы ұсынылады. Модульдік тәсіл А.П. Ершов ұсынған циклдік формада информатика курсын құру идеясына сәйкес келеді, яғни ұғымды игеру 56 оқытудың әртүрлі кезеңінде артып, ұдайы қайталанады [64]. Осымен біз ұсынып отырған болашақ информатика мұғалімдерін бұлттық технологияларды пайдалануға дайындаудың модульдік құрылымы айқындалады. Болашақ информатика мұғалімдеріне арналған бұлттық технологиялар курсының теориялық модулі мазмұнының тақырыптары бұлттық технологиялардың теориялық негіздерімен және олардың жіктелуімен, түрлерімен, модельдерімен және т.б. тығыз байланыста болады және осы курстың инвариантты өзегінің құрамдас бөлігі болып табылады. Теориялық модуль әдетте, іргелі заңдарды игеруге, табиғат пен қоғамның даму теорияларына, білім алушының жүйелі ойлау қабілетін қалыптастыруға бағытталған бұлттық технологиялармен байланысты тақырыптардың мазмұнына қатысты іргелі, теориялық болып табылады. К.К. Колиннің еңбектерінде [128] озық білім беру, оның іргелендіруге бағытталуы жүйелі ғылыми ойлауды қалыптастыруда, ақпараттық мәдениетті дамытуда, шығармашылық белсенділікті қалыптастыруда маңызды рөл атқарады делінген. Мұнда информатикаға, оның іргелі біліміне, табиғатта, қоғамда болып жатқан ақпараттық үдерістер туралы, ақпараттық технологиялар, оларды дамыту және кәсіби қызметте пайдалану туралы білімдеріне бірінші кезекте басымдылық беріледі. Болашақ информатика мұғалімдерін бұлттық технологияларды пайдалануға даярлаудың берілген мақсаты мен міндеттері осы курстың негізгі модулінің мазмұнын іріктеу тәсілдерін анықтауға мүмкіндік береді. Курстың теориялық модулін әзірлеу кезінде болашақ информатика мұғалімдеріне арналған бұлттық технологиялар, жоғарыда айтылғандай, болашақ информатика мұғаліміне АТ саласы бойынша құзыретті болуға мүмкіндік беретін бұлттық технологиялардың теориялық негіздерін, сондай-ақ кәсіби педагогикалық қызметтің барлық кезеңдерінде бұлттық технологияларды пайдалануды көздейтін информатика мұғалімінің болашақ кәсіби қызметін қалыптастыру қажет [115, 125]. Болашақ информатика мұғалімдерін бұлттық технологияларды пайдалануға даярлаудың мазмұнын іріктеу кезінде біз белсенділік тәсілін пайдаланамыз. Педагог Ю.К. Бабанский «Педагогика» оқулығында [123, б. 52] «дидактикадағы белсенділік тәсілі оқу үдерісінің негізгі компоненттерін, яғни - міндеттерді, мазмұнды, ынталандыру әдістерін, оқу қызметін ұйымдастыру мен бақылауды, оқыту құралдарын, формалары мен нәтижелерін анықтауға мүмкіндік береді. Оқытудың осы компоненттерінің әрқайсысына, жалпы үдеріс сияқты, оқыту қағидаттары болып табылатын белгілі бір негізгі талаптар қойылуы керек». Психологтардың айтуынша, белсенділік тәсілін пайдалану кезінде «оқушыларда білім бір элемент ретінде кіретін, белгілі бір іс-әрекет түрлері қалыптасуы керек... Сонымен қатар білімді де іс-әрекетпен байланыссыз қарастыруға болмайды, өйткені білім ең алдымен әрекет ету үшін қажет, олар тиімді болуы тиіс» [123, б. 20]. П.Я Гальпериннің [128], Н.Ф. Талызинаның [129, 130] (ақыл-ой іс- әрекеттері мен ұғымдарын кезең-кезеңмен қалыптастыру теориясы), 57 Д.Б. Элькониннің [131], В.В.Давыдовтың [119] (дамыта оқыту теориясы), А.Н. Леонтьевтің [120] (белсенділік теориясы), Е.А. Ракитинаның [67] (белсенділік негізінде информатиканы оқытудың әдістемелік жүйесін құру) және т.б. педагогтардың еңбектерінде оқыту мазмұнын анықтауға белсенділік тәсілін пайдалану технологиясының толық сипаттамасы ашылған. Болашақ информатика мұғалімдерін кәсіби қызметте бұлттық технологияларды пайдалануға даярлаудың әдістемелік жүйесі белсенділік тәсілінің ерекшеліктерін ескермеуі мүмкін емес. Е.А. Ракитиннің пікірінше, мұндай тәсіл қарастырылып отырған саланың негізгі объектілері мен белсенділік тәсілдерін жеткілікті түрде дәл және толық ашуға, қызметтің құрылымын, атап айтқанда болашақ информатика мұғалімін негіздеуге мүмкіндік береді [67]. Қарастырылып отырған даярлықтың бастапқы және басым міндеттерінің бірі, ең алдымен бұлттық есептеулер, бұлттық технологиялар, олардың түрлері мен типтері, бұлттық технологиялар модельдері, басқару деңгейлері және т.б. туралы түсініктер қалыптастыру болып табылады. Қазіргі кезеңде бұлттық технологиялар бойынша даярлаудың бастапқы міндеті студенттердің оқу міндеттерін шешу үшін бұлттық технологиялардың әдістері мен құралдарын, оқу және болашақ кәсіби қызметте бұлттық технологияларды пайдалану дағдыларын меңгеруі болып табылады. Бұдан бұлттық сервистермен жұмыс істеу, бұлттың сәулетін жобалау іскерлігі, көпшілік және жеке бұлттарды орналастыру және әкімшілендіру іскерлігі және т.б. жалпы оқу іскерлігі мен дағдылары қалыптасады. Болашақ информатика мұғалімдерін бұлттық технологияларды пайдалануға кәсіби даярлаудың модулінің мазмұны болашақ информатика мұғалімінің кәсіби қызметінің барлық негізгі түрлерін ескеруі тиіс. 2015 жылы бекітілген «6B01507 - Информатика» мамандығы бойынша болашақ информатика мұғалімдерін даярлаудың білім беру бағдарламасының мазмұнында болашақ информатика мұғалімдерін кәсіби даярлауда АКТ пайдалану ерекшеліктері, олардың болашақ кәсіби қызметі ескерілген. Болашақ кәсіби қызметте бұлттық технологияларды пайдалануға даярлауда қосымша мән беріледі, бұл курс таңдау курсы болып табылады және таңдау пәндері модуліне кіреді. Айта кететін жайт, бұлттық технологиялар пәні біртіндеп таңдау пәндері шеңберінен шығады және болашақта бұлттық технологиялар пәнінің өзі бейінді курсқа айналып, базалық пәндер құрамына немесе оның белгілі бір тақырыптарына кіруі тиіс [116]. Теориялық модуль және оның мазмұны бұлттық технологиялар курсының келесі негізгі тақырыптарын қамтиды [115,125]: − бұлттық есептеулердің негізгі ұғымдары, бұлттық технологиялар; − бұлт сәулетінің негізгі ұғымдары; − бұлт түрлері; − бұлт модельдері; − бұлттық сервистер және т.б. IEEE стандартында [3] айқындалған тақырыптар жоғары білім беру жүйесіне арналған бұлттық технологиялар курсының негізгі тақырыптарын 58 толығымен ашады, бірақ болашақ информатика мұғалімінің кәсіби қызметіне бағдарланбаған. Осылайша, бұлттық технологиялардың теориялық негіздерін игеру келесідей мүмкіндіктерді қамтиды [115, 125]: − информатика мен ақпараттық технологияларды дамытудың жаңа тенденцияларына сәйкес бұлттық технологияларды оқыту мақсаттарына қолжеткізуді қамтамасыз ету; − кәсіби бағыттылық қағидатын жүзеге асыру; − құзыреттілікке негізделген тәсілді жүзеге асыру. Енді болашақ информатика мұғалімдерін кәсіби қызметінде бұлттық технологияларды пайдалануға әдістемелік даярлаудың кәсіби даярлау модулін құру тәсілдерін қарастырамыз. Кәсіби модуль бейінді саралауды, яғни информатика мұғалімінің болашақ кәсіби қызметін ескере отырып құрылды. Ақпараттық қызметтің түрлеріне негізделген Т.А. Захарова мен А.А. Кузнецовтың [7, 117] ұсынған тәсілі бейінді ескере отырып, информатиканың мазмұнын құрудың ең кең таралған тәсілі болып табылады. Бұл тәсіл С.А. Бешенков [91], Т.А. Бороненко [25] және т.б. ғалымдардың еңбектерінде қолданылды. А.А. Кузнецов пен Т.Б. Захарова оқытуды мамандандыру бейінін таңдауға қарамастан информатиканы оқыту мазмұнын саралау қағидатын ұсынды, ол вариативті модульдерді «іргелі» және «қолданбалы» деп бөледі [117]. Соңғы ақпарат «пайдаланушылыққа» жатады және мұғалімнің ақпараттық қызметінің, кәсіби қызметінің түрлері бойынша бөлінуі мүмкін. Мұғалімнің кәсіби қызметі бастапқыда оқыту, тәрбиелеу, бақылау сияқты қызмет түрлерімен байланысты. Аталған кәсіби қызмет түрлері кәсіби модульдің мазмұнын айқындаудың негізгі белгісі ретінде бола алады. Мұғалімнің жалпыланған кәсіби қызметін талдау кәсіби қызметтің мынадай жалпы түрлерін ерекшелеуге мүмкіндік береді: оқыту, тәрбиелеу, бақылау, оқу-әдістемелік жұмыс, ғылыми жұмыс, ата-аналармен өзара әрекеттесу. Сондықтан болашақ мұғалімдердің осы қызмет түрлерін жүзеге асыруда бұлттық технологияларды пайдалану мүмкіндіктерін тереңірек түсіну үшін бұл мәселелерді кәсіби модульде ашы көрсету қажет. Болашақ информатика мұғалімдерін кәсіби даярлау үдерісінде осы модульді цифрлық технологиялар бойынша мұғалімдерді даярлаумен байланысты басқа да пәндер үшін пайдалануға болады. Айта кететін жайт, кәсіби модульді даярлау әдістемесін әзірлеу кезінде бұлттық технологияларды игерудің бірыңғай тәсілін дамыту келесі қағидаттар негізінде маңызды болып табылады: − бұлттық технологияларды игеру бұлттық технологиялардың теориялық негіздеріне сүйенуі тиіс; − бұлттық технологияларды сапалы меңгерудің қажетті шарты негізгі білімді қалыптастыру болып табылады; − бұлттық технологияларды игеру мазмұнында бұлттық технологиялар стандартының негізгі компоненттері көрсетілуі керек; 59 − бұлттық технологияларды игерудегі әдістемелік тәсіл бірлігі. Л.Е. Самовольнова кәсіби қызметтегі ақпараттық технологиялардың рөлі жайлы атап өтті: «ақпараттық технологияларды меңгеру ақпараттық қоғамда өмір сүруге және болашақ кәсіби қызметке білім алушыларды даярлау құралы ғана емес, сондай-ақ оларды информатика саласында теориялық даярлауды тәжірибелік бекіту және дамыту құралы болып табылады» [132, б. 10]. Ақпараттық технологияларды игерудің әдістемелік аспектілері А.А. Кузнецов [117], С.А. Бешенков, Н.Д. Угринович пен Л.Е. Самовольнова [132], В.С. Леднев [33],И.В. Роберт [13,58], М.П. Лапчик [31,68] еңбектерінде егжей-тегжейлі ашылған. Егер «бұлттарды» пайдалану қажет болса және критерий ретінде әрекет ете алатын болса, онда бұлттық технологияларды оқыту қазіргі заманғы мұғалімдерді, әсіресе болашақ информатика мұғалімдерін даярлау жүйесінің маңызды сәттерінің бірі болып табылады. Мұндай дайындық жалпы дидактикалық тәсілдер мен принциптерге негізделуі керек, мұнда жетекші орын «бұлттылық» принципіне беріледі. Бұл қағида болашақ информатика мұғалімдерін оқытудың мақсаттары мен міндеттерінде, оқыту мазмұнында, оқыту әдістері мен құралдарында, оқыту нысандарында көрініс табуы керек. Осы орайда педагогтарды даярлау жүйесінің барлық деңгейлерінде бұлттық технологияларды оқыту курсын қосу қажеттілігі туындайды [72]. Бұлттық технологияларды зерттеу шеңберінде жүргізілген дайындық жүйесін талдау кезінде бұлттық технологияларды оқыту жүйесінде бірнеше тәсілдерді белгілеуге болатындығын көрсетті. Бірінші тәсіл бұлттық есептеулер мен технологияларды зерттеу объектісі ретінде зерттеуге негізделген. Бұл тәсілмен оқыту жүйесі виртуализация технологиясы ұғымдарының айналасында құрылады (VM), бұлттық есептеу, бұлттық ортадағы инфрақұрылымды басқару (IaaS, CaaS, SaaS, PaaS), бұлттық есептеу деңгейлері, бұлттық орналастыру модельдері қарастырылады (public, private, hybrid, community), бұлттық басқару, бұлттық сервистер (Google, Microsoft және т.б.), бұлттық платформалар (Microsoft Azure, Google App Engine, Amazon және т.б.), бұлттық жүйелердегі бағдарламалау, бағдарламалық құралдардың бұлттық-бағдарланған функционалдығы және оны қорғау. Екінші тәсіл бұл бұлттық технологияларды пән ретінде оқыту құралы болып табылады. Бұл тәсіл жалпы білім беру және белгілі бір пәнді оқыту үшін белгілі бір бұлттық құралдар мен платформаларды таңдауды талап етеді. Бұл тәсіл нақты құрылғылармен зертханалық жұмыстарды қамтамасыз ететін пәндерді виртуалдандыру және сәйкесінше виртуалды құрылғыларды қолдана отырып, оларды виртуалды зертханалық жұмыстармен ауыстыру үшін ең қолайлы. Мұндай пәндердің мысалдары физика, механика, схемотехника, есептеу жүйелері мен желілері, компьютерлік желілер және т. б. Үшінші тәсіл бұл бұлттық сервистерді оқу нысаны құралы ретінде пайдалануға бағытталған. Бұл тәсіл информатиктерден басқа әртүрлі пәндер мен әртүрлі мамандықтар бойынша көптеген педагогикалық зерттеулерде қолданылады және пән мұғалімдеріне қол жетімді болып келеді [115]. 60 Біздің зерттеуімізде бұлттық технологияларды қарастыру барысында информатиканы зерттеу объектісі ретінде және мұғалімдердің оқыту құралы ретінде қарастыруға негізделген «аралас» тәсілді таңдадық. Таңдалған тәсіл болашақ информатика мұғалімдерін даярлау барысында бұлттық есептеулердің теориялық негіздерімен және бірқатар педагогикалық мәселелерді шешумен, сондай-ақ байланыс мүмкіндіктеріне қатысты тақырыптарды қарастыруды талап етеді. Сондықтан бұлттағы инфрақұрылымды басқару моделі осы тәсілмен басқарудың барлық модельдерін біріктіреді [115]. Бұл тәсілдер көбінесе бұлттық ортадағы инфрақұрылымды басқару модельдерінің комбинацияларына ұқсайды: IaaS+PaaS бірінші тәсіл идеяларын жүзеге асырады, PaaS +/ SaaS – екінші, IaaS+ PaaS+ SaaS – үшінші, IaaS+ PaaS+ SaaS + CaaS – төртінші [98,115]. Бұдан әрі бұлттық технологияларды бұлттық ортадағы инфрақұрылымды басқару моделіне дайындаудағы тәсілдің сәйкестігі 1-кестестеде келтірілген [115]. Кесте 1 – Бұлттық оқыту тәсілінің бұлттық ортадағы инфрақұрылымды басқару моделіне сәйкестігі Тәсілдеме Инфрақұрылы мды басқару моделі Негізгі тақырыптар Бұлттық құралдар БТ зерттеу нысаны ретінде IaaS+ PaaS − виртуализация технологиясы, − бұлттық есептеу, − бұлттық ортадағы инфрақұрылымды − басқару, − бұлттық есептеу деңгейі, − бұлттық орналастыру моделдері, − бұлттық басқару, − бұлттық сервистер, − бұлттық платформалар, − бұлттық сервистерді бағдарламалау, − бағдарламалық құралдардың бұлттық-бағдарланған функционалдығы және оны қорғау және т. б. Microsoft Azure, Google App Engine, Amazon, ownCloud, Google, Microsoft, Microsoft OneDrive, GoogleApps, Dropbox, Yandex, Облако@mail.ru БТ оқу құралы ретінде PaaS+/SaaS - бұлттық сервистер, - білім беруде бұлттық технологияларды пайдаланудың педагогикалық - мүмкіндіктері, - бұлттық технологиялар бағытында педагогтарды - даярлау мәселелері. Microsoft OneDrive, GoogleApps, Dropbox, Yandex, Облако@mail.ru 61 1-кестенің жалғасы 1 2 3 4 Бұлттық сервистер оқу нысаны және құралы ретінде IaaS+ PaaS+ SaaS − бұлттық сервистер және олардың жіктелуі; − бұлттық сервистермен жұмыс істеу негіздері; − бұлттық сервистерді таңдау және онымен байланысты тәуекелдер; − білім беруде бұлттық технологияларды пайдаланудың педагогикалық мүмкіндіктері; − бұлттық технологиялар бағытында педагогдарды даярлау мәселелері Microsoft OneDrive, GoogleApps, Dropbox, Yandex, Облако@mail.ru БТ нысан және оқу құралы ретінде IaaS+ PaaS+ SaaS + CaaS - бұлттық есептеу мен технологияның теориялық негіздері; − «Бұлт» ұғымы және оның түрлері; − бұлттық платформалар және оларды ұйымдастыру; − бұлттық сервистер және олардың жіктелуі; − бұлттық сервистермен жұмыс істеу негіздері; − «бұлттарды» орналастыру; − бұлттық сервистерді таңдау және онымен байланысты тәуекелдер; − білім беруде бұлттық технологияларды пайдаланудың педагогикалық мүмкіндіктері; − бұлттық технологиялар бағытында педагогдарды даярлау мәселелері Microsoft Azure, Google App Engine, Amazon, ownCloud, Google, Microsoft, Microsoft OneDrive, GoogleApps, Dropbox, Yandex, Облако@mail.ru Осылайша, болашақ информатика мұғалімдерін бұлттық технологияларды пайдалануға дайындаудың мазмұны мыналарды ескереді: − информатиканың ғылым ретінде іргелендіру; − жалпы білім берудің болжамдық сипаты; − негізгі және арнайы құзыреттерді қалыптастыру; − болашақ информатика мұғалімінің кәсіби қызметі. Курс мазмұнының ерекшелігі оның мазмұны мен құралдарының біз ұсынып отырған бұлттық технология парадигмасын қанағаттандыруында [42]. Бакалаврларды оқыту кезіде бұлттық технологиялар оның ішінде қоғамдық бұлттар құралдарының көмегімен педагогикалық мәселелерді шешуге, жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру жүйесінде бұлттық технологияларды терең 62 зерттеу және олардың техникалық ұйымдастырылуы, оқу орнында жеке бұлттарды орналастыруға баса назар аударылады. Жоғарыда айтылғандарға сүйене отырып, бұлттық технологияларды оқыту мазмұнында негізгі тақырыптарды ашып көрсетеміз [115, 125]: − бұлттық есептеулер мен технологияның теориялық негіздері; − «бұлт» ұғымы және түрлері; − бұлттық платформалар және оларды ұйымдастыру; − бұлттық сервистер және оларды жіктеу; − бұлттық сервистердің жұмыс істеу негіздері; − «бұлттық» орналастыру; − бұлттық сервистерді таңдау және онымен байланысты тәуекелдер; − білім беруде бұлттық технологияларды пайдаланудың педагогикалық мүмкіндіктері; − бұлттық технологиялар бағытында педагогдарды даярлау мәселелері. Білім деңгейіне байланысты белгілі бір тақырып тереңдей түседі немесе қысқаша шолу жасалады. Мысалы, «Бұлттық сервистердің жұмыс істеу негіздері» және «Білім беруде бұлттық технологияларды пайдаланудың педагогикалық мүмкіндіктері» тақырыптары бакалаврлар үшін қолжетімді және түсінікті, болашақ педагогикалық қызметті ескере отырып құзыреттілікті қалыптастырады, «Бұлттық платформалар және оларды ұйымдастыру» және «Бұлттарды орналастыру» тақырыптары неғұрлым техникалық сипатқа ие және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру шеңберінде оларды тереңдету информатик педагогтар үшін орынды. Жоғарыда қарастырылған бұлттық есептеу парадигмалары және білім беруде бұлттық технологияларды пайдалану принциптері «аралас» тәсілмен бірлесіп бұлттық технологиялар курсының мазмұнын екі негізгі модульге бөлуге мүмкіндік береді [115, 125]: − Модуль 1. «Бұлттық технологияның теориялық негіздері». − Модуль 2. «Білім берудегі бұлттық технологиялар». Бірінші модуль «Бұлттық технологияның теориялық негіздері» бірінші тәсілде анықталған мазмұнды көрсетеді және бұлттық есептеулер мен технологияларды зерттеу объектісі ретінде мәнін ашуға мүмкіндік береді. Бұлттық орналастыру мен басқаруды үйретеді. Екінші модуль «Білім берудегі бұлттық технологиялар» үшінші тәсілді көрсетеді және бұлттық технологиялар мен бұлттық сервистерді білім саласында педагогикалық мәселелерді шешу тұрғысынан қарастырады. Әрбір модуль тақырыптарының толық мазмұны 2-кестеде келтірілген. Біз жоғарыда мазмұнды таңдау принциптерін толығырақ баяндадық [115, 125]. Практикалық сабақтардың тақырыбы 3-кестеде келтірілген. Келесі тақырыптармен ұсынылады [115, 125]. 63 Кесте 2 - Болашақ информатика мұғалімдерін бұлттық технологияларға оқыту мазмұны № Тақырып атауы Тақырып мазмұны жүктеу/скачать 2,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|