Шырмауық (лат. Convolvulus) – өзі аттас тұқымдасқа жататын көп
жылдық (кейде бір жылдық) шөптесін өсімдік не шала
бұта.Негізінен қоңыржай белдеулерде өсетін 250-ден астам түрі
белгілі. Қазақстанның барлық өңіріндегі далалы, тастақты
жерлерде, өзен аңғарларында тараған 14 түрі бар. Олардың биіктігі
7 – 130 см. Сабағы шырмала немесе тік өседі, кейде оның бұтағы көп
болады. Жиектері бүтін, жапырақтары кезектесіп орналасқан. Гүлі
қызғылт, ақ, күлгін түсті, жеке-жеке, кейде үш-үштен жапырақ
қолтығында орныққан, шашақ тәрізді гүлшоғырына топталған.
Сәуір – тамызда гүлдеп, маусым – қыркүйекте жемісі піседі. Жемісі –
төрт дәнегі бар қосұялы қорапша.
Шырмауық
Шырмауық
Ялапа , Ipomoea laxative (lpomoea purga), Ipomoea тұқымдасына
жататын, кейде экзогония (Exogonium) тұқымдасында оқшауланған,
шөптесін көпжылдық өрмелейтін өсімдік. Тамырсабақ жіңішке,
сусымалы, түйнекті жуандаған тамыры бар. Жапырақтары жүрек
тәрізді. Гүлдері үлкен, воронка тәрізді, қызғылт-күлгін, жапырақтың
қолтығында 1-3 гүл шоғырында. Ол Мексикада, ылғалды тау
ормандарында өседі. Дәрілік өсімдік ретінде Мексикада, Орталық
Америкада, Вест-Индияда және Үндістанда өсіріледі. Оның
тамырларында 8-12% шайыр бар, 95% дерлік гликозид
конволвулиннен тұрады; кептірілген тамырлардан алынған
препараттар күшті іш жүргізгіш ретінде қолданылады.
Ялапа
Ялапа
|
