Бейсенова Айгуль Аманжановна Жумасултанова Галия Азирхановна Жумагулов Елдос Танирбергенович Муслимова Корлан Саиновна Булумбаев Олжас Рахматулаевич Искаков Ельмурат Рымбаевич Темиркулов Олжас Жангабылович
жүктеу/скачать 2,58 Mb. Pdf көрінісі
|
Лекции Әлеуметтану
|
2 сұрақ. Халықаралық саяси қатынастардың теориялық негіздерді екі жолдан қарастыруға болады. Біріншісі - жаһандық-футурологиялық концепция. Оның мынандай сызулары бар. 1. Болашақ қоғам экономикалық және саяси тұрғыдан тұрақты. 2. Оның саяси негізін планетарлық сапа сезім және оған сәйкес саяси ойлау типі құрады. 3. Бұл қоғамда негізгі рөлін жалпы адамның универсалдық нормалар мен құндылықтар айтады. 4. Осындай қоғам өмірде тұрақты атына ие болды (Sustainacle Society). Екіншісі - теориялық негізделуі. Осындай теориялар сатына прагматикалық және саяси реалистік бағыт кіреді. Оны Г. Моргентау, Р. Аронның соғыс және бейбітшілік, К. Райттың факторлар, И. Голтунгтың әлемдік жүйесі теориялары арқылы түсіндіреді. Осы теорияларда жалпы халықаралық қатнастар – бұл саяси, экономикалық, әлеуметтік, дипломатиялық, құқықтық, әскери және гуманитарлық байланыстар мен қатынастардың жиынтығымен әлемдік қауымдастықтың негізгі субъектілері арасындағы қатынас деп белгіленеді. Америка ғалымы П. Гуревич қоғам ішіндегі қатнастарға сырттан ықпалын тигізетін үш себеті атап көрсетті: 1) басқа бір елдің ішкі өміріне бір немесе бірнеше мемлекеттің агрессиялық түрде қол сұғұну. 2) екінші елдің ішкі саясатына бейбіт түрде араласуын. 3) халықарарлық экономика және халқаралық жүйесі. Американдық ғалымдар Медельсин мен П. Морганың ойынша халықаралық қатынас тарихы XV ғасырдың басынан бастап біздің заманға дейін төрт «ұлы держава» дәуірінің кезекші бірі-бірімен ауысуы түрінде көрінеді. Нидерланды, АҚШ, Ұлыбритания, Португалия, сонымен бірге бесінші цикл 1914 жылы басталды. Бұл «американың ғасыры» деп аталады. Халықаралық саяси қатынастың (ХСҚ) құрылу механизмі өзіне аз дегенде 3 элемент енгізеді: - Осы қатынастардың секторлары мен субъектілерінің өзара қатынасы. - Олардың сыртқы мәселелерге дұрыс шешім қабылдау процесі. - Халықаралық саяси қақтығыстарды шешу тәсілдер. Халықаралық саяси қатынастардың теориялық негіздері ХСҚ тек функционалдық тұрғыдан қарау емес оны теоретикалық тұрғыданда қарау қажет. Қарастырудың екі жолы бар. Біріншісі. Жаһандық-футурологиялық концепция ойлап табу. Оның мынандай сызулары бар. Болашақ қоғам экономикалық және саяси тұрғыдан тұрақты. Оның саяси негізін планетарлық сапасезім және оған сәйкес саяси ойлау типі құрады. Бұл қоғамда негізгі рөлін жалпы адамның универсалдық нормалар мен құндылықтар айтады. Осындай қоғам өмірде тұрақты атына ие болды (Sustainacle Society). ХСҚ екінші жолы теоретикалық негізделуі. Осындай теориялар сапына прагматикалық және саяси реалистік ол Г. Моргентау, Р. Аронның соғыс және бейбітшілік теориясы, К. Райттың факторлар теориясы, И. Голтунгтың әлемдік жүйесі теориясы. Халықаралық қатнастардағы маңызды саласы қайсысы екенін анықтау үшін концепцияларды төмендегідей классификацияда қарастырамыз: жүктеу/скачать 2,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|