Бекітемін Физика кафедрасының меңгерушісі Косов В. Н. 2021 ж. «Молекулалық физика»
жүктеу/скачать 1,03 Mb.
|
лаб
- Бұл бет үшін навигация:
- «Молекулалық физика»
- 2 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС
- Керекті құралдар
«Молекулалық физика» пәні бойынша зертханалық жұмыстарды орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар
Алматы, 2021 МАЗМҰНЫ
№ 1 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС СҰЙЫҚТЫҢ БЕТТІК КЕРІЛУ КОЭФФИЦИЕНТІН ТАМШЫ ӘДІСІМЕН АНЫҚТАУ Жұмыстың қысқаша мазмұны Керекті құралдар мен материалдар: кранды бюретка, стакан, тексеретін сұйықтар. Тамшының пайда болуына себеп беттік керу күші, сондықтан осы тәжірибенің мақсаты сол күшті табу, ол арқылы беттік керу коэффициентін табу. Тамшының шамалары өзара бірдей, оның салмағы беттік керу күшімен аса берген уақытта қана тамып кетеді. Бұл жұмысты орындау үшін, ішіне сұйық құйылған кранды шыны бюретка алынады. Тамшының салмағы деп ұстап тұрушы күш беттік керу күші тән. Осыдан беттік коэффициенті . Бұл теңдіктен тамшы мойнының радиусын табу қиын. Сондықтан беттік керу коэффициентін салыстыру әдісімен анықтаймыз. Ол үшін бюретканың ішіндегі көлемді аламыз. Сол көлемдегі 1-ші сұйықтан тамшы 2-ші сұйықтан тамшы тамып, 1-ші сұйықтың меншікті малмағы және 2-ші сұйықтың меншікті салмағы ; -ші сұйықтың тамшысының салмағы. -ші сұйықтың тамшысының салмағы Белгілі сұйық үшін су алынады. Оның беттік керілу коэффициенті таблицадан анықталады. ЖҰМЫСТЫ ОРЫНДАУ ТӘРТІБІ Бюретканың ішіне таза су құйылады. Бюретканың кранын ашып, суды тамшылатып ағызамыз. Белгілі көлемнен аққан тамшының санын санаймыз . Бюреткаға басқа сұйық құйылады. Жұмысты бастаудан бұрын бюретканы сол сұйықпен жуып жіберу керек. Онан кейін 2-ші сұйықтың сол көлемдегі тамшысының санын санаймыз . Жұмысты бірнеше рет қайталаймыз /5-10 рет/. Әр сұйықтар үшін тамшылардың санының орташа шамасын есептейміз. Біздің жұмысымызда алынңан сұйықтар: су , спирт - спирттің беттік коэффициентін есептеу үшін таблицадан және -ді тауып формулаға қоясыз.
Әдебиет:
А.Н. Зильберман и др. Физика лаборатория жұмыстары. 178 бет /орыс тілінде/. - беттік керілу №2 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС ҚАТТЫ ДЕНЕЛЕРДІҢ СЫЗЫҚТЫҚ ҰЛҒАЮ КОЭФФИЦИЕНТІН АНЫҚТАУ Жұмыстың мақсаты: Стерженнің (түтікшенің) белгілі температура интервалында температуралық сызықтық ұлғаю коэффициентін анықтау. Керекті құралдар: Қатты дененің сызықтық ұлғаю коэффициентін анықтауға арналған құралдар, әртүрлі материалдар. ҚЫСҚАША ТЕОРИЯ Қатты дененің бірқалыпты макраскопиялық күйі, тек нормальды механикалы кернеу мен салыстырмалы ұзындығымен ғана емес, сонымен бірге температурасымен анықталады. Қыздырумен қатар бір осьті созу кезіндегі қатты дененің күй теңдеуін, мына түрде жазуға болады: мұндағы - Юнг модулі, - жылулық ұлғаюдың температуралық коэффициенті. - шамасы бiр осьтi созылу деформациясын анықтайды (Гук заңы). - градусқа қыздырғандағы ұзару. Егер болса, онда (1) Барлық қатты денелер салқындағанда немесе суығанда денелердiң күйi ұлғаяды, яғни молекулалық-кинетикалық көзқарас тұрғысынан жылулық ұлғаю құбылысы бөліктердiң жылулық қозғалысының көбеюiне байланысты, бiрiн-бiрi итеруiнен болады. Шындығында бөліктердiң бiрiн-бiрi итеру құбылысы тек қана жылулық тербелiстердiң ангармониялық кезiнде ғана мүмкiн болады. Егер бөлшектердің тербелісі гармониялық түрде болса, онда бөлшектердің орны орташа алғанда өзгеріссіз тұрақты болып қалады да оның тепе-теңдік қалпымен дәл келеді. Бұл жағдайда жылулық ұлғаю құбылысы байқалмайды. Жылулық ұлғаю коэфициентінің шамасы қатты дененің жылулық ұлғаю кезіндегі молекулалар тербелісінің ангармоникалық болатындығын пайдаланып бағалауға болады. Молекулаларға әсер ететін қайтарушы күшті мына түрде жазамыз:
мұндағы - молекулаларының тепе-теңдік қалыптан ауытқуы, пен - тұрақты коэффициенттер. - екеуін ескерсек, мұндағы - қыздырғанға дейінгі молекулаларының ара қабықтығының орта мәні (молекулалардың орташа ара қашықтығы), ал бұрыштық жақшалар уақыт бойынша орташа мәнді көрсетеді. Тұрақты - ангорманизді ескереді. Күштің уақыт бойынша орта мәні тең, себебі басқаша жағдайда бөлшектер белгілі бір үдеу алып, тепе-теңдік қалыптан қатты ығысар еді. Олай болса, осыдан
(2) табу үбін жылу энергиясының еркіндік дәрежесі бойынба таралуының классикалық заңын қолдануға болады: (3) мұндағы Больцман тұрақтысы. (2)-ші және (3)-ші теңдеуден немесе көбінесе ~ ~ Азғана темпертура айырымы үшін немесе (4) мұндағы стерженнің (өзектердің) және тарға сәйкес ұзындығы (4) - формуладан (5) жүктеу/скачать 1,03 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|