Қазақстан Республикасының ғылым және білім Министірлігі
Коммерсиялықемес АҚ «Алматы энергетика және байланыс университеті»
Жылуэнергетика факультеті
Би Джи табиғатты ғылыми пайдалану әдіснамасы кафедрасы
СИЛЛАБУС
Химия пәні бойынша
5В073100 – «Қоршаған ортаны қорғау және өмір тіршілігінің қауіпсіздігі»
мамандығына
Курс - 1
Семестр - 1
Барлық несие: - 2
Барлық сағат: - 90
Аудиториялық:
Дәріс - 1,0 несие.
Зертханалық сабақтар - 1,0 несие
СӨЖ (І, ІІ) - 30 сағ.
СОӨЖ - 30 сағ.
Сынақтау түрі - емтихан
Алматы, 2012
Жұмыс
бағдарламасын
құрастырғандар:
аға
оқытушы,
х.ғ.к.
Қ.О.Кішібаев, аға оқытушы Қолдасова Г.А. 5В073100 – «Қоршаған ортаны
қорғау және өмір тіршілігінің қауіпсіздігі» мамандығының оқу жұмыс
бағдарламасы негізінде жасалынды.
Жұмыс бағдарламасы Би Джи табиғатты ғылыми пайдалану әдіснамасы
кафедрасының отырысында қаралды және бекітілді (хаттама № 4 " 02 " 07
2012 ж.).
Кафедра меңгерушісі ___________ Илющенко М.А.
Жұмыс бағдарламасы жылуэнергетика факультетінің оқу-әдістемелік
мүшелерінің отырысында қаралды және бекітілді (хаттама № , " "
2012 ж.).
Оқытушылар туралы мәлімет:
Кішібаев Қажымұқан Оразұлы, аға оқытушы, х.ғ.к., Алматы энергетика және
байланыс университеті. 1986 жылы «Химия» мамандығы бойынша әл-Фараби
атындағы Казақ Ұлттық Университетін бітірді. АЭжБУ-да «Химиялық талдау»
пәнін 2010-2011 оқу жылынан бастап береді.
Офис: өнеркәсіптік жылуэнергетика кафедрасы, А корпусы, А 235 аудитория..
Толық мекен жайы: Алматы облысы, Қарасай ауданы, Ұлан ауылы, Тегіс көшесі,
10а.
Тел.: 83272 92 53 80
Факс: 83272 92 57 40
Колдасова Гульзира Айнадиновна, аға оқытушы, Алматы энергетика және
байланыс университеті. 2001 жылы «Отын және көмірсулар материалдарының
химиялық технологиясы» мамандығы бойынша М. Әуезов атындағы Оңтүстік
Казақстан Мемлекеттік Университетін бітірді. АЭжБУ-да «Химия» пәнін 2007-
2008 оқу жылынан бастап береді.
Офис: өнеркәсіптік жылуэнергетика кафедрасы, А корпусы, А 235 аудитория..
Толық мекен жайы: Алматы қ., Байтұрсынұлы көшесі, 126
Тел.: 83272 92 53 80
Факс: 83272 92 57 40
E-mail: kuzyamake@mail.ru
Оқытушылар: ӨЖЭ каф. аға оқытушысы, х. ғ. к. Кішібаев Қ.О.
ӨЖЭ каф. аға оқытушысы Қолдасова Г.А.
Ауд.А-407, А-409, А-233.
Консультациялар уақыты: оқу кестесі бойынша.
Пән бойынша аудиториялық сабақтарды өткізудің уақыты мен орны:
Сабақтар кестесіне сәйкес өткізіледі.
Курстың сипаттамасы:
Д.И.Менделеевтің периодтық заңы. Атом құрылысы. Химиялық процестердің
кинетикасы. Химиялық реакциялардың энергетикасы. Электролит ерітінділері.
Ерітінділердің коллигативті қасиеттері. Комплексті қосылыстар.
Электрохимия. Металдар коррозиясы және одан қорғау әдістері.
"Химия" пәнінің мақсаты: энергетика саласына бакалаврларды кәсіптік
дайындау процесінің құрама бөлігі болып келетін студенттерге жалпы және
бейорганикалық химияның арнаулы бөлімдерін жете меңгерту.
Курстың пререквизиттері: мектеп бағдарламасының деңгейінде химия, физика,
математика.
Курстың постреквизиттері: Экология. Техникалық термодинамика.
1. Пәннің мазмұны
Дәрістер:
Дә
ріс
Апта
Тақырыбы
Әдебиет
нөмірі
1
I
Химия - жаратылыстану пәні. Химияның негізгі заңдары мен
түсініктері.
Бейорганикалық
қосылыстардың
кластары.
Д.И.Менделеевтің периодтық заңы және элементтердің
периодтық жүйесі. Атомдар құрылысы.
Химия пәні, оның басқа ғылымдармен байланысы. Химияның
негізгі түсініктері: атом, молекула, атомдық және молекулалық
массасы, жәй және күрделі заттар, химиялық эквивалент. Негізгі
стехиометриялық заңдары: құрам тұрақтылық заңы, эквивалент
заңы, еселік қатынас заңы, көлем қатынас заңы. Бейорганикалық
қосылыстардың негізгі кластары; қышқылдар, негіздер, тұздар,
оксидтер. Периодтық заңның анықтамасы мен периодтық жүйенің
құрылысы. Периодтар, топтар, негізгі және қосымша топшалар.
Периодтық жүйесінің құрылымы. Атомдар құрылысы мен ядро
жәйлі негізгі түсініктер. Атом құрылысының квант-механикалық
моделі. Квант сандары. s, p, d, f - элементтері және олардың
периодтық жүйеде орналасуы. Паули принципі, Хунд және
Клечковский ережелері. Иондану потенциалы. Электртерістілік.
Конспект
[1-3]
2
III
Химиялық байланыс. Вернердің координациялық теориясы.
Химиялық байланыстың негізгі түрлері. Коваленттік байланыс.
Байланысты түзу энергиясы, ұзындығы, валентілік бұрышы.
Химиялық байланыстың қанығуы және бағыты. Иондық байланыс.
Сутектік байланыс. Металдық байланыс. Валенттілік байланыстың
Конспект
[1,2,4]
негізгі теориясы. Атомдар орбитальдарының гибридтелуі және
кеңістіктегі молекулалар құрылысы. Молекулалық орбитальдар
әдісі. Комплексті қосылыстардың теориялық негіздері. Комплексті
қосылыстардың құрылысы: ішкі және сыртқы сферасы, орталық
атом,
лиганд.
Ішкі
комплекс
қосылыстар.
Комплексті
қосылыстардың жіктелуі мен номенклатурасы. Комплексті
қосылыстардың диссоциациялануы. Тұрақсыздық және тұрақтылық
константасы.
3
V
Химиялық кинетика. Химиялық реакциялардың жылдамдығы
және оған әсер ететін факторлар. Әрекеттесуші массалар заңы.
Жылдамдық тұрақтысы. Химиялық реакциялардың молекулалығы
мен реті. Вант - Гофф ережесі. Аррениус теңдеуі. Активтендіру
энергиясы. Химиялық тепе - теңдік. Тепе - теңдік тұрақтысы. Ле -
Шателье принципі. Химиялық тепе - теңдіктің ығысуына әсер
ететін факторлар. Катализаторлар. Гомогендік және гетерогендік
катализ.
Конспект
[1-5]
4
VII
Химиялық
процестердің
энергетикасы.
Химиялық
термодинамика.
Термодинамиканың
негізгі
түсініктері.
Термодинамиканың бірінші заңы. Энтальпия. Гесс заңы мен
салдары. Термодинамиканың екінші заңы. Энтропия. Гиббстің бос
энергиясы. Химиялық реакциялардың бағыты.
Конспект
[1-5]
5
IX
Ерітінділер.
Ерітінділердің
сипаттамасы
мен
жіктелуі.
Электролиттік
диссоциациялану
дәрежесі
мен
тұрақтысы.
Оствальдтың сұйылту заңы. Күшті электролиттер. Судың
электролиттік диссоциациялануы. Сутектік көрсеткіш. Электролит
ерітінділеріндегі иондық реакциялар. Тұздардың гидролизі.
Гидролиздену
дәрежесі
мен
тұрақтысы.
Ерітінділердің
концентрациясын өрнектеу жолдары.
Конспект
[1,2,4]
6
XI
Тотығу - тотықсыздану реакциялары. Негізгі түсініктері:
тотығу, тотықсыздану, тотықтырғыш, тотықсыздандырғыш. Тотығу
-
тотықсыздану
реакцияларының
жіктелуі.
Негізгі
тотықтырғыштар
мен
тотықсыздандырғыштар.
Тотығу
-
тотықсыздану реакцияларын теңестіру әдістері: электрондық
баланс әдісі мен иондық - электрондық әдіс. Тотығу - тотықсыздану
реакцияларының ерекшеліктері.
Конспект
[1,2,4]
7
XIII
Электрохимиялық процестер. Электрохимиялық процестердің
жіктелуі, анықтамасы. Электродтық потенциал туралы түсінік.
Гальваникалық элементтер. Электр қозғаушы күші және оны
өлшеу. Стандартты сутектік электрод және потенциалдың сутектік
шкаласы. Нернст теңдеуі. Металл және газ электродтарының
потенциалдары. Тотығу – тотықсыздану потенциалы. Электродтық
процестердің кинетикасы. Электролиз. Фарадей заңдары. Ток
бойынша шығым. Еритін және ерімейтін анодтармен электролиз.
Электролизді іс жүзінде пайдалану.
Конспект
[1,2,4]
8
XV
Металдардың коррозиясы және одан қорғау. Коррозияның
негізгі
түрлері.
Химиялық
коррозия,
кинетикасы
мен
термодинамикасы. Электрохимиялық коррозия, жылдамдығы мен
термодинамикасы.
Металдардың
қанғыған
ток
әсерінен
коррозиялануы.
Коррозиядан
қорғау
әдістері:
легірлеу,
электрохимиялық қорғау, қорғайтын қаптаулар, ингибирлеу.
Коррозия ингибиторлары.
Конспект
[1,2,4]
Барлығы: 15 сағат
Зертханалық сабақтар:
Зертх.
жұмыс
Апта
Жұмыс тақырыбы
Әдебиет нөмірі
1
І-II
Зертханалық жұмыс кезіндегі қауіпсіздік
ережелерін есте сақтау және зертханалық
құралдармен таныстыру.
№ 1 - жұмыс. Бейорганикалық қосылыстардың
кластары.
Методикалық
материалдар, [4]
2
ІІI-IV
№ 2 - жұмыс. Эквивалент және эквиваленттің
молярлы массасы.
Методикалық
материалдар, [4]
3
V
№ 3 - жұмыс. Химиялық реакциялардың
кинетикасы
Методикалық
материалдар, [4]
4
VI
№ 4 - жұмыс. Химиялық тепе-теңдік
Методикалық
материалдар, [4]
5
VII
№ 5 - жұмыс. Тұздар
гидролизі.
Методикалық
материалдар, [4]
6
VIII
№ 6 - жұмыс. Судың кермектілігі мен сілтілігін
анықтау.
Методикалық
материалдар, [4]
7
IX-X
№ 7 - жұмыс. Тотығу - тотықсыздану
реакциялары.
Методикалық
материалдар, [4]
8
XI-XII
№ 8 - жұмыс. Металдардың кернеу қатары және
гальваникалық элементтердің жұмысы.
Методикалық
материалдар, [4]
9
XIII
№ 9 - жұмыс. Электролиз.
Методикалық
материалдар, [4]
10
XIV-XV № 10- жұмыс. Металдардың коррозиясы.
Методикалық
материалдар, [4]
Барлығы: 30 сағат
Аралық бақылау кестесі
Аралық
бақылау
Мазмұны
Өткізу түрі
мен мерзімі
№ 1
Химияның негізгі заңдары мен түсініктері.
Атомдар құрылысы. Д. И. Менделеевтің
периодтық заңы және элементтердің периодтық
жүйесі.
Бейорганикалық
қосылыстардың
кластары. Электролит ерітінділері. Судың
электролиттік
диссоциациясы.
Ерітінділер
концентрациясын өрнектеу жолдары.
Тест бойынша
7-ші апта
№ 2
Тотығу
-
тотықсыздану
реакциялары.
Электрохимиялық
процестер.
Электродтық
потенциал. Нернст теңдеулері. Гальваникалық
элемент.
Электролиз.
Фарадей
заңдары.
Металдардың коррозиясы және одан қорғау.
Тест бойынша
15-ші апта
Студенттер өзіндік жұмысының кестесі:
№
п/
п
Сабақтың
түрі
СӨЖ тақырыптары
СӨЖ тапсыру
мерзімдері
Әдебиет
нөмірі мен
бөлімі
1
2
3
Дәрістер
Зертханалық
жұмыстар
№1 cеместр-
лік жұмыс
№2 cеместр-
лік жұмыс
Алдыңғы дәрістер
материалдарымен жұмыс істеу
Жасайтын зертханалық жұмыстың
теориясын оқу, жұмысты
орындауға дайындалу
Тапсырмалар бойынша теорияны
оқып, есептерді шешу
Тапсырмалар бойынша теорияны
оқып, есептерді шешу
Апта сайын
Апта сайын
Тапсырылуы
-
2-3
апта,
қабылдануы
-
6-шы апта
Тапсырылуы -
9-шы
апта,
қабылдануы
-
13-шы апта
Конспект
Әдебиет [1-6]
Методикалық
нұсқаулар [4]
Әдебиет [1-
5],
методикалық
нұсқаулар [5]
Ұсынылатын әдебиет:
1. Бірімжанов Б.А. Жалпы химия. –А.: Мектеп, 2001.
2. Пірәлиев С.Ж., Бутин Б.Н., Байназарова Г.М., Жайлау С.Ж. Жалпы химия. –Алматы,
2003.-т.1-2.
3. Аханбаев К.А. Жалпы және анорганикалық химия. – А.: Мектеп, 1987.
4. Коровин Н.В. Общая химия. - М.: Высшая школа, 2005.
5. 6. Харин А.Н., Катаева Н.А., Харина Л.Г. Курс химии. - М.: Высшая школа,1983.
6. Гольбрайх З.Е., Маслов Е.И. Сборник задач и упражнений по химии. - М.: Астрель,
2004.
7. Глинка Н.Л. Задачи и упражнения по общей химии. - М.: Интеграл-Пресс, 2004.
8. Задачи и упражнения по общей химии под ред. Коровина Н.В. - М.: Высшая школа,
2004.
9. Лидин Р.А., Молочко В.А., Андреева Л.Л. Задачи по неорганической химии.- М.:
Высшая школа, 1990.
10.Краткий справочник физико - химических величин. / Под ред.
А.А. Равделя и А.М. Пономаревой. – С.-П.: «Иван Федоров», 2003.
Методикалық материалдар:
1. Туманова А.А., Идрисова Қ.С. Химия. Дәрістер конспектісі. –Алматы, АЭжБИ, 2006.
2.
Даулетов
Б.Д.,
Ильясов
Е.Г.
Тотығу-тотықсыздану
реакциялары
және
электрохимиялық процестер. - АЭЖБИ, Алматы, 2001.
3. Туманова А.А., Идрисова Қ.С. Химия. Тест тапсырмалары. –Алматы, АЭжБИ, 2005.
4. Туманова А.А., Идрисова Қ.С. Химия. Зертханалық жұмыстарды орындауға арналған
әдістемелік нұсқаулар. –Алматы, АЭжБИ, 2007.
5. Туманова А.А., Идрисова Қ.С. Химия. Семестрлік жұмыстарды орындауға арналған
әдістемелік нұсқаулар. –Алматы, АЭжБИ, 2009.
Емтихан сұрақтары:
1. Химияның негізгі түсініктері: атом, молекула, атомдық және молекулалық массалар, жәй
және күрделі зат, химиялық эквивалент, моль.
2. Химияның негізгі заңдары.
3. Бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластары: қышқылдар, негіздер, тұздар, оксидтер.
4.
Менделеевтің периодтық заңы мен элементтердің периодтық жүйесі, оның құрылымы.
5.
Атом құрылысының квант-механикалық моделі.
6.
Электрондық бұлт туралы түсінік. Толқындық функция.
7.
Кванттық сандар.
8.
Орбитальдарды электрондармен толтыру реті. Энергияның кішіреуі принципі. Паули
принципі. Хунд ережесі. Клечковский ережесі.
9.
Энергетикалық деңгейлер мен деңгейшелердің сиымдылығы. Атомдардың электрон
қауыздарының құрылысы. Периодтық жүйенің атом құрысымен байланысы.
10.
Периодтық жүйе бойынша элементтердің өзгеретін және өзгермейтін қасиеттері.
11.
Иондану энергиясы, электронға тартқыштық, электртерістілік. Иондану потенциалы.
12.
Химиялық байланыстың табиғаты. Валенттілік теориясы. Тотығу дәрежесі туралы түсінік.
13.
Коваленттік байланыс.
14.
π және σ-байланыстар. Байланыс ұзындығы мен энергиясы.
15.
Коваленттік байланыс түзілуінің донорлы-акцепторлы механизмі.
16.
Иондық байланыс.
17.
Металдық байланыс.
18.
Сутектік байланыс. Оның түзілуінің механизмі.
19.
Тотығу-тотықсыздану реакциялары. Тотығу-тотықсыздану реакцияларының жіктелуі.
Типтік тотықтырғыштар мен тотықсыздандырғыштар. Тотығу-тотықсыздану реакцияларын
теңестіру әдістері: электрондық және ион-лектрон-дық баланс.
20.
Әр түрлі топтар мен периодтар элемент атомдарының валенттік мүмкіндіктері.
21.
Ерітінділер, анықтамасы, жіктелуі. Ерітінділердің концентрациялары туралы түсінік,
оларды өрнектеу жолдары.
22.
Электролиттік диссоциациялану теориясы. Электролиттік диссоциацияланудың дәрежесі
мен тұрақтысы. Оствальдтың сұйылту заңы.
23.
Күшті және әлсіз электролиттер.
24.
Су. Судың иондық көбейтіндісі. Ортаның сутектік көрсеткіші.
25.
Активтілік,
активтілік коэффициенті. Ерітінділердің иондық күші. Активтілік
коэффициент пен ерітіндінің иондық күшінің арасындағы байланыс.
26.
Тұздардың гиролизі. Гидролиздену дәрежесі мен тұрақтысы.
27.
Химиялық реакциялардың жылдамдығы. Реакция жылдамдығына температураның әсері.
Вант-Гофф ережесі. Аррениус теңдеуі. Реакциялардың молекулалығы мен реті. Активтендіру
энергиясы, оның физикалық мағыгасы.
28.
Реакция жылдамдығына реагенттер концентрацияларының әсері. Әрекеттесуші массалар
заңы. Химиялық реакция жылдамдығының тұрақтысы, оның физикалық мағынасы.
29.
Катализ. Гомогенді және гетерогенді катализ туралы түсінік. Тура және кері реакцияның
жылдамдығына катализатордың әсері.
30.
Химиялық реакциялардың қайтымдылығы. Химиялық тепе-теңдікке концентрацияның,
қысымның және температураның әсері. Ле-Шателье принципі. Химиялық тепе-теңдіктің
тұрақтысы.
31.
Электрохимиялық процестердің анықтамалары мен жіктелуі. Электродтық потенициал
туралы түсінік. Стандартты электродтық потенциал. Металл электродының потенциалын
есептейтін Нернст теңдеуі.
32.
Гальваникалық
элемент.
Гальваникалық
элементтің
электр
қозғаушы
күші.
Концентрациялық элемент.
33.
Газ электродтары. Сутектік және оттектік электродтарының потенциалдарын есептеу
34.
Тотығу-тотықсыздану потенциалы (Redox- потенциал).
35.
Электродтық процестердің кинетикасы. Концентрациялық және электрохимиялық
поляризация.
36.
Электролиз. Фарадей заңдары. Еритін және ерімейтін анодпен электролиздеу (балқымада
және ерітіндіде). Ток бойынша шығым. Электролиздің практикада қолданылуы.
37.
Коррозия. Коррозияның негізгі түрлері: химиялық, электрохимиялық, қаңғыма
токтарының әсерінен коррозия. Коррозиядан қорғау әдістері. Коррозияның ингибиторлары.
38.
Коррозияның термодинамикасы мен кинетикасы.
39.
Металдардың физика-химиялық қасиеттері. Металдарды алудың негізгі әдістері.
40.
Метал құймалары, қатты ерітінділер және интерметалдық қосылыстар.
Баға бойынша ақпарат:Студенттің курс бағдарламасы бойынша жетістіктері АЭжБУ
қорытынды бағаларының жалпы жүйесіне негізделіп, бағаланады (кесте 1).
Кесте 1.
Әріп
жүйесі
бойынша баға
Балдар
Балдар
%-дық
мөлшері
Дәстүрлі жүйе бойынша
баға
А
4,0
9
95- 100
Өте жақсы
А-
3,67
8
90-94
Өте жақсы
В+
3,33
7
85-89
Жақсы
В
3,0
6
80-84
Жақсы
В-
2,67
5
75-79
Жақсы
С+
2,33
4
70-74
Қанағат
С
2,0
3
65-69
Қанағат
С-
1,67
2
60-64
Қанағат
Д+
1,33
1
55-59
Қанағат
Д-
1,0
0
50-54
Қанағат
F
0
0
0-49
Қанағатсыз
Кесте 2. Жіберілу рейтингісі. Әрбір жұмыстың маңыздылығы
Параметр
%-дық мөлшері
Балдар
Зертханалық жұмыстарды орындау
45
45
Семестрлік жұмысты қорғау
45
45
Дәрістерге қатысу
10
10
Барлығының ∑
100
100
Кесте 3.Семестрдің қорытынды бағасы келесі сүлбе бойынша жиналады:
Параметр
%-дық мөлшері
Балдар
Жіберілу рейтингісі
60
60
Емтихан
40
40
Барлығы:
0,6∑жіберілу+0,4емтихан
100
100
Балдарды қою саясаты:
2,3-кестелердегі бағалардың балдары максималды болып саналады. Дәрістерге қатысу
балдары қатыспаған дәрістердің санына байланысты болады.
Курс саясаты:
- сабақтарға кешікпей келу, қалдырмау;
- сабақтарға белсенді қатысу;
- орынды себептермен қалдырған зертханалық сабақтарды өтеу (деканаттың рұқсатымен);
- семестрлік жұмысты уақытында орындап, тапсыру:
- сабаққа кітапхана мен үйде өзіндік дайындалу.
Академиялық этика ережелері:
- тәртіптілік;
- әдептілік;
- тілектестік;
- адалдық;
- жауапкершілік;
- аудиторияда ұялы телефондарды өшіріп қою.
Келіспеушілік жағдайлар оқу топтарында оқытушымен, эдвайзермен ашық талқылану керек.
Шешілмейтін жағдайда деканат қызметкерлеріне жеткізілуі қажет.
Достарыңызбен бөлісу: |