Білім беру бағдарламасы: «6В01703 Қазақ тілі мен әдебиеті»
Жанрлық түрлері, көркемдік сипаты
жүктеу/скачать 430,76 Kb.
|
| Жанрлық түрлері, көркемдік сипаты.
Шешендік сөз жанрлық белгілеріне қарай шешендік дау, шешендік толғау, шешендік арнау деп мазмұнына қарай жіктеліп жүр. Шешендік арнауға бата, сын, әзіл, көңіл айту, шешендік толғауға тақпақ-термемен айтылатын тілек, өсиет, насихат, толғау сөздер, шешендік дауға жер, жесір, құн, мал және ар-намыспен байланысты даулар енеді. Шешендік сөздің сан-алуан түрлерін дау үстінде айтылған кесім сөзімен шектеу де тарлық етеді.Қырқыншы жылдарға дейін билер сөзі деген атау әдебиеттану ғылымында қолданылып келді. Шешендік өнер мынадай түрлерге жіктеледі: саяси тақырыпта сөйлеу салтанатты маслихатта сөйлеу сотта сөйлеу. Шешендік өнер үш қайнар бұлақтан нәр алып сусындайды: Біріншісі – табиғи қабілет пен дарын; Екіншісі – теориялық қисындармен қаруландыру; Үшіншісі – тынымсыз, толассыз еңбек, жүйелі жаттығу. Және де шешендік өнер үш мақсатты көздейді: сендіру рахаттану, ләззатқа бөлеу толқытып тебіренту. Риторика, яғни шешендік сөз бес бөліктен тұрады: материал іздеп табу материалдарды орналастыру, жайғастыру сөзбен киіндіру еске сақтау айта білу шеберлігі. Бірінші бөліктің өзі: а) нақты істер б) жалпы мәселелер болып тармақталады. Нақты істер мекен-жайға, уақытқа, кейіпкерлерге қатысты. Жалпы мәселелердің өзі теориялық және іс-тәжірибелік болып бұтақталады. Екінші бөлік бес қабаттан тұрады: кіріспе мазмұндау тақырыпты айқындау дәйектемелер түйіндеме. Шешендік сөздің сапалық белгілері: Лебіз көркемдігі тілдегі әр алуан көріктеу құралдары мен айшықтау тәсілдерін орнымен, шеберлікпен жұмсай алудан көрінеді. Олар: теңеу, кейіптеу, эпитет, метафора, метонимия, синекдоха, параллелизм, антитеза, инверсия, қайталау, риторикалық сұраулар, т.б. жүктеу/скачать 430,76 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|