Білім беру бағдарламасы: 6В07302 «Геодезия және картография»
жүктеу/скачать 2,7 Mb.
|
umkd geodeziyal k olsheulerdi metrologiyal k kamtamass z etu
- Бұл бет үшін навигация:
- 3 ДӘРІС Физикалық шамаларды өлшем объект ретінде қарастырайық
- Негізгі шамалар
| Метрологиялық қадағалау – өлшеу құралдардың өндірісіне, жағдайына, қолдануына және жөндеуіне бақылау жасайды.
Өлшеу құралдарын тексеру немесе аттестациялауы физикалық шама бірлік мөршерін эталондық немесе үлгілі өлшем құралынан жұмыс өлшеу құралына (аспабына) беру болып табылады. Осы берілісі мақсатқа сай схема бойынша әр түрлі деңгейдегі дәлдігі мен өлшеу құралдарына теңдес белгіленген тексеру схема деп аталатын нормативтік құжаттың негізінде пайда болады. Тексеру схемасын өлшеу құралдарына қолдану өрістің кеңдігіне байланысты мемлекеттік, ведомствалық және жергілікті тексеру схемаларына бөледі. 3 ДӘРІС Физикалық шамаларды өлшем объект ретінде қарастырайық Өлшем объекті физикалық шамалар болып табылады, олар негізгі және көмекшіге (производный) бөлінеді. Негізгі шамалар бір-біріне тәуелді емес, бірақ олар олардың көмекші деп аталатын басқа физикалық шамалар мен байланыс тоқтату үшін негізгі болып қызмет атқара алады. Эйнштейн формуланы еске алсақ, негізгі бірлігі – масса, ал энергия – бұл көмекші ретінде, сол және басқа бірліктер арасындағы байланысын формула анықтайды. Негізгі шамаға өлшемнің негізгі бірліктер, ал көмекшіге көмекші өлшем бірліктер сәйкеседі. Негізгі және көмекші бірліктердің жиынтығын физикалық шама бірліктер жүйесі деп атайды. Бірлік жүйенің бастапқысын метрикалық жүйе деп есептейді, жоғарыда айтылғандай, ұзындықтың негізгі бірлігі метр, салмақтың бірлігі +4°С температура кезіндегі 1 см3 химиялық таза судың салмағы – грамм. 1799 ж. метр және килограмның алғашқы прототиптер (эталондар) дайындалған. Метрикалық жүйенің осы екі бірліктен басқа өзінің бастапқы вариантында аудан бірлігі (ар – 10 ц қабырғасы мен квадраттың ауданы), көлем бірлігі (стер – 10 м қабырғасы мен кубтың көлеміне тең), сиымдылық бірлігі (литр – 0,1м қабырғасы мен кубтың көлеміне тең) кіреді. Сондай-ақ, метрикалық жүйесінде шама бірліктерін негізгі және көмекшіге нақты бөлінбеген. Бірлік жүйесіндегі негізгі және көмекші жиынтығы түснікті бірінші 1832 ж. неміс ғылым К.Ф.Гаусс ұсынған. Осы жүйесіндегі негізгі ретінде: ұзындық бірлігі — миллиметр, салмақ бірлігі — миллиграмм, уақыт бірлігі — секунда қабылданған. жүктеу/скачать 2,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|