Білім беруді цифрландырудың нормативтік құқықтық аспектілері
жүктеу/скачать 17,66 Kb.
|
|
Дәріс №3 Білім беруді цифрландырудың нормативтік құқықтық аспектілері Соңғы онжылдықтарда әлемде технологияның жаңа түрі дамып келеді, оны қалыптастырудың негізгі құралы болашақ ұрпақтың бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етудің негізгі құралы мен шарты болып табылатын цифрлық технология болып табылады. Қазіргі уақытта технологиялық революция – цифрлық трансформация жүріп жатыр. Ескірген адам басқаратын технология жасанды интеллект технологияларымен және АТ-менеджментімен алмастырылуда - бұлттық шешімдер, виртуалды және толықтырылған шындық, заттар интернеті (IoT), машиналық оқыту, жасанды интеллект, блокчейн, болжамды аналитика, электронды әмиян, цифрлық қолтаңба, электронды журнал , сандық камера және т.б. Цифрлық технологияларды дамытудағы ілгерілеу білім берудің әртүрлі салаларында қолданылатын 3D принтерлерді пайдаланып күрделі үш өлшемді модельдерді жасауға мүмкіндік берді. Ұзақ мерзімді экономикалық өсуді анықтауда креативті қоғам мен цифрлық технологияларды дамытудың маңыздылығы мемлекеттік саясаттың басым бағыттарының бірі болып табылады. Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі No 319-III «Білім туралы» Заңы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді, 12 тарау, 68 баптан тұрады, сондай-ақ осы салада қолданылатын негізгі ұғымдарға сипаттама береді. білім [ҚР, 2019 ж., 1-бап]. Білім беру ұйымдарында қашықтықтан оқытуды енгізу мақсатында Қазақстан Республикасының 08.01.2021 жылғы № 410-VI Заңымен 5-тарауға өзгерістер енгізілді [ҚР 2021 ж., 37-бап]: 37-2-бап. Қашықтан оқу 1. Қашықтықтан оқыту орта, қосымша, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында білім беру саласындағы уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен жүзеге асырылады. 2. Тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiктерде (жекелеген объектiлерде) төтенше жағдай, шектеу iс-шаралары, оның iшiнде карантин енгiзiлген, төтенше жағдайлар жарияланған жағдайларда, жергiлiктi атқарушы органдар мен бiлiм беру ұйымдарында барлық студенттер үшiн қашықтықтан оқытуды енгiзедi. білім беру саласындағы уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен. Бұл ретте Мемлекет басшысы 2018 жылғы 2 шілдедегі 5 тарау, 20 баптан тұратын «Балаларды олардың денсаулығы мен дамуына зиян келтіретін ақпараттан қорғау туралы» Қазақстан Республикасының Заңына қол қойды. «Балаларды денсаулығы мен дамуына зиян келтіретін ақпараттан қорғау туралы» Қазақстан Республикасының осы Заңы балалардың жасына сәйкес ақпаратты алу және тарату құқықтарын жүзеге асыруға байланысты туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейді және балаларды денсаулығы мен дамуына зиян келтіретін ақпараттан қорғау [ЗРК, 2018, 1 б.]. «Балаларды олардың денсаулығы мен дамуына зиян келтіретін ақпараттан қорғау туралы» Қазақстан Республикасының Заңы жалпыға бірдей танылған қағидаттарға сәйкес баланың құқықтарын қорғауды қамтамасыз ету қажеттілігіне негізделе отырып әзірленді. БҰҰ-ның бала құқықтары туралы конвенциясында бекітілген балалардың ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған халықаралық құқық нормалары». «Балаларды олардың денсаулығы мен дамуына зиян келтіретін ақпараттан қорғау туралы» Қазақстан Республикасы Заңының мақсаты балаларды олардың денсаулығы мен дамуына зиян келтіретін ақпараттан қорғауды, балалардың құқықтарын жүзеге асыруды қамтамасыз ету болып табылады. өз жасына сәйкес ақпаратты алу және тарату. «Балаларды олардың денсаулығы мен дамуына зиян келтіретін ақпараттан қорғау туралы» Қазақстан Республикасы Заңының негізгі міндеттері балаларды олардың физикалық мүмкіндіктеріне зиян келтіретін ақпараттан қорғаудың заңнамалық кепілдіктері мен ұйымдық-құқықтық тетіктерін енгізу болып табылады. және психикалық денсаулықты, моральдық, рухани, психикалық, физикалық және әлеуметтік дамуды, оның ішінде зорлық-зомбылық пен қатыгездікті, қоғамға қарсы және құқық бұзушылықты насихаттайтын баспа, аудио және аудиовизуалды өнімдерді, электрондық және компьютерлік ойындарды таратудан. «Балаларды олардың денсаулығы мен дамуына зиян келтіретін ақпараттан қорғау туралы» Қазақстан Республикасының Заңы мынадай шараларды реттейді: • балаларды денсаулығы мен дамуына зиян келтіретін ақпараттан қорғауға басымдық беру; • ақпараттық өнімдерді жас бойынша жіктеу мен таңбалауды енгізу; • балалардың денсаулығы мен дамуына зиян келтіретін ақпараттың таралуына бақылау мен қадағалауды жүзеге асыру функцияларын шектеу; • ақпараттық өнімді таңбалауды жүзеге асыратын субъектілерді (меншік иесі және (немесе) таратушы) анықтау. «Балаларды денсаулығы мен дамуына зиян келтіретін ақпараттан қорғау туралы» аталған Қазақстан Республикасының Заңын қабылдау қазіргі ақпараттық кеңістікте баланың ақпараттық қауіпсіздікке құқықтарын қамтамасыз етудің тиімді тетіктерін жасауға мүмкіндік береді. «Балаларды олардың денсаулығы мен дамуына зиян келтіретін ақпараттан қорғау туралы» Қазақстан Республикасының Заңының енгізілуімен балаларға оларды агрессивті, қатыгез, қоғамға жат мінез-құлыққа итермелейтін психотравматикалық және сыбайлас жемқорлық әсерінің төмендеуі , заңсыз әрекеттері болжанады. Осылайша, «Балаларды денсаулығы мен дамуына зиян келтіретін ақпараттан қорғау туралы» Қазақстан Республикасының Заңы балалардың жасына сәйкес ақпаратты алу және тарату құқықтарын жүзеге асыруға байланысты туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейді және балаларды денсаулығы мен дамуына зиян келтіретін ақпараттан қорғауға бағытталған [ЗРК, 2018 ж., 9, 10-14, 16-17-баптар]. Халықтың цифрлық сауаттылығын арттыру, инфокоммуникациялық технологиялар саласындағы мамандардың біліктілігін арттыру, креативті ойлауды дамыту және цифрландыруға байланысты көптеген міндеттер арқылы креативті қоғам мен адами капиталды дамыту Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігін арттырудың маңызды факторлары болып табылады. Осыған орай, Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен «Цифрлық Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы бекітілді (2017 жылғы 12 желтоқсандағы No 827). «Цифрлық Қазақстан» Мемлекеттік бағдарламасының мақсаты цифрлық экожүйені үдемелі дамыту арқылы халықтың өмір сүру сапасын және Қазақстан экономикасының бәсекеге қабілеттілігін арттыру болып табылады [ГП, 2017, 1 б.]. Осы «Цифрлық Қазақстан» Мемлекеттік бағдарламасы «Электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба туралы» Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 7 қаңтардағы N 370, «Байланыс туралы» 2004 жылғы 5 шілдедегі N 567, «Электрондық цифрлық қолтаңба туралы» Қазақстан Республикасының Заңдарына сәйкес әзірленген. ақпараттандыру» 2015 жылғы 24 қарашадағы No 418-V ЗРК. «Цифрлық Қазақстан» Мемлекеттік бағдарламасының өзектілігі – креативті қоғамдағы цифрлық трансформацияларды дамыту. «Цифрлық Қазақстан» Мемлекеттік бағдарламасы цифрлық технологиялар арқылы халықтың білімге кең және кедергісіз қол жеткізуін қамтамасыз ету арқылы өмір сүру сапасын жақсартуға мүмкіндік береді. Бүгінде дамушы елдерде интернет-экономика жылына 25%-ға дейін өсуде, ал экономиканың бірде-бір секторы мұндай көрсеткіштерге тіпті жақындай да алмайды [GP, 2017, 2.2.]. Бұл өзгерістер өнеркәсіптің әртүрлі салаларында қолданылатын көптеген технологиялық инновациялардан туындады [GP, 2017, 2.2 б.]. Қазақстан Республикасының «Цифрлық Қазақстан» Мемлекеттік бағдарламасының басым бағыты – мектептің оқу үдерісіне цифрлық технологияларды енгізу, цифрлық сауаттылықты арттыру үшін білім беру мүмкіндіктерін жасау [ГП, 2017, 3.4.]. Атап айтқанда, 4-бағыт «Адам капиталын дамыту» білім саласына тікелей қатысты. 1-тапсырманың 4-бағыты бойынша 2016-2022 жылдар аралығында «орта, техникалық және кәсіптік, жоғары білім беру ұйымдарында цифрлық сауаттылықты арттыру» бойынша келесі көрсеткіштерге қол жеткізу жоспарлануда [ГП, 2017 ж., 5.4.]: • бастауыш мектепте бағдарламалау негіздерін оқытатындардың үлесі – 100%; • АКТ базалық құзыреттері бар түлектер санының өсуі – 300 мың адам; • АКТ саласындағы түлектер саны (жыл сайын) – 30 мың адам. Бұл көрсеткіш әр мұғалімнің цифрлық дағдылар саласында адами капиталды дамытуға үлес қоса алатындығымен сипатталады. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 27 желтоқсандағы № 988 қаулысымен Қазақстан Республикасының Білім және ғылымды дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы бекітілді. Қазақстан Республикасының Білім және ғылымды дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының мақсаттары – қазақстандық білім мен ғылымның жаһандық бәсекеге қабілеттілігін арттыру, жеке тұлғаны жалпыадамзаттық құндылықтар негізінде тәрбиелеу мен тәрбиелеу және ғылымның елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына қосқан үлесі [ГП, 2019, 1 б.]. Қазақстан Республикасының Білім және ғылымды дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы педагог мамандығының мәртебесін қамтамасыз етуге және білім беру ұйымының цифрлық инфрақұрылымын жаңғыртуға бағытталған. Цифрлық ақпараттық орта мұғалімдерден басқаша ойлауды, әлем бейнесін қабылдауды, оқушылармен жұмыс істеудің мүлдем басқа тәсілдері мен формаларын талап етеді. Мұғалім тек білім тасымалдаушысы ғана емес, сонымен қатар балаларға цифрлық қауіпсіздік негіздерін үйретуі керек [GP, 2019]. Қазақстан Республикасының Білім және ғылымды дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы негізінде білім беру ұйымдарының цифрлық инфрақұрылымын (сымсыз байланыс, бұлттық технологиялар, микросерверлер, компьютерлер мен перифериялық жабдықтар, жергілікті аймақтық желі, кең жолақты Интернетке қосылу және т.б.). Мектептер химия, биология, физика және STEM кабинеттерімен жабдықталады. Еңбекке үйрету кабинеттері жаңартылады [GP, 2019 ж., 5.1.7.2 тармақ] Қашықтықтан оқытуды ұйымдастыру кезінде нормативтік құқықтық құжаттар қолданылады, мысалы, Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 20 наурыздағы No 137 бұйрығымен бекітілген Қашықтықтан оқыту технологиялары бойынша оқу процесін ұйымдастыру қағидалары. Осы Қашықтықтан оқыту технологиялары бойынша оқу процесін ұйымдастыру қағидалары «Білім туралы» 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабының 25) тармақшасына сәйкес әзірленді және білім беру саласындағы білім беру процесін ұйымдастыру тәртібін айқындайды. меншік нысанына және ведомстволық бағыныстылығына қарамастан білім беру ұйымдарындағы қашықтықтан оқыту технологиялары [Қағидалар, 2020 ж., 1.1. тармақ]. Қашықтықтан оқытудың негізгі терминдері мен тұжырымдамаларына мыналар жатады: цифрлық білім беру ресурстары (бұдан әрі – СБР) интерактивті нысанда оқытуды қамтамасыз ететін оқытылатын пәндер және (немесе) модульдер бойынша дидактикалық материалдар; фотосуреттер, бейнеклиптер, статикалық және динамикалық модельдер, виртуалды шындық және интерактивті модельдеу объектілері, дыбыс жазбалары және басқа да цифрлық оқу материалдары [Ережелер, 2020 ж., 1.5.9-тармақ]. Бұл құжат білім беруді ұйымдастырудың қашықтықтан оқыту технологиялары бойынша оқу үдерісін жүзеге асыруды келесідей сипаттайды: 1. оқытушыларды, тьюторларды және қашықтықтан оқыту технологияларын енгізу бойынша қызметтерді даярлау үшін жағдайлар жасау, ДЕР және цифрлық мазмұнды әзірлеу және жаңарту; 2. DOT-пен білім беру үдерісіне қатысушылардың өзара әрекетін қамтамасыз ету (форум, чат, бейне және аудио конференциялар); 3. білім алушылар мен тыңдаушыларға электрондық ресурстарға, білім беру ұйымдарының кітапханаларына және серіктестерге қолжетімділікті қамтамасыз ету; 4. оқушылардың оқуының цифрлық ізін бақылау (онлайн және офлайн сабақтарға қатысу, тапсырмаларды орындау, кері байланыс) [Ережелер, 2020 ж., 2.11. тармақ]. Осылайша, нормативтік құқықтық құжаттар (Қазақстан Республикасының Заңдары, Мемлекеттік бағдарламалар мен Ережелер) білім берудің цифрлық трансформациясын дамыту жағдайында педагогтардың кәсіби қызметін реттейді. жүктеу/скачать 17,66 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|