құрылысындағы ұқсастықтар Әрбір жеке түрге тән хромосомалар жиынтығы, саны, мөлшері мен пішінін сипаттайтын: Генетикалық критерий Бір түр мен екінші түр дараларының бір-бірімен шағылыспайтынын көрсететін критерий: Генетикалық Түр критерилерінің басты белгісі: Генетикалық Биохимиялық құрам мен тіршілік үдерістері: Физиологиялық өлшем Түрдің зат алмасу,көбею, тітіркену қасиеттерін сипаттайтын критерий: Физиологиялық Физиологиялық критерийдің негізгі ерекшелігі: Ағзалардың тіршілік әрекеттері мен қасиеттері Хромосомалардың құрылысы, мөлшері, көбею мерзімдері, жыныс мүшелері:Физиологиялық өлшем Организмнің жыныстық жетілу кезеңі: Физиологиялық Тірі материяның xимиялық құрамы түрдің мына өлшеміне жатады: Физиологиялық-биоxимиялық Түрдің таралуы,оның таралу аймағы және дәл сол ағза мүдделігіндегі табиғи жағдайлар жиынтығының қамтылуы түрдің мына өлшеміне жатады:Эволюциялық-географиялық Табиғатта түрдің тіршілік ету ареалын анықтау критериі: Географиялық экологиялық Түрдің экологиялық критерий: Түр тіршілік ететін сыртқы орта факторларының жиынтығы Әр түрдің нақты алып жатқан орнын анықтайтын критерий: Экологиялық Тіршілік және өмір сүру аумағына қажетті жағдайлар: Экологиялық өлшем Бозкілем, семізот, алоэ су қорын жинайды: Жапырақта Эвкалипт, қараған өсімдіктері жапырақтарын сағағының көмегімен қырынан бұрып қояды, себебі: Микроэволюция_1938ж._”Микроэволюция”_терминін_енгізді:_Н.Тимофеев-Ресовский'>Күн сәулесі қыздырмау үшін
Микроэволюция 1938ж. ”Микроэволюция” терминін енгізді: Н.Тимофеев-Ресовский Түрдің түзілуіне алып келетін эволюциялық әрекеттер жиыны:Микроэволюция Жаңа турлер немесе түршелердің географиялық немесе экологиялық жағдайда түзілу үдерісі:Микроэволюция Түрден кіші эволюциялық санат: Түрше Органикалық дүниенің нақтылы тіршілік ететін генетикалық жағынан бөлінбейтін бірлік өлшемі: Түр Тірі табиғат өлшемі «түр»-деген ағылшын ботанигі: Джон Рей Түрге сипаттама берген, терминін енгізген ғалым: Джон Рэй Реликт дегеніміз: Ертеде кең тараған, белгілі аймақта сақталған түр Бір аумақта, таралу аймағының белгілі бөлігінде үнемі еркін шағылысатын және дәл сол түрдің өзге топтарынан азда көпті оқшауланған дарақтар: Популяция Бір кеңістікте тіршілік етіп, бір-бірімен еркін шағылысып ұрпақ беретін, генетикалық жүйе құрап, бір түрге жататын даралар жиынтығы: Популяция Жекеленген түрді бір популяцияға біріктіретін негізгі фактор: Жекеленген түрдің бір-бірімен еркін шағылысуы Популяцияға тән сипаттамалар: Еркін өсіп көбеюге қабілетті топ, генетикалық шығу тегі бір даралар тобы, бір түрге жататын даралар тобы Популяцияға тән белгілер: Бір түр даралар саны, бір түр дараларының тығыздығы, белгілі аумақтағы даралар санының жиілігі Жеке бір популяцияға біріккен даралардың арасында өзара жүріп жататын ең негізгі факторлары: Еркін будандасуы Түр дақтарының аудан өлшем бірлігіндегі немесе көлем өлшем бірлігіндегі мөлшері:Популяция тығыздығы Популяцияның генетикалық құрылымын зерттеген ғалым: В.Иогансен 1903ж. популяция терминін енгізген ғалым: В.Иогансен Табиғи сұрыпталу әрекетінің нәтижесі: Бейімделушілік Тіршілік үшін күрес нәтижесі: Табиғи сұрыпталу Табиғатта эволюциялық процестің басты факторы: Табиғи сұрыпталу Ағзалардың белгілі бір ортаға өзінің тіршілігін сақтап бейімделуі,ол: Табиғи сұрыпталу Табиғи сұрыпталудың белгісі: Жаңа түр пайда болады, үздіксіз жүреді, көзге көрінбейді, бейімделгендер тіршілігін жалғастырады Табиғи сұрыпталудың түрлері: Қозғаушы, тұрақтандырушы, дизруптивті Қозғаушы сұрыптауды алғаш рет сипаттаған ғалым: Ч.Дарвин Популяциядағы қалыптасқан белгілердің орташа көрсеткішін сақтап қалуға бағытталған сұрыптау: Тұрақтандырушы Тұрақтандырушы сұрыптауға мысал: Ақбөкен Латимерияның осы күнге дейін өзгеріссіз тіршілік етуі: Тұрақтандырушы сұрыптау Тұрақтандырушы сұрыптауды алғаш рет сипаттаған орыс ғалымы: И.И.Шмальгаузен Популяциядағы даралар арасында қалыптасқан орта көрсеткіштер бойынша екі не одан да көп ауытқыған белгілердің сақталып қалуы: Дизруптивті сұрыптау Табиғи сұрыпталудың жекелей түрі: Жыныстық сұрыпталу Ағзаның қоршаған орта жағдайларына тіршілік ету үшін белгілі қасиеттерінің пайда болуы:Бейімделгіштік Организмдердің табиғи ортаға бейімделуі: Акклиматизация (жерсіндіру) Бейімделушіліктің түрі: Бүркеніш рең,ұрпағына қамқорлық, түйсік-сезімдік,физиологиялық Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан қорғануы үшін қажетті бейімделушілік: Бүркеніш рең Шөлді мекендейтін кесірткелер, қарақұйрық, арыстандардың сары түстің басым болуы Бүркеніш рең Бүркеніш реңге мысал: Жұмырқа қабығының секпілді дақтары, су түбіндегі балықтардың құмға ұксауы Күндіз ұшатын көбелектер қонғанда қанаттарын жаймау себебі: Бүркеніш реңі қанаттарының астынғы жағында Бүркеніш реннің түрі: Сақтандырушы, қызықтырушы, қауіп төндіруші, еліктеуші Жыртқыштарды қорқыту үшін жасалған мінез-қылығының үйлесімді әрекеті: Сақтандырушы рең Сақтандырушы реңге мысал: Аралар мен улы жыландардың реңі, қоңыздардың өлген кейіп танытуы, ханқыз мен өлексе қоңыз Жауынан қорғану үшін айбар шегіп құтылу тәсілі: Қауіп төндіруші рең Қорғаныш реңге жатады: Усыз жәндіктердің улы жәндіктерге ұқсауы Жануарлардың дене пішіні мен түсі қоршаған ортаның заттарымен сәйкес келетін бейімделушілік: Қорғаныш (мимикрия),жасырынғыш Жануарларда айқын байқалатын тұқымқуалаушылық арқылы берілетін мінез-құлық әрекеттерінің күрделі жиынтығы: Түйсік-сезімдік бейімделу Ұрпағына қамқорлық жасауы жақсы жетілген балықтар: Аз ұрпақтарымен ерекшеленетіндер Ұрпағына қамқорлық жасайтын балық:Тікенекті кекіре Теңіз жайын балығының шабақтары қауіп төнгенде тығылады: Аналық балық аузына
