| Экологиялық факторлардың толеранттылық шегін суреттеп көрсетіңіз.
Төзімділік шегі, немесе төзімділік (лат. Tolerantia – шыдамдылық, төзімділік) – организмнің тіршілік әрекеті мүмкін болатын фактордың әсер ету күшінің ауқымы.
Егер фактордың әсер ету күші осы шектен шығып кетсе, онда бұл ортадағы ағзаның тіршілігі мүмкін емес болып, ол өледі. Төзімділік шегінде организмнің тіршілік әрекеті фактордың ауырлығына байланысты айтарлықтай өзгереді. Бірақ фактордың әсер етуінің үш аймағы бар, оларда организм тән реакцияны көрсетеді:
1) пессимум зонасы (латын тілінен аударғанда pessimum – зиян келтіру) немесе қысым аймағы, – организмнің тіршілік әрекеті төмендейтін фактор күшінің диапазондары (екі бар). Фактордың мұндай әсер ету күшімен оның өсуі мен дамуы мүмкін емес, бірақ өмір сүру мүмкіндігі сақталады.
2) қалыпты тіршілік зонасы немесе норма зонасы, - организмнің өсуі мен дамуы шегінде байқалатын фактор күшінің диапазондары (олардың екеуі бар). Алайда, фактордың бұл әсер ету күші оның ұдайы өндірісі үшін қолайсыз.
3) оптимум аймағы (лат. Optimum – ең жақсы) – организмнің максималды өмірлік белсенділігін көрсететін фактордың әсер ету күшінің диапазоны. Фактордың осындай әсер ету күшімен оның өсуі, дамуы, көбеюі байқалады.
Оңтайлы аймақтағы организмдердің кейбір түрлері үшін тіршілік үшін ең қолайлы фактор күшінің нақты мәнін бөліп көрсетуге болады. Ол экологиялық оптимум деп аталады. Дегенмен, көбінесе өмірлік белсенділіктің ең жақсы көрсеткіштері фактор күшінің белгілі бір диапазонында, яғни оңтайлы аймақта байқалады.
Достарыңызбен бөлісу: |
