Кодон, антикодон, триплет ұғымдарына анықтама беріңіз. Транскрипция, трансляция ұғымдарына анықтама беріңіз.
Кодон — триплет, генетикалық кодтың өз алдына біртұтас бөлшегі, РНҚ-ның үш нуклеотидтен тұратын жері. Бір аминқышқылын кодтайды немесе белок түзілудің басталуы мен аяқталуының хабаршысы. Барлығы 64 кодонның 61-і 20 аминқышқылды кодтайды.
Антикодон немесе қарсыкодон — үш нуклеотидтен құралған тасымалдаушы (транспорттық) РНҚ-ның бөлігі; 3 негізден тұратын топ- РНҚ комплеметарлы кодон т РНҚ молекуласында бекітілген. Ол өз кезегінде үш нуклеотидтен тұратын ақпаратгық (информациялық) РНҚ-ның бөлігі — кодонмен арнайы байланысу арқылы протеиндер полимерлеріндегі амин қышқылдарының орындарын дүрыс анықтап, жасуша цитоплазмасындағы протеиндердің биосинтезін реттеуге қатысады.
Генетикадағы триплет (лат. triplus - үштік) - нуклеин қышқылы молекуласындағы қатарынан үш нуклеотидтің қосындысы.Ақпараттық рибонуклеин қышқылдарында (мРНҚ) триплеттер кодондар деп аталатындарды түзеді, олардың көмегімен белоктардағы амин қышқылдарының тізбегі мРНҚ-да кодталады.
Транскрипция (лат. transcrіptіo – қайта көшіріп жазу) – тірі жасушалардағы рибонуклеин қышқылының (РНҚ) биосинтез процесі. Ол дезоксирибонуклеин қышқылы (ДНҚ) матрицасында жүреді. Транскрипция аденин, гуанин, тимин және цитозиннің қайталанбалы тізбегінен тұратын ДНҚ молекуласындағы генетикалық ақпараттың іске асуының бірінші кезеңі. Транскрипция арнайы ДНҚ және РНҚ полимераза ферменті арқылы жүреді. Транскрипция нәтижесінде РНҚ молекуласының полимерлі тізбегі түзіледі. Бұл тізбек ДНҚ молекуласының көшірілген бөлігіне комплементарлы болады.
Трансляция (латын тілінен translatio – «тасымалдау, қозғалыс») – ақпараттық (матрицалық) РНҚ (мРНҚ, мРНҚ) матрицасында рибосома жүзеге асыратын амин қышқылдарынан ақуыз синтезі процесі; генетикалық ақпаратты жүзеге асыру
Достарыңызбен бөлісу: |
