Біріккен ұлттар ұйымының есірткі және қылмыс жөніндегі басқармасы
жүктеу/скачать 0,58 Mb. Pdf көрінісі
|
анық қауіпсіздікте бола тұра,
жалғастырыла беретін алаңдаушылық; әдеттегіден артық үзілістер, демалыс пен ұйқының көп мөлшеріне деген қажеттілік;
Құрбанның құқық қорғау орындарының өкілдеріне дұшпандық қатынаста болуын және – адам саудагерлерінен қорқуы Адам саудасының құрбандары мен заңсыз елге әкелінген мигранттарды қылмыстық сот жұмысында қорғау шаралары
55
себебінен – олармен ынтымаққа барудан бас тартуын құрбанға оның өзі не оған туыс адамдар үшін кепілдендіріле алатын қауіпсіздік шаралары туралы түсіндіре отырып еңсеруге болады. Адам саудасынан қиянат көрген адамға қатысты бір уақытта бір немесе бірнеше қауіпсіздік шараларына кепілдік берілуі
мүмкін, олардың
қатарына келесілер жатады: Жеке басын күзету, баспанасы мен мүлкін күзету; Қорғалатын тұлға
туралы мәліметтердің құпиялылығын қамтамасыз ету; басқа тұрғылықты мекенге көшіру; құжаттарын ауыстыру; сыртқы бейнесін өзгерту; жұмыс (не қызмет) не оқу орнын өзгерту; уақытша негізде қауіпсіз орынға орналастыру; қамауға алынған не жазасын өтеу орнындағы қорғалатын тұлғаға қатысты қосымша түрдегі қауіпсіздік шараларын қолдану, соның ішінде бір қамауға алыну
56
не жазасын өтеу орнынан басқасына көшіру. Үкіметтік емес ұйымдар, арнайы мемлекеттік дағдарыс орталықтары ұйымдастыратын баспаналар Қиянат көрушілерді уақытша орналастыру үшін қауіпсіз орын бола алатын тәрізді. Қылмыстық сот ісінде
сот төрелігіне қол жеткізудің жалпы ұстанымдары. Адам саудасынан қиянат көруші тұлғалар қанауға қатысушы деп күдіктелуші тұлғаларға қатысты
қылмыстық сот ісі барысында куәлік беру туралы
шешім қабылдағанға дейін қауіпсіздік мәселелері мен қылмыстық сот ісі жөнінде толық ақпарат алуға құқылы. Адам
саудагерлеріне қатысты
қылмыстық іс қозғау не қозғамау туралы шешім қабылдаудан бұрын олардың құрбандарына айналған тұлғалар «қалпына келтіру мерзіміне» құқығы бар болып саналады. Тергеу жүргізіп жатқан құқық қорғау орындарының қызметкерінің не сот
қазысының айғақтар жинауы ешбір жайтта құрбанның отбасымен қайта қосылуы немесе өзінің туған еліне оралуын кідірте
57
немесе бұған – егер құрбанның мүддесіне өйту толық сай болатындықтан осылай істеліп отырмаса – бөгет бола алмайды. Тергеу, сот қуғындауы, сонымен қатар сотта істі тыңдау барысында құрбанның қылмысты деп жорамалданған адаммен тікелей
қарым – қатынас жасауын неғұрлым барынша болдырмауға тырысу дұрыс болады. Құқық
қорғау орындары адам саудасының құрбанына қажетті заңды өкілдікті және, егер қажет болса, тергеу – процессуалды іс – әрекеттер мен таныстырылу үшін керек құжаттаманы оның ана тіліне аударуды қамтамасыз етуге тиісті. Мұның барлығы әлеуметтік қызметтер мен үкіметтік емес ұйымдармен ынтымақтаса отырып іс жүзіне асырыла алады. Куәгер болуға келісімін берген адам саудасының құрбандары мен заңсыз елге әкелінген мигранттарға – оларға және олардың отбасыларының мүшелеріне олардың соңғы жеткізілу, транзитпен өту және туған елдерінде – ішкі істер органдары мен басқа
құқық қорғау
идаралары тарабынан, халықаралық 58
ынтымақтастық шеңберін-дегі шараларды қоса алғанда, арнайы қорғау шаралары қамтамасыз етілуі тиіс. Төменде адам саудасының құрбандары мен заңсыз елге әкелінген мигранттардың құқықтарын қорғау үшін қолайлы ахуал жасауды қамтамасыз ететін халықаралық конвенциялардың баптары көрсетілген.
Біріккен Ұлттар Ұйымының Трансұлттық ұйымдасқан қылмысқа қарсы Конвенциясын толықтыратын а дамдар, әсіресе әйелдер мен балалар, саудасының алдын алу мен жолын кесу және ол үшін жазалау туралы Хаттама ( 2000 жылдың 15 қарашасында Бас Ассамблеяның 55/25 резолюциясымен қабылданған)
6 – бап. Адам саудасының құрбандарына көмектесу әрі оларды қорғау
«1. Әрбір Қатысушы – мемлекет тиісті жайттарда әрі өзінің ішкі заңнамасына сай мұндай нәрсе мүмкін болатын ауқымда, адам саудасының құрбандарының жеке өмірін және тұлғасын қорғауды қамтамасыз етеді, 59
соның ішінде, басқамен қатар, мұндай саудаға қатысты істердің құпия сипатын қамтамасыз ету арқылы. 2. Әрбір Қатысушы – мемлекет өзінің ішкі құқықтық не әкімшілік жүйесінің адам саудасының құрбандарына, лайықты
жайттарда, келесідей нәрселерді беруге мүмкіншілік туғызатын іс-шараларды қарастыруын қамтамасыз етеді:
а) тиісті сот не әкімшілік тексеру туралы ақпаратты; b) қылмыс істеген тұлғаларға қатысты қылмыстық сот ісінің тиісті кезеңдерінде олардың пікірлері мен қауіптену – үрейлерін баяндау және қарастыруға мүмкіншілік беретін әрі қорғаныстың құқықтарына зиян келтірмейтін көмекті. 3. Әрбір Қатысушы – мемлекет адам саудасының құрбандарының физикалық, психологиялық және әлеуметтік оңалуын қамтамасыз ету жөніндегі шараларды іс жүзіне асыру мүмкіндігін қарастырады, соның ішінде, қажет жайттарда, үкіметтік емес
ұйымдармен, басқа
тиісті ұйымдармен әрі басқа да азаматтық қоғамның элементтерімен ынтымақтаса отырып,
сонымен қатар,
ішінара келесідей нәрселерді беруді көздейтін шараларды: а) лайықты баспананы; 60
b) адам саудасының құрбандарына түсінікті тілде – әсіресе олардың заңды құқықтарына қатысты – консультативтік көмек пен ақпаратты; с) медициналық, психологиялық және материалдық көмекті; d) жұмыс беру арқылы еңбекпен қамту, білім алу
мен кәсіби
даярлау салаларындағы мүмкіндіктер . 4. Әрбір Қатысушы – мемлекет осы ереженің талаптарын қолдану кезінде адам
саудасының құрбандарының жасын, жынысын әрі ерекше түрдегі– соның
ішінде балалардың қажеттіліктерін, ішінара
лайықты баспана, білім беру
және күтімге
қатысты – қажеттіліктерін есепке алады. 5.
Әрбір Қатысушы – мемлекет адам саудасының құрбандарының – мұндай құрбандар оның
территориясының аумағында болған мерзімде – тәни қауіпсіздігін қамтамасыз етуге ұмтылады. 6. Әрбір Қатысушы – мемлекет өзінің ішкі құқықтық жүйесінің адам
саудасының құрбандарына өздеріне келген зиянның орнын толтыру үшін өтемақы алуларына мүмкіндік беретін шараларды қарастыруын қамтамасыз етеді. »
61
Заңсыз елге әкелінген мигранттардың адам құқықтары мен қадір – қасиеті олардың
иммиграциялық мәртебесіне тәуелсіз түрде
оларды ұстап,
ұқсастыратын, қамап
ұстайтын,елден кетіретін және тиісті жайттарда оларға баспана беретін тұлғалар тарабынан қорғалуы және басым мәнге ие нәрсе ретінде қарастырылуы қажет. Мемлекеттер заңсыз мигранттарды қамауда ұстай алады не елден қуып жібере алады (егер олар босқындар болмаса әрі елден кетіруден азапталу немесе
қадір ‐қасиетін қорлайтындай адамшылыққа жатпайтын қатыгездік жолмен жәбірлеу немесе жазалауға тыйым салудың
салдары болып
табылатын басқа адам құқықтары арқылы қорғалмаған болса), дегенмен, олар мұны адам құқықтарына құрмет көрсете әрі мигранттардың қауіпсіздігі мен адами қадір – қасиетін сақтауға қолдау көрсете отырып іс жүзіне асыруы тиіс.
62
Біріккен Ұлттар Ұйымының Трансұлттық ұйымдасқан қылмысқа қарсы Конвенциясын толықтыратын құрылық, теңіз және әуе бойынша мигранттарды заңсыз елге әкелуге қарсы
Хаттама ( 2000 жылдың 15 қарашасында Бас Ассамблеяның 55/25 резолюциясымен қабылданған)
16 – бап. Қорғау мен көмек беру шаралары. «1. Әрбір Қатысушы – мемлекет бұл Хаттаманың 6 – бабында көрсетілген іс – әрекеттердің нысанына айналған тұлғалардың құқықтарын
–
көзделгендей бұл
құқықтардың қолданыла алу шеңберінде, соның ішінде өмір
сүру
құқығын әрі азапталуға немесе қадір
‐қасиетін қорлайтындай адамшылыққа жатпайтын қатыгездік жолмен
жәбірленуге, немесе жазалануға тиісті болмау
құқығы н –
сақтау және қорғау үшін бұл Хаттаманы іс жүзіне асыру барысында, өзінің халықаралық құқық жөніндегі міндеткерліктеріне сай,
барлық шараларды – соның ішінде егер қажет болса, заңнама саласында – 63
қолданады. 2.
Әрбір Қатысушы – мемлекет олардың бұл Хаттаманың 6 – бабында көрсетілген іс – әрекеттердің нысанына айналулары себепті мигранттарды – жекелеген тұлғалар немесе топтар тарабынан олар
ұшырауы мүмкін
күштеуден – тиісті түрде қорғау
жөніндегі лайықты шараларды. 3.
Әрбір Қатысушы – мемлекет олардың бұл Хаттаманың 6 – бабында көрсетілген іс – әрекеттердің нысанына айналулары себепті
өмірі не
қауіпсіздігіне қатер
төніп тұрған
мигранттарға лайықты түрде көмек береді…»
Полиция
мен азаматтық қоғам арасындағы тығыз ынтымақтастық адам саудасының алдын алу, құрбандарды дер кезінде анықтау және оларды тиісті қызметтерге қайта
бағыттау үшін
маңызды мәнге
ие. Аталған
Полиция мен азаматтық қоғамның адам саудасының алдын алу мен оны тыю жөніндегі жұмыстағы серіктестігі
64
ынтымақтастық адам саудасы туралы ақпарат алмасу, адам саудасына қарсы бағытталған арнайы ақпараттық – ағарту жұмыстарын жүргізу үшін пайдаланыла алады және т.б. Оның үстіне,
көмектің көптеген түрлерін (соның ішінде психологиялық) үкіметтік емес ұйымдар құқық қорғау және мемлекеттік құрылымдарға қарағанда әлдеқайда жақсырақ береді. Құқық қорғау органдарының ҮЕҰ
– мен
ынтымақтастығы қандай да болмасын бір тергеуші не басшының «ізгі ниетінің» салдары болмауы тиіс, ол тиісті жолмен заңдастырылып, қарастырылып отырған іс жөніндегі тергеу – процессуалдық іс – әрекет үшін жауапты құзыретті адамдарға міндеттелуі керек
65
1. Адам саудасымен күрес мәселелері жөніндегі әдістемелік құралдар жинағы. БҰҰ Есірткі және қылмыс жөніндегі басқармасы, Нью-Йорк, 2008ж. 2. Адам саудасымен күрес мәселелері жөніндегі әдістемелік құралдар жиынтығы. БҰҰ Есірткі және қылмыс жөніндегі басқармасы, Нью-Йорк, 2007ж. 3. ЕҚЫҰ аймағындағы қанау мен адам саудасының құрбандарына өтемақы беру, ЕҚЫҰ ДМАҚБ, Варшава, 2009ж. 4. Еуропадағы адам саудасының бала – құрбандарының құқықтарын қорғау жөніндегі анықтамалық, ЮНИСЕФ, Женева, 2006ж. 5. Алғашқы жәрдем көрсету жөніндегі оқу құралы. Оқиғаларға қатысты бірінші болып жауап шара қолданатын құқық қорғау орындарының қызметкерлерінің пайдалануына арналған. .
Қ ОСЫМША МӘЛІМЕТ
66
Қазақстан Республикасында адам саудасының құрбандарына көмек беретін ұйымдар
№ Ұйымдар атауы Байланысу деректері
1
ҚБ “Мейірім” Ақтау қ., тел: +7 7292 609940 2 «Мегаполис» Атырау қ.,, тел: +7 7122 456337 3 “Үміт әйелдерге қолдау көрсету орталығы” Ақтөбе қ.,, тел: +7 7132 551655 4 “Родник” ҚБ Алматы қ.,, тел: +7 727 3961938 5 “Қорғау- Астана” Астана қ.,, тел: +7 7172 373716 6 “ГИАЦ” Қарағанды қ.,, тел: +7 7212333057 7 “Феминистік лига” Көкшетау қ.,, тел: +7 7162 262784 8 «Жыныстық және өнімділік амандық- саулығы жөніндегі Қазақстандық қауымдастық (ҚЖӨА)» ҚБ Қостанай бөлімшесі Қостанай қ.,, тел: +7 7142 532235 67
9 “Әйел – шағын кәсіпкерлер қоғамы”
Қызылорда қ.,, тел: +7 7242 278316 10
“Әйелдерге қолдау көрсету орталығы ”
Петропавл қ.,, тел: +7 7152 529886 11
“Аймақтық әйелдерге қолдау көрсету орталығы” Талдықорған қ.,, тел: +7 7282 241778
12 “ Болашақ ”
қ. Тараз, тел: +7 7262 501066 13
“Аймақтық әйелдерге қолдау көрсету орталығы ” Орал қ.,, тел: +7 7112 503488 14
“Феникс”
Өскемен қ., тел: +7 7232 522942 15
“Сана Сезiм” ӘБҚО ҚБ
Шымкент қ., тел: +7 7252 551 200, 551 300 16
Қазақстанның дағдарыстық орталықтарының одағы
1 16 16, 8 8000 8000 15
жүктеу/скачать 0,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|