«Бұл айтыста Сара жоқ, кілең Біржан» Қазақтың арда өнерінің бірі де, бірегейі – айтыс. «Аламан бәйге»
жүктеу/скачать 1,15 Mb.
|
Айтақынның мақаласы
| тыңдағанға,
Не жетсін тақырыпты жырлағанға. Айтыс жасап жатыр ғой, Талдықорған, Абай мен Фарабидей тұлғаларға. Солар ғой артына өшпес хат қалдырған, Тәлімі ғибрат болды бұл қоғамға. Өз мінін есіне алар әрбір қазақ, Абайдың қара сөзін тыңдағанда. Фараби 70 тілді білген адам, Қалайша татымайды үлгі аларға. Аттарын асқақтатып ел мақтап жүр, Мүрдесі жатсадағы жылғаларда. Бұл күні, Фараби мен Абайлар кім, Бармекен байқайық бұл даламда. Бұл күнгінің Абайы Айгерімін, Сезім емес ақшамен шырмалауда. Фарабидей 70 тіл білмек түгіл, 7 тіл білмейтұғын ұлдар азба – десе, Ақытпен үзеңгі қағыстырған Жанатбек Айдарәлі: Сайраған сандуғаштай Сара саңлақ, Айтыста оқтай зулар дара самғап. Арқаның Біржанына дес бермеген. Тарихта Сара қалай аласармақ. Жиенқұл болмағанда жеңілмес ед(і), Айтыста көрініп тұр ара салмақ. Бұндай айтыс тарихта болмаған деп, Кейбіреулер көңілге жара салмақ. Бұл айтысты Әріп жазып таратты деп, Қақпағын ақиқаттың жаба салмақ. Баурында Ешкіөлместің болған айтыс, Ақиқат ащы шындық баға салмақ. Біржан-Сара айтыстың ақтангері. Олармен кімдер бүгін таласалмақ. Сара апам саңлақ еді жырлап кеткен, Сараны Біржан сері шыңдап кеткен. Еспенбет,Тұрысбектер нар тұлғалар, Біржанның өтінішін тыңдап кеткен. Сараға теңдік беріп теңге қосып, Сандуғаштай Сара да жырлап кеткен. Сара атында ауылда көшеде бар, Жырлары өрнектелген сырмақ неткен. Тірісінде бағасын халық беріп, Жылай-жылай жанары құрғап кеткен. Өлгенде де тыныштық бермедік- ау, Мүсінін бұзақылар бұлғап кеткен. Біресе қолын кесіп шолақ етіп, Ұрылар домбырасын ұрлап кеткен –деп ағыл-тегіл жырлаған Жанатбек Қаратал ауданында тұрып, Кербұлақтың атынан шыққан Ақытқа шүйліккен қырандай бас салды. Өлеңді қамырдай қып илермісің Айтыссаң Айтақындай билермісің Жағым садақ болғанда, тілім жебе, Бекежанның оғындай түйрермісің. Түйреймін деп келгенде қақпаңды ашып, Қираған Отырардай күйрермісің. Сен өзі қай ауданның ақыны едің, Қолыңа ілінгенді сүйрермісің. Сен қазір Үштөбенің баласысың Пысықай болмағанда бүйдермісің. Кербұлақтың атынан келіп қапсың, Сен өзі жалдамалы киллермісің – деді. Айтыстың басты тақырыбы Біржан мен Сара болса да бұл айтысқа қатысқан 18 ақынның ішінде бірде-бір қыз ақын болмады. Осы олқылықты дөп басқан Жанатбек: Көріп ек ат тұяғын тай басқанын, Айтыстың түнек басты айлы аспанын Он сегіз жүйрік кепті бұл айтысқа, Біреуі арық, біреуі май басқанын. Тақырып Біржан менен Сара боп тұр, Сараның айтам енді қай дастанын Қазылар, Сара қайда, Сара қайда, Шабысын көрмеймізбе айқасқаның. Бұл айтыста Сара жоқ, кілең Біржан, жүктеу/скачать 1,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|