БҚму хабаршысы жылына 4 рет шығады

БҚМУ  Х абарш ы   № 4 - 2 0 1 6ж.
О-О-ч®-
II.  If the equation  is  given  as
rfy
- = f ( j a x  +  b y -
t - c )
•  it c a n   be  red uced   to  an  equation  with  s e p a ra b le   v a ria b le s   by  using 
substitution  z  =  oac +  b y  +  c ,   w h ere  
с 
-  a n y   num ber.
EXAMPLE  1, Solve the equation 
j y z
 +  
I d x
 =  
xyd y.
SOLUTION: 
We divide both sides by  Vy’ + 1:
_   ydy 
^  ^
*  Vy2+i
The variables are separated. We integrate both sides of the equation 
f d x _   f  ydy 
J  1  I -Jy2 +1 ’
h|il= c+ V yJ+i.
When dividing  by 
+ 1  the decision could  be lost  i  = о  and Clearly x  = о -  a singular 
solution.
EXAMPLE 2. Solve the equation 
^ + y = ^ + ±
SOLUTION 
Doing  a  ch a n g e   z   =   у —
2x—
1, w e   lead this  equ ation  to the  equation with 
se p ara b le  v a ria b le s
dz 
.
= ~ < ~ *
dz
Now w e  divide  the v a ria b le s: 
-т гг\ =
 
■
  B y   integrating
-h |z+ 2 | +іиС = x,
y  = 2 x —l  + Ce~*.
114

БҚМУ  Х абарш ы   № 4 - 2 0 1 6 ж .
О   О   О
Solve the  equation;
y 'c t g x  +  у  =  2
y'yVl+*4 + *Vi+y* = 0
, 
l + x
yy  =  ^
t+ I^=y'
l+y*
гх^у'+у1 =2
y ^ ( l + y ') = l  
xy' + 7 - y  = 0
y' = lO*4»
Iy' + y = y2;y(l) = 0J
y' =  J i x + 2 y  — l 
,ll-y2+ y j l - z 1y ' = 0  
(x + 2 y )y '= l;y (l) = 0
yy*
— + e '  =  0 ; y ( l )  =  0  
x
dx  
dy
“7-- ^ 
= M 1) = 1
l ( y - l )   y ( l  +  2) 
y' = 3 Vy5
sec*xtgydx + se c* ytg xd y
 = O ; y 0  = -  
y ' +  cos(x +  2y)  -  m.Обратная  связь  осуществляется в  форме вопросов,  которые могут возникнуть  у 
студентов  по  ходу  лекции,  на  которые  преподаватель  отвечает  на  английском,  а  в 
случае  необходимости  дополнительного  разъяснения  на  родном  языке.  На  этапе 
рефлексии  проверяется  освоение  ключевых  вопросов  темы.  После  каждого 
проведенного  занятия  студенты  при  закреплении  изученного  материала  дополняют 
глоссарий новыми терминами  по теме.
Д ля выпускника  бакалавриата,  будущего учителя важно как изучение предмета 
на  английском языке,  так и  освоение методики  организации  и  проведения  занятий  по 
математике в  школе.
Результаты исследования прошли апробацию и внедрены в учебный процесс вуза.
Л и тер ат у р а:
І.Н азарбаев Н.А.  Новый  Казахстан  в  новом  мире  / /  Казахстанская  правда.  -
2007.  -  1 марта.  -  №  33(25278).
2.Закон  Республики  Казахстан  «О  язы ках»  от  11  июля  1997  года.  -  
http://adilet.zan.kz/rus/docs/Z970000. Д ат а обращения:  03.09.2016 г.
3.Государственная  программа  развит ия  язы ков  в  Республике  Казахстан  на 
2011-2020 годы.  -  www.edu.gov.kz. Д ат а обращения:  05.09.2016 г.
4.Ж етписбаева  Б.А.,  Аринова  О.Т.  От  идеи  «Триединство  язы ков»  Н.А. 
Назарбаева  до  полиязычного  образования  в Казахстане / /  Вест ник КарГУ.  -   2012.  -  
№4.  http: //articlekz.com/node/1411. Д ат а обращения:  05.09.2016 г.
5.Закон  «Об  образовании»  от  27  июля  2007  года  №   319-III / /  Казахстанская 
правда.  -  2007 г.  -  №   127.  -  15 августа.
К у л ь ж у м и ев а А.А., Н егм етов М .Ж .
«Д иф ф еренциалды  т еңдеу»  курсы н үйрет у кезінде көпт ілді оқы т у 
бағдарламасы н іске асыру
Осы  мақала  көптілді  білім  беру мәселелеріне  арналган.  М ақалада  5В010900  -  
М ат емат ика  мамандыгыныц  студенттері  үшін  «Дифференциалды  тецдеу»  пәні 
бойынша  агылшын  тілінде  дәріс  және  практикалық  сабақтар  өткізу  әдістемесіне 
баса көніл  бөлінеді.
Тірек  сөздер:  К өптілді  білім  беру,  дифференциалды  тецдеу,  презентация, 
мультимедиялық технологиялар,  оқу нәтижелері.
115

БҚМУ  Коборш ы  № 4 - 2 0 1 6 ж .
K ulzhum ieva A.A., N egm etov M .Z h.
Realization  o fp ro g ra m  o f  m ultilingual education in th e study o f  th e course 
«differential equations»
This  article fo cu ses  on  multilingual  education.  The  special  attention  is p a id   to  the 
m ethod o f  lecture  and practical lessons in English  o f  the  discipline  «Differential equations» 
fo r   students  o f  5B010900  -   M athem atics  speciality.  The  aim  is  to  create  the  necessary 
conditions o f  provide multilingual education.
Keywords:  M ultilingual  education,  differential  equations,  presentation,  multimedia 
technology,  learning outcomes.
***
ӘОЖ   330.31
М ед еш ева А .Б. -  педагогика ғылымдарының кандидаты,  доцент,
М .Өтемісов атындағы БҚМ У 
E -m ail:  medeshovaa@ mail.ru 
К а с ы м о в а  А.Х. -  педагогика ғылымдарының кандидаты,  доцент, 
Ж әңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлы-техникалық университеті
E -m ail:  kasimova_ah@ mail.ru
И Н О В А Ц И Я Л Ы Қ  О Қ Ы Т У  Т Е Х Н О Л О Г И Я С Ы Н Ы Ң  О Қ У  ҮРДТСТНДЕ 
Қ О Л Д А Н Ы Л У  ЕРЕКШ ЕЛТКТЕРТ
Алдына мақсат қоймайтын 
адам әрқаш ан артта қалады.
Дж.  Г ерберт
А н д а т п а   М ақалада  еліміздегі  түрлі  гылым  саласына  инновация  ұзымының 
енуі  ж әне  қолданылуы  сөз  болады.  А вт ор  инновация  терминінің  магынасын  түрлі 
зерттеушілер  үсынган  тұж ырымдамалар  бойынша  салыстырып,  оның  негізгі 
қызметі  жаңалық,  ж аңашылдықпен  тікелей  байланысты  екенін  көрсетеді.  Әсіресе 
Қ азақстанның  қазіргі  білім  беру  саласындагы  өзгерістері  инновациямен  ұштасып 
ж атқанына  тоқталады.  Оқытудың  инновациялық  технологиясын,  оның  ішінде, 
ж обалау технологиясының өзіндік ерекшеліктері м ен оны қолданудың мүмкіндіктері 
зор екеніне  баса көңіл бөледі.
Тірек  сөздер:  Инновация,  технология,  оқыту  әдісі,  үрдіс,  іс-әрекет,  жоба, 
жобалау.
Бүгінгі таңдағы Қазақстанның әлемдік білім кеңістігіне енуге деген мүдделілігі 
осы салада халықаралық әлеуметтік және экономикалық тұрғыдан озық деп танылған 
оқыту  модельдерін  өз  мүмкіндігімізге  сай  үйлестіре  қолдану  үш ін  заман  талабына 
лайық  отандық  білім  беру  стратегиясы  мен  тактикасын  жаңалаудың  қажеттілігін 
арттырып  отыр.  Өйткені  «ұлттың  бәсекелестік  қабілеті,  бірінші  кезекте,  оның 
білімділік деңгейімен айқындалады.  Әлемдік білім кеңістігіне толығымен кірігу білім 
беру жүйесін халықаралық деңгейге көтеруді талап ететіні сөзсіз».
Елбасымыз  Н.Ә.  Назарбаевтың  Қазақстан  халқына  арналған  Жолдауында 
«Біздің  жас  мемлекетіміз  өсіп,  жетіліп,  кемелденеді,  біздің  балаларымыз  бен 
немерелеріміз  онымен  бірге  ер  жетеді.  Олар  бабалардың  игі  дәстүрін  сақтай 
отырып,қазіргі  заманғы  нарықтық  экономика  жағдайларында  жұмыс  істеуге  даяр. 
Олар  қазақ,  орыс,  ағылш ын  тілдерін  еркін  меңгереді,  олар  бейбіт,  айбат,  жылдам 
өркендеу  үстіндегі  күллі  әлемге  әйгілі,  әрі  сыйлы  өз  елінің  патриоттары  болады»  - 
деп  көрсетілгендей,  ертеңгі  келер  күннің  бүгінгіден  гөрі  нұрлы  болуына  ықпал  етіп,
116

БҚМУ  Ноборшы  № 4 - 2 0 1 6ж.
адамзат  қоғамын  алға  апаратын  құдіретті  күш  тек  білімге  тән.  Жалпы,  технология 
идеясы өте жаңа ұғым емес  [1].
Технология  -   грек  тілінен  аударғанда  ш еберлік  деген  ұғымды  білдіреді.  Бұл 
сөздің  мағынасы  педагогика  саласында  қолданғанда  шеберлікпен  өнім  алу,  нақты 
нәтижеге  жету,  белгілі  бір  жүйемен  оқыту  деген  ұғымдарға  барабар.  Педагогикада 
оқыту  әдісі  мен  білім  сапасы  бір-бірінен  ажыратуға  болмайтын,  өзара  тәуелді,  өзара 
сабақтас  егіз  ұғымға  айналды.  Себебі  оқыту  әдісіның  тиімділігі  сапалы  нәтижелерге 
әкелетін  факторларды үйлесімділікпен  басқаруға  тікелей  байланысты  болса,  ал  үйлесімді 
басқару  жүйелілік арқылы сапаға қол жеткізудің басты шарты болып саналады [2].
Қазіргі 
таңда 
білім 
берушілер 
инновациялық 
және 
интерактивтік 
әдістемелерін  сабақ  барысында  пайдалана  отырып  сабақтың  сапалы  әрі  қызықты 
өтуіне  ықпалын тигізуде.  «Инновация»  ұғымын қарастырсақ,  ғалымдардың көбі  оған 
әртүрлі анықтамалар  берген.  М ысалы,  Э.Роджерс  инновацияны былайша түсіндіреді: 
«Инновация -  нақтылы бір  адамға жаңа болып табылатын идея».  М айлс  «Инновация
-   арнайы  жаңа  өзгеріс.  Біз  одан  жүйелі  міндеттеріміздің  жүзеге  асуын,  шешімдерін 
күтеміз»  дейді.  Ендеше  инновация  ұғымы  -   педагогикалық  сөздік  қорына  ежелден 
енген  термин.  Ол  кейбір  ғалымдардың  еңбектерінде  «жаңа»,  «жаңалық  енгізу»,  деп 
көрсетілсе,  кейбіреулер  оны «өзгеріс» деген терминмен анықтайды.
Қазақстанда  «инновация»  ұғымын  пайдалануды  қазақ  тілінде  анықтаған 
ғалым  профессор  Н.Нұрахметов.  Ғалым  «инновация,  инновациялық  үрдіс  деп 
отырғанымыз  -   білім  беру  мекемелерінің  жаңалықтарды  жасау,  меңгеру,  қолдану 
және  таратуға  байланысты  бір  бөлек  қызметі»  деген  анықтаманы  ұсынады.  Ол 
инновация  білімнің  мазмұнында,  әдістемеде,  технологияда,  өзінің  жіктемесінде 
инновацияны,  қайта  жаңарту  кеңістігін  бірнеше  түрге  бөледі:  жеке  түрі;  модульдік 
түрі; жүйелі түрі.
«Инновация»  сөзі  -   қазіргі  уақытта  барлық  өндіріс,  медицина,  техника 
салаларында  өте  жиі  қолданып  жүрген  термин.  Қазір  бұл  сөз  жаңа,  өзгеру,  жаңаш а 
деген  мағынаны  білдіреді  және  дәл  қазіргі  жаңа  заманға  да  жаңа,  жаңаш а  өзгерудің 
мазмұны терең және  анық  екендігі  белгілі.  Бұл ұсыныс  негізінде үйренушінің дербес 
қабілеті,  белсенділігін  қалыптастыру,  оқыту  материалдарын  өзінше  пайдалану 
арқылы  танымдық  белсенділігін  арттыру  алға  шығады.  Инновациялық  әдіс  -  
тәсілдерді  қолдануда  білім  беруші  өз  пәнініңбарысын  дайын  күйінде  бағалайды, 
әрбір  білім  алушының  өзі  ізденіп,  ғылыми  негіздерін  өз  бетінше  игеріп,  ғылыми 
зерттеуді  көздейді,  ал  білім  алушының негізгі  міндетіне  білім  алушының іс-әрекетін 
бақылау жатады  [3].
Қ.Құдайбергенова  «инновацияны»  -  нақты  қойылған  мақсатқа  сай  алынған 
жаңа  нәтиже  деп  есептеп  төменднгідей  аудармалар  жасаған  «инновация»  -  жаңалық, 
«нововедение»  -  енген  жаңалық,  «новое»  -  жаңа,  «новшество»  -  жаңалық, 
«инновационный үрдісс»  - жаңарту үрдісі.  Сондықтан,  әр елде бұл құбылысқа қандай 
көзқарас  қалыптасқанын  анықтау  мақсатымен  ғылыми-педагогикалық,  техникалық, 
саяси  әдебиеттер  мен  баспа  беттерін  зерттей  келе,  Ресейде,  шет  елдерде,  ТМ Д 
елдерінде,  Қазақстанда  “инновация”  ұғымына  көптеген  анықтамалар  берілгенін 
көреміз.  Ресейде  “инновация”  ұғымына  өте  күдікпен  қарағаны  мәлім.  Мәселен,  XIX- 
XX  ғасырдың  басындағы  бірде-бір  білім  реформаларында  бұл  термин  кездеспейді. 
Негізінде  реформа  жүзеге  асқан,  яғни,  инновациялық  үрдіс  өткен,  бірақ  инновация 
термині еш жерде аталмайды  [4].
Қазақстан  мемлекетінде  инновация  ұғымын  пайдалану  соңғы  бес  жылдың 
еншісінде.  Оқытудың  инновациялық  үрдісінде  әдіс-тәсілдерін  қолданудың  мынадай 
ерекш еліктеріғалымдар еңбектерінде атап көрсетілген:
- 
ізгілендіру 
технологиясында 
ғылымда 
алдыңғы 
қатарлы 
ғылыми 
жаңалықтарды енгізе бастайды да,  ал ғылыми білімдер оның тұрмысының әлеуметтік 
жағдайы мен іс-әрекетінің әлеуметтік нәтижесінің бірлігінде қарастырады;
117

БҚМУ  Х абарш ы   № 4 - 2 0 1 6 ж .
-  акпараттык  бағдарламалап  окыту  -   окытудың  мазмұнын  пәнаралык 
байланыс тұрғысынан ұйымдастыру;
-  дербес  окыту  технологиясы  білім  беру  үрдісінде  ғылымның  негіздерін 
игерту  үш ін  ізгілік,  адамгерш ілік  касиеттерді  калыптастыра  отырып,  жеке  тұлғаның 
әлеуметтік- жауапкершілігін арттырады.
Ал,  ж алпы   инновацияны модификациялык,  комбинаторлык,  радикалдык деп 
үш  түрге бөлуге болады:
-  модификациялык  инновация  -   бұл  бұрын  колда  барды  дамытумен,  түрін 
өзгертумен айналысу.  Бұған В.Ф.  Ш аталовтың математикаға жазған тірек конспектісі 
және оны көптеген мұғалімдердің пайдалануы мысал бола алады.
-  комбинаторлык  модификация  -   бұрын  пай1цаланылмаraн,  белгілі  әдістеме 
элементтерін жаңаша кұрастыру. Бұған пәндерді окынудыщ казіргі кездегі әдістемесі дәлел.
-  радикалдык  инновация  -   білімге  мемлекеттік  стандарттарды  енгізу  жатады. 
М емлекеттік стандарт білім беруде,  негізінен,  мөлшерлерді,  параметрлерді,  деңгейлік 
және  сапалы окытудың көрсеткіштерін калыптастырады.
Қазір  республика  оку  орындары ұсынып  отырған  көп  нұскалыкка  байланысты 
өздерінің  калауына  сәйкес  кез-келген  үлгі  бойынша  кызмет  етуіне  мүмкіндік  алды. 
Бұл  бағытта  білім  берудің  әртүрлі  нұскадағы  мазмұны,  кұрылымы,  ғылымға  және 
тәжірибеге  негізделген  жаңа  идеялар,  жаңа  технологиялар  бар.  Сондыктан  әртүрлі 
окыту  технологияларын  оку  мазмұны  әрбір  білім  алушының  жас  және  жеке  дара 
ерекшеліктеріне  орай маңызы зор.
Қазіргі  күні  инновация  деп  көбінесе  жаңа  технологияларды,  әдістер  мен 
кұралдарды жасау және  колдануды  айтса,  сонымен  бірге  жаңа  идеяларды,  үрдістерді 
бірлкте  жетілдірудің  де  жүйесі.  Сондыктан  окыту  мен  тәрбиедегі  жаңа  технология 
инновациялык  идеяларды  енгізу,  жаңарту  нысаны  болып  табылады.  Инновация 
өзінің даму барысында белгілі бір өмірлік даму сатыларынан тұрады:
- жаңа идеяның пайда болуы;
- максат коюшылык;
- тарату және жойылу.
Инновациялык үрдістерді ендіру үш  өзара байланысты күштер аныкталады:
- енгізілген технологияның ерекшеліктерімен;
- жаңаш ылдардың инновациялык әлеуетімен;
-  жаңалыкты  енгізу  жолдарымен.  Сондыктан  бұл  уакыт  ағымына  байланысты 
дамиды,  біркалыпты  өзгеріске  ұшырайды,  жағдайына  байланысты  білім  беруші  мен 
білім алушылардың өзара байланысы болып саналады.  Алайда,  инновация ұғымының 
шығу  кезеңі  мен  тарихын  дәл  аныктау  мүмкін  болмаса  да,  бұл  ұғым  коғамдык 
ғалымдарға  жаратылыстану  ғылымдарынан  келген  деп  есептеледі. 
Өйткені, 
инновациялар  көбіне  агрономия,  өнеркәсіп  және  медицина  салаларында  кеңінен 
колданылады.  Инновациялар  коғамның  пайда  болу  кезеңінен  бері  жүзеге  асырылып 
келе  жатса  да  колданыска  енгізілді.  М ұның  басты  себептерінің  бірі  -   олардың 
мағынасының 
түрліше 
түсінілуінде. 
Кейбір 
ғалымдар 
инновациялардың 
аныктамасын берер кезде оның түрлеріне де ерекше токталып өтеді  [5].
Білім  берудегі  жаңалыктарды  жіктеу  барысында 
инновацияның  адам 
кызметінің  ең  маңызды  түрлерінің  бірі  екендігін  ескерген  жөн.  Бұл  кызметті  катаң 
шектеуге  және  бөлшектеуге  болмайды.  Білім  берудің  барлык  кұрамдас  бэліктері  мен 
аспектілеріне  жаңалык  енгізу  киын,  тіпті  мүмкін  емес  болғанымен,  оларды  кұрамдас 
бөлікке  біріктіру  одан  сайын  киынға  соғады.  Сондыктан  білім  беру  мазмұнындағы 
жаңалыктар міндетті түрде ұйыммен және тиісінше,  жұмыс істеу әдістемесімен өзара 
ыкпалдасып отырады.
Қазіргі  уакытка  дейін  ғылыми  әдебиеттерде  инновациялык  үрдісті  мынадай 
кезеңдерге  бөледі:
118

БҚМУ  Х абарш ы   № 4 - 2 0 1 6 ж .
-  идеяның  немесе  инновация  тұжырымдамасының  пайда  болу  кезеңі  мұны 
шартты түрде,  іргелі де  қолданбалы ғылыми зеттеулердің нәтижесі болып табылатын 
жаңалықтың ашылу кезеңі деп те атайды.
-  ойлап  табу  кезеңі,  яғни  қандайда  бір  нысанға,  материалдық  немесе  рухани 
өнім үлгіге айналған жаңалықты құру немесе ашу кезеңі.
-  жаңалықты  енгізу  кезеңі,мұнда  ойлап  табылған  жаңалық  іс  жүзінде 
қолданысқа еніп,  қайта өңделеді және жаңалықтан тұрақты нәтиже алынады.
Бұдан  кейін  бұл ж аңалық  өз  бетінше  ж аңалық  бола  бастайды да,  инновациялық 
үрдіс  жаңалықка  деген  алғырлық  калыптаскан  жағдайда  келесі  кезеңге  аяқ  басады. 
Жаңалықты пайдалану кезінде мынандай кезеңдер орын алады:
-  жаңалықты тарату  кезеңі,  мұнда жаңалық кеңіненколданыска енгізіліп,  жаңа 
салаларға кіреді.
-  нақты  бір  салада  жаңалықтың  үстемдік  ету  кезеңі,мұнда  жаңалық  бұрынғы 
жаңаш ылдык  касиеттерін  жоғалта  бастайды  да  оны  едәуір  тиімді  жаңалыкпен 
ұтымды алмастыру үрдісі карастырылады.
-  жаңалықтың  колдану  аясын  қысқарту  кезеңі,мұнда  жаңалык  жаңа  өніммен 
алмастырылады.
Инновациялык  білім  беру  үрдісінің  мән-маңызы,  біздің  пікірімізше,  оның 
инновацияны  бастау,  жаңа  өнімдер  мен  мәмілелерді  дайындау,  оларды  нарықта  сату 
және  одан  әрі  колданыска  енгізу  жөніндегі  максатты  іс-әрекеттер  тізбегін 
камтитығынан  көрінеді.  Инновациялык  білім  беру  үрдістерін  басқаруды  кәсіби 
калыптастырудың  тиімділігін  бағалау  критерийлеріне  инновациялык  білім  беру 
үрдісінің 
шынайылығы, 
жүзеге 
асырылғыштығы, 
инструменталдылығы, 
инновациялык деңгейі,  гуманитарлығы,  өңделгендігі және  таралу мүмкіндігі жатады. 
Ғылыми  әдебиеттерде  инновациялардың  төмендегідей  түрлерін  бөліп  көрсетеді: 
білім  беру  мазмұнындағы  инновациялар,  окыту  технологиясындағы  инновациялар, 
білім  беру  жүйесінің  функциясы  саласындағы  инновациялар,  оку  кұралдар 
жүйесіндегі  инновациялар.  Көп  жылдар  бойы  білім  беру  жүйелерінің  дамуы 
экзогенді  факторлармен  аныкталып  келеді.  М ұның  өзі  осы  дамудың  кажетті 
жағдайын 
камтамасыз 
етуге 
мүмкіндік 
береді. 
Сондай-ак 
Қазакстан 
Республикасының  ғылыми  әлеуеті  көптеген  бағыттары  бойынша  әлемдік  деңгейге 
сәйкес  келеді.  Сондыктан  ол  білім  берудегі  инновациялык  саланы  дамытуға  негіз 
бола алады деп накты айта аламыз.
Инновациялык  үрдістің  негізі  -   жаңалыктарды  калптастыру,  колданылу, 
жүзеге  асырудың  тұтастык  кызметі.  Кез-келген  жаңа  әдіс  жекелік,  сондай-ак 
уакытш а жоспарға жатады.  Бұл яғни,  бір тәрбиеші үш ін табылған жаңа әдіс, жаңалык 
болса  баска  тәрбиеші  үш ін  өтілген  материал  тәрізді.  Инновациялык  мәселелермен 
айналысып 
жүрген 
біркатар 
ғалымдардың 
еңбектерін, 
жазған 
аныктамаларынкарастырып,  талдай  келе  бізбұл  ұғымн^ің  түп-төркінін  белгілі  уакыт 
арасында  жаңаш ыл  идеяны  кайта  карау,  жаңалау  деп  айтканды  ж өн  көрдік.  Сәл 
ертерек  кездің  өзінде  белгілі  колданылып  жүрген  идеялар  жаңа  бағытта  ұсынылса, 
мұның  өзі  инновациялы  деп  аталған.  Осыларды  негізге  ала  отырып,  инновацияны 
«жаңалык»,  «жаңа  әдіс»,  «өзгеріс»,  «әдістеме»,  «жаңашылдык»,  ал  инновациялык 
үрдісіті «жаңа әідістеме кұралы» деп ұғатын боламыз  [6].
Инновациялык  технологиялардың  соңғы  жылдары  білім  беру  үрдісіне 
кеңінен енуіне сәйкес біз жобалауға токталамыз.
Ж обалау  әдісіне  катысты  ғылыми  ізденістер  уакыт  өткен  сайын  жаңарып, 
жаңғырып,  толығып,  дамып  келеді.  Зерттелген  сайын  оның  жаңа  өрістерінің  де 
кеңейе  түсуі  бұл  мәселенің  өміршеңдігін  танытады.  Жобалау  әдісінің  алғашкы 
сокпағы  ХҮІІ  ғасырдағы  Париждің  Корольдік  сәулет  академиясының  тәжірибесінен 
басталады.  ХХ   ғасырдың  ортасынан  бастап  АҚШ -тың,  Германияның  білім  беру 
саласында,  ал  ғасыр  соңында  ТМ Д  елдерінің  окыту  жүйесінде  кең  өріс  алғаны 
белгілі.  Жобалау  әдісінің  теориясын  алғаш   негіздеген  ғалымдар  Д.Дьюи 
мен
119

БҚМУ  Х абарш ы   № 4 - 2 0 1 6 ж .
В.Килпатрик  болатын.  Олар  бұл  технологияның  әмбебаптық  сипатын  дәл  анықтап, 
оның интеллект дамытудағы маңызын жоғары бағалады.  Кейін бұл әдістің теориясын 
дамытқан Е.С.  Полат,  В.Д.  Симоненко,  М.Б.  Павловтардың  зерттеулері  болды.
Ж оба -   белгіленген  мәселені  шешу үш ін  өз  жүргізілетін  оқушылардың  өзіндік 
зерттеу  әрекеті.  Ж оба  ұғымы  дидактикалық  мақсатқа  жету үш ін  бір  идеяны,  белгілі 
бір  бұйымды  немесе  өнімді  жасауды,  есеп  шығаруды,  схема  құрастыруды  жүзеге 
асыратын,  жұмыс  нәтижесі  практикалық  бір  жазба,  сызба  немесе  есеп  түрінде 
көрсетілетін жұмыс дегенді  білдіреді.
Ж оба  өнімінің  сыртқы  нәтижесі  -  жобалау  нәтижесінде  алынатын  жоба  өнімі 
оны көруге,  тәжірибеде қалдануға және меңгеруге болады.
Ж оба  өнімінің  ішкі  нәтижесі  -   жоба  қызметінде  алынатын  тәжірибе, 
оқушыларды  оқыту,  олардың  білімдерін  дамыту,  тәрбие  беру  және  олардың 
ұжымдық жұмысқа үйрету болып саналады.
Ж оба -  мұғаліммен арнайы ұйымдастырылатын және оқушылардың өз  бетімен 
жасалатын қандайда бір проблемалардың шешілу кешені.
Ж оба өнімі -  бұл жоба қызметінің нәтижесі  мен мақсаты  болып  есептеледі.  Ол 
нәтиженің  сапалы  болып  шығуы  үш ін  ресурстарды  және  шығынды,  қандайда  бір 
уақыт  аралығын  талап  етеді.  Ж оба  өнімі  теория,  модель,  формула,  алгоритм, 
парадигма 
немесе 
материалды 
объекті 
түрінде 
болуы 
мүмкін. 
Төменде 
республикалық  сайыстарда  жүлдеге  ие  болған,  зияткерлік  куәлігіне  ие  бірнеше 
жобаны мысалға келтіруге болады  [7;  8].
Сурет  1 -  Студенттердің электрондық ж обалары
М ұндай 
мультимедиалық 
мүмкіндігі 
жоғары 
электрондық 
жобалар 
ғалымдармен  бірлесе  дайындалады  және  мұндай  олар  оқу  құралдары  ретінде 
оқушылардың  білім  деңгейін  жоғарылататыны  сөзсіз.  Бұл  өнімдер  жобалау  үрдісі 
арқылы дайындалды.
Ж обалау  -  бұл  (латын projectus  -  сөзінен аудағанда алға тасталу,  қарау дегенді 
білдіреді)  жобаны  жүзеге  асырудың  ең  шекті  өнімдік  үрдісі.  Ол  жобаның  болашақ
120

БҚМУ  Х абарш ы   № 4 - 2 0 1 6 ж .
үлгісі, мүмкін болатын объект немесе ойластырылған ойлардың жүзеге асрылған өнімі [9].
Ж обалау  әдісі  негізінде:  практикалык  немесе  теориялык  бір  мәселені  бастан- 
аяк  карастырып  шығатын  жобаның  түпкі  идеясын  жүзеге  асыру,  бір  нәтижеге  кол 
жеткізу  ісі  жатады.  Бұл  тәсіл  практикалык  іздеу,  зерттеу,  таңдау  тәсілдерінің  кең 
спктрін  пайдаланып,  оған  сырткы  факторлардың  әсерін  карастыру  болып  табылады. 
Осындай  жұмысты  орындау  барысында  балалар  алған  білімін  толык  пайдаланып, 
өздері де  жаңа  бастама,  идея  беру  керек.  Ж обалау  әдісін  сауатты  түрде  колдана  білу 
үшін  алдын-ала  көп  дайындалу,  тұракты  түрде  жобаны  жетілдіру,  толыктыру  ісін  жүргізе 
білу  кажет.  Жобалау әртүрлі типте -  зерттеу,  шығармашылык жұмыстары,  ойындык түрде, 
акпараттык  (мәлімет  жинактау,  оны  талдау,  өңдеу,  орналастыру,  безендіру)  жұмыстар, 
практикага багытталган істер сиякты болып кұрастырыла береді [10].
Кесте  1  -  Ж обага қатысушы тұлгалардың іс-әрекеттері
Окушы:
Мұғалім:
- Окушы-окыту субъектісі.
-  Жеке  тұлғаға  карай  бағытталған 
ұсынушы,  накты максат коюшы.
-  М аксатка  дербес  өз  іс-әрекетімен  жетуші 
белсенді субъект.
- Бағыт-бағдар беруші,  кеңесші.
- Өзін-өзі және бір-бірін окытушы.
- Окушының жетістігін кұптаушы.
- Өнерпаз, жасампаз еңбектің иесі.
- Ынталандырушы,  максат коюшы.
- 
Өз 
ізденісімен 
табыска 
жетуші 
ш ығармаш ылык тұлға.
- М аксаттарға жетелеуші.
Ж обалау  әдісінің  казіргі  түсіндірмесі:  «Мен  жаңа  білімді  меңгеруде  оның  не 
үш ін  кажеттігін,  оны  кай жерде  және  калай  колдана  алатынымды  білемін».  Жобалау 
әдісі  окушылардың  өз  бетімен жұмыстануын  өзектілейді,  ол әрекетін белсенді  іздену 
деңгейіне  дейін  әкеледі:  бұл  білімді  өз  бетімен  табу  іскерлігін,  танымдык 
дағдыларды,  акпарат  кеңістігінде  бағыт  таңдауды  дамыту.  Окушылар  даярлпайтын 
жобалар  олардың  практикалык  және  шығармашылык  ойын  дамытуға,  түрлі 
мәселелерге  деген  кызығуш ылығын  оятуға,  зерттеу  жүргізуге  ұмтылысын  туғызуға 
мүмкіндік береді  [11].
Окыту  үрдісінде  жобалау  кызметі  зерттеу  рөлін  аткарады.  М ысал  ретінде 
окыту жобаларын (дипломдык,  курстык жұмыстарды)  атауға болады.
Ж обалау әдісінің тиімділігінің теориялык позициялары.
-  басты  назарда  -   окушы,  және  ш ығармаш ылык  кабілетінің  дамуына  колдау 
көрсету;
-  білім  беру  үрдісі  окулык  негізінде  кұрылмайды,  ол  окушының  окуға 
мотивациясын  көрсететін және  ол үш ін жеке  маңыздылығы  бар  кызмет  логикасында 
кұрылуы кажет;
-  жобамен 
жұмыстың 
жылдамдығы 
әрбір 
окушыға 
өзінің 
деңгейіне 
байланысты шығуын камтамасыз етеді;
-  базалык  білімді  терең  меңгеру  және  оны  әр  түрлі  жағдайларда  әмбебап 
колдана білуді камтамасыз етеді.
Ж обалау  нәтижесі  өнім  болуы  ыктимал.  Оны  жобаны  дайындаушы  тұлға 
көпшілікке  демонстрациялайды.  Мәселен,  оку  орнының  бір  телехабарын  дайындау 
үрдісін  карастырайык.  Ол  мына  бөліктерден  тұрады  (сурет  2).  М ұнда  жобаның 
ұжымдык формада дайындалатынын түсінуге болады.
121

БҚМУ  Х абарш ы   № 4 - 2 0 1 6 ж .
Инновация  білім  деңгейінің  көтерілуіне  жағдай  туғызады.  Кейінгі  кезеңдегі 
ғалымдар  өз  зерттеулерінде  оку-тәрбие  ісіне  жаңалыктарды  енгізіп,  тарату  мәселесін 
карастырады.  Ж аңа  инновациялык  окыту  технологиясы  кәсіптік  кызметтің  ерекше 
түрі  болып  табылады.  Инновациялык  окыту  технологиясын  меңгеру  үш ін  білім 
берушінің 
аса 
зор 
тәжірибені 
жұмылдыру 
кажет. 
Бұл 
өз 
кызметіне 
ш ығармаш ылыкпен  карайтын,  жеке  басының  белгілі  іскерлік  касиеті  бар  адамды 
кажет  ететін  жұмыс.  Ш ындығында  да  әрбір  білім  беруші  жаңа  инновациялык 
технологияны меңгеру барысында  өзін-өзі дамытады және  өзін-өзі калыптастырады.
Ә дебиеттер:
1. Назарбаев 
Н. 
«Қазақстан 
-  
2050» 
Стратегиясы. 
-  
http://www. akorda. kz/kz/officialdocum ents/strategiesand_program s. 
Пайдаланган 
уақыты:  25.08.2016 ж.
2. М олдаш баева Л.П.  Инновационные технологии  в системе услуг образования / /  
Л .Н.Гумилев  атындагы Еуразия  ұлттық университ ет і Л.Н.Гумилев  атындагы Е ¥ У  
20-ж ылдыгына  ж ене  экономика  гылымдарыныц  докторы,  профессор,  ХАА  ж ене 
Ресейлік Ж аратылыстану Академиясыныц  академигі,  «Қаржы»  Садвокасова  К.  Ж  
60-ж ас  мерейтойына  арналган  «Ж аца  нақты  ж аһандық  ж агдайда  Қазақстан 
Республикасыныц 
қарж ы-несие 
ж үйесініц 
дамуы» 
Халы қаралы қ 
гылыми- 
т еж ірибелік  конференциясыныц  ецбектері.  -   Астана:  Л .Н.Гумилев  атындагы 
Еуразия ұлттық университеті,  2016.  -  595 б.  Б.  161-163.
3. Рысбаева  А.Қ. 
Педагогикалық 
қызметтегі 
инновациялық 
багыт. 
-  
http://studopedia.su/10_124322_slayd-.html.  П айдалангануақыты:  25.08.2016 ж.
4. Садықов А.Ә.,  Қосаяқова А.К.  Қазақстандагы  келесі  қатар  телефониясыныц 
дамуы  / /   Сборник  статей  Межд.  науч.  конференции  «Инновационное  развитие  и 
востребованность науки в современном Казахстане». -  Алматы,  2010. -  280 с.  С.  61-65.
5. А льм анах  «Продуктивное  образование»:  проекты  в  продуктивном  образовании: 
сборник научных статей /  Под ред. Е А . Александровой, Е.Е.  Симдянкиной. -  М.,  2005. - 1 2 5  с.
6. М едеш ова А.Б.  Бастауыш  сынып  оқушыларыныц  оқу  икемділігін  ақпараттық 
технология  арқылы  дамытудыц  педагогикалық  шарттары:  монография.  -   Орал: 
М. Өтемісов атындагы БҚ М У  Баспа орталыгы,  2015.  -  198 б.
122

БҚМУ  Х абарш ы   № 4 - 2 0 1 6 ж .
7. Қ Р С Т 34.017-2005.  Электрондық оқу басылымы.  -  Астана,  2005.
8. Рудометов  Е.,  Рудометов  В.  Шпионские  штучки.  Электронныіе  средства 
коммерческой разведки и защита информации. -  СПб: Полигон,  2000. -  224 с.
9.  Что 
такое 
проектно-исследовательская 
деятельность.