Антиноцицептивтік жүйе бірнеше жолмен әрекет етеді:
Шұғыл механизм.
Ауырсыну тітіркендіргіштерінің әсерінен қозғалады, төмендейтін тежегіш бақылау жүйесін қолданады. Ол жұлынның артқы мүйіз деңгейінде афферентті ноцицептивті қозуды тез шектейді. Бұл механизм бәсекелестік анальгезияға (анальгезияға) қатысады, яғни егер басқа ауырсыну ынталандыруы бір уақытта әрекет етсе, ауырсыну реакциясы тежеледі.
Қысқа әсер ететін механизм.
Гипоталамус қоздырады, ортаңғы, медулла облонгата және жұлынның төмен ингибиторлық бақылау жүйесін қамтиды. Бұл механизм жұлын деңгейінде ғана емес, сонымен қатар жоғары деңгейде де ауырсынуды шектейді, стресс факторларымен белсендіріледі.
Ұзақ әсер ететін механизм
Ұзақ ауырсыну кезінде белсендіріледі. Оның орталықтары гипоталамуста орналасқан. Төмендеу тежегішін басқару жүйесі қатысады. Бұл механизм ноцицепция жүйесінің барлық деңгейлерінде ауырсыну қозуының көтерілуін шектейді. Бұл механизм эмоционалды бағалауды байланыстырады және ауырсынудың эмоционалды бояуын береді.
Тоникалық механизм.
Антиноцицептивтік жүйенің тұрақты белсенділігін сақтайды. Оның орталықтары маңдай мен көздің артында орналасқан кортекстің орбиталық және фронтальды аймақтарында орналасқан. Барлық деңгейлердегі ноцицептивтік құрылымның белсенділігіне тұрақты тежегіш әсерін қамтамасыз етеді. Маңыздысы, бұл ауырсыну болмаған кезде де болады. Осылайша, мидың үлкен жарты шарларының қыртысының антиноцицептивті құрылымдарының көмегімен сіз алдын-ала дайындалып, содан кейін ауырсыну тітіркендіргішінің әсерінен ауырсынуды азайтуға болады.
қОРЫТЫНДЫ
Пайдаланылған әдебиеттер
Х.Қ.Сәтбаева,А.А.Өтепбергенов,Ж.Б.Нілдібаева Адам Физиологиясы-470-475 бет
К.В.Судаков,В.В.Андрианов,Ю.Е.Вагин,И.И.Киселев Адам Физиология атласы 312 бет