Болат мырзалиев
Keywords: Onomastics, toponymy, zoononym, cosmonym, anthroponyms КІРІСПЕ
жүктеу/скачать 14,41 Mb. Pdf көрінісі
|
Наука и жизнь Казахстана 4 6 2020
| Keywords: Onomastics, toponymy, zoononym, cosmonym, anthroponyms
КІРІСПЕ Жалқы есімдер жалпы есімдерге қарағанда едәуір көп. Дегенмен, олардың барлық түріне арналып жасалған сөздіктер жоқтың қасы, линг- вист ғалымдар бұл жұмысты толық қолға алма- ды, мектепке де бағдарламаға кірмеген. Жалқы есімдерге арналған материалдар тек оқу құралы ретінде филология факультетінде ғана оқытылу- мен шектеледі. Ал ономастика бойынша білім бүкіл әлем атаулардан тұратындықтан қажет-ақ. Жалқы есімдер әлемі ерекше және өте қызықты. Ғылымның дамуы метатілдің дамуына тікелей ықпал етеді. Метатілге білімнің әр түрлі бағыты, соның ішінде ономастикалық метатіл жатады. Метатілдің қалыптасуы мен дамуын өзара тө- мендегідей себептермен байланыстырып қарас- тыру қажет. Тез дамып келе жатқан жалпы тіл білімі ая- сында ономастикалық материалдарды зерттеуді тереңдету; жалқы есім туралы ғылымның жаңа бағыттарын қалыптастыру; зерттелмеген жалқы есімнің бөлімдері арқылы ономастикалық бір- ліктердің санын көбейту; ономастикалық тер- миндерге мән беру, қалыптастыру; жаңа кон- цептуалды аппараттың қалыптасуы мен белгілі терминдерді жаңа мазмұнмен толықтыру т.б. Жалқы есімнің кестелерін, олардың зерттеу объектісін төмендегіше бөлуге болады: Антро- поним—кісі есімдері, Космоним—аспан денелер атаулары, Хромоним—тарихи күндердің атауы, Топоним—жер-су атаулары, Зооним—жануар- лардың атаулары, Фитоним—өсімдік атаулары, Теоним—құдай атулары т.б. Антропонимдер—кісі аттарынан тұратын жалқы есімдердің ірі разряды. Антропонимдер кісі аты, әкесінің аты, фамилиясы, лақап аты, бүркеншік аты, криптоним, қосымша аты, анд- роним, гиноконим, патроним сияқты кластарға 178 ҚАЗА ҚСТАННЫ Ң ҒЫЛЫМЫ МЕН Ө М ІР І • НАУКА И ЖИЗНЬ КАЗАХСТАНА • SCIENCE AND LIFE OF KA ZAKHST AN бөлінеді. Антропоним формуласында, атау беру уәжінде атау құрылымында байқалатын әр ха- лықтың өзіндік атау беру дәстүрі бар. Кез келген халықтың антропонимдік қоры (антропонимдер жиынтығы) құрамы жағынан әр түрлі. Әр халық- тың атау тізімі немесе реестрі (антропонимико- ны) шектеулі, сондықтан бір атқа бірнеше адам ие болуы мүмкін. Антропонимдерді ономасти- каның арнайы бөлімі – антропонимика зерттей- ді. Қазіргі антропонимдік жүйенің қалыптасуы мен дамуы біріңғай қарастыруға мүмкін емес өте күрделі және ұзақ үрдіс. жүктеу/скачать 14,41 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|