Бөлшектердің шашырауы

Бөлшектердің шашырауы. Шашыраудың эффективті қимасы. Резерфорд тәжірибесі.

Орындаған: МФок-211 Аблаева Ә. Жансерік Е.

Бөлшектердің шашырауы дегеніміз – белгілі бір бағытпен қозғалған бөлшектердің басқа бөлшектермен әсерлесуі салдарынан бастапқы түзу сызықты траекториядан ауытқуы. 

Бөлшектердің шашырауы дегеніміз – белгілі бір бағытпен қозғалған бөлшектердің басқа бөлшектермен әсерлесуі салдарынан бастапқы түзу сызықты траекториядан ауытқуы. 

Барлық ядролық реакциялар кванттық механиканың заңдарына бағынады. Сондықтан, әр түрлі реакциялардың жүруінің тек ықтималдық сипаттамаларын қарастыруға болады. Ядролық физикада осы ықтималдық реакцияның эффективтік қимасымен анықталады. Ол деп белгіленеді.

• Барлық ядролық реакциялар кванттық механиканың заңдарына бағынады. Сондықтан, әр түрлі реакциялардың жүруінің тек ықтималдық сипаттамаларын қарастыруға болады. Ядролық физикада осы ықтималдық реакцияның эффективтік қимасымен анықталады. Ол деп белгіленеді.
• Ядролық физикада тек ядролық реакция емес, жалпы өзара әсердің ықтималдағы эффективтік қима арқылы сипатталады.

Бұл шаманың мағынасы мынадай: бөлшектер шоғы, мысалы нейтрондар жұқа пластинка түріндегі нысанаға түссін. Нысана ядролары бір-біріне тимей орналасқан көлденең қимасы қатты шариктер деп, ол түсетін бөлшектерді көлденең қимасы өте кішкене шариктер ретінде қарастырсақ, онда бөлшектердің ядроға тию ықтымалдығы мынаған тең:

Бұл шаманың мағынасы мынадай: бөлшектер шоғы, мысалы нейтрондар жұқа пластинка түріндегі нысанаға түссін. Нысана ядролары бір-біріне тимей орналасқан көлденең қимасы қатты шариктер деп, ол түсетін бөлшектерді көлденең қимасы өте кішкене шариктер ретінде қарастырсақ, онда бөлшектердің ядроға тию ықтымалдығы мынаған тең:

d- нысананың қалындығы

n- нысананың бірлік көлеміне келетін ядролар саны

- - ядроның көлденең қимасы

Осы шама берілген реакцияның немесе өзара әсерлесудің эффективтік қимасы деп аталады.

• Осы шама берілген реакцияның немесе өзара әсерлесудің эффективтік қимасы деп аталады.
• Бөлшектер ағынының қалыңдығы d нысанадан өткендегі азаюын өлшеу арқылы өзара әсерлесудің эффективтік қимасын анықтауға болады. Ядролық процестердің эффективтік қимасының өлшем бірлігі ретінде, барн алынған.

1 барн=10-24см2.