Бүркіт ағА-80 жаста орта мектепте окылатын 20-дан аса пәннің ішіндегі ең ма

тика, информатика нәндерінен онкүндік өтті. 
Осы онкүндікте ф изика пәнінен теледидардан 
көрсетіліп жүрген "М иллион кімге бұйыра- 
ды?" интеллектуальдық ойыннын негізінде 9 
сыныптар арасында сыныптан тас шара үйым- 
дасты рды м. К еш тін к ы зы к ты , көңілді өтуі 
үшін ойын барысындағы барлык сүрақтарды, 
көрнекіліктерді, ұпайларды, дүрыс және дұрыс 
ем ес ж а у ап та р д ы н д ы б ы с та р ы н с л а й д қ а
түсірдім. Ойынға әр 9 сыныпган 4-5 оқушы- 
дан каты сы п, ойы нға қаты суш ы окуш ы н ы
сұрак беру аркы лы таңдап алдым. О йынға 
катысушы окушы 9 сыныпка дейінгі өгілген 
такырыптардан такырып тандайды. Ол такы- 
рыптар томендегідей болды:
1.Астрономия негіздері
2.Жылу кұбылыстары
3.Электр кұбылыстары
4.Ж арык кұбылыстары
5.Кинематика негіздері
6.Динамика
7.Сақталу зандары
8.Тербелістер
9.Толкындар.
Окушы сүрак тандатаннан кейін ол окушы­
нын кай денгейде екенін білу үшін ұпайларға 
100-ден бастап, 1 ООО 000-ға дейін 3 денгеймен 
сұрактар жазылып төмендеддей түрле болды.
100
200 
400 
500 
1
000
^ І- д е н г е й
2
000 
4 000 
8 000 
16 000 
32 000
ІІ-деңгей
64 000
125 000
250 000 
)>- 111-денгей (Киын сұрақтар)
500 000
1 000 000 .
Ойыншы такырып тандап алғаннан кейін 
үш жеңілдігі бар екендігі ескеріледі.
1)50:50-жауаптардан ішінен дүрыс емес екі 
жауап алынып тасталынып, калган екі жауап- 
тын ішінен ойыншы дұрыс жауап таңдайды
2)К өрерм ендердің кем егі-көрерм ен дердің
жауаптарының үлес салмағы бойынша ойын­
шы дұрыс жауап тандайды.
3)Досынан көмек-досына телефон соғу ар­
кылы ойыншы дұрыс жауап тандайды.
Ойын барысында ойынш ы кай денгейдің 
ұпайы нан токтайды , сол сомага чек ж азы п 
беремін. Осылай ойын әрі карай келесі окушы- 
мен ж алғаса береді. С о н ы н д а б ел гіл ен ген
уакыт бойынш а коп үпай жинаған ойыншы 
кештің женімпазы атанып мактау кагаздары- 
мен марапатталады.
Кештін барысындагы такырыптардан "Ас­
трономия негіздері" тақырыбының сұрактары- 
нан мысал келтіре кетейін:
Астрономия негіздері
І.Д үние полюсі бұл:
A )Ж ердің солтүстік полюсі;
B)Жердін оңтүстік полюсі;
C)Дүние осі мен асгіан сферасынын киылы­
су нүктесі.
2.Э кваторлы к координаталар
A) Еністік ж эне тура котерілу;
B) Ендік ж әне бойлык;
C) Азимут ж әне биіктік;
Д) Азимут ж эне тура көтерілу.
3.Күн меридианы арқылы өту сәті кандай 
уакытты береді?
А) Ж ергілік; В) Белдеулік;
С) Декреттік; Д) Ж аздық.
4.Казакстанда кандай күнтізбе колданыла- 
ды?
А) Григорян уакыты; В) Юлиан уакыт;
С) Ай уакыты; Д) Күн уакыты.
5.Ауысым мерзімінің халыкаралык сызығы- 
бұл:
А) 180 меридианы; В)Тринвич меридианы;
С)90 меридианы; Д) 90 параллелі.
6.А спанны н накты ш екарасы аны қталған 
белгілі бір бөлігі-
А)Аспан сферасы; В)Жұлдыздар;
С)11Іокжұлдыз; Д)Күн жүйесі.
7.Төмендегі дәлелдеменің кайсысы гелио- 
центрлік теорияда мүмкін емес?
A)Күн шар тәрізді формада болады;
B)Жер шар тәрізді формада болады;
C)Планеталар Күнді айнала козғалады;
ДЩ ланеталар Жерді айнала козғалады.
8 .Барлык тұжырымдамалардын кайсысынын 
геопентрлік жүйеге катысы жоқ?
A )Ж ер осы ж үйенің ортасында немесе оған 
жакын орналаскан;
B)Планеталар жерді айнала козғалады;
C )К үнн ін гәуліктік козғалысы жер айна- 
ласында болады;
Д)Ай Күнді айнала козғалады.
9.Аспан денесінен карағанда көру бағыты- 
на перпендикуляр орналаскан жер радиусы 
көрінетін бүрыш-
А)Паралакс; В)Көкжиектік паралакс;
С)Вертикальді паралакс; Д )Базис.
10
.
А йдын ф азалы к ауыткуы ны н ұзактығы 
кандай?
A)Сидерлік ай (жұлдыздык ай);
B)Синодтык ай (оліаралык ай);
C)Декада (онкүндік);
Д )Ж ана ай;
Ақтөбе 
каласы.
64

БүркІт Баймұханов 1972 жылдан бастап бұрынғы Кенестер Одағы Педагогикалық ғадым- 
дар академиясы окытудың мазмұны мен әдістері ғылыми-зерттеу институтының Қазак фи- 
лиалының аға ғылыми кызметкері, ал 1973 жылдан математиканы ж эне физиканы окыту 
лабораториясының меңгерушісі болды. Орта мектепте математиканы окыту проблемалары- 
мен айналысып, осы бағытта көптеген кұнды еңбектер жазды. Еңбектері М әскеу қаласын- 
дағы, республикамыздағы баспаларда және мерзімді баспасөз беттерінде жарык көрді. Орта 
мектепте оқыту мазмұнының озгеруіне және соған сәйкес жаңа оқулықтарды енгізуге бай­
ланысты мұғалімдердін біліктілігін арттыру барысында еліміздің көптеген мектептерінде 
болып, мұғалімдер кызметінде өзіндік колғабысын тигізді.
Б.Б.Баймүханов 1992 жылы өзінің ұзақ жылдык зерттеу еңбектерін жинактай келіп, 
республикамызда бірінші болып математиканы оқыту әдістемесі саласы бойынша доктор- 
лык диссертация қорғап, педагогика ғылымдарының докторы, профессор атағына ие бол­
ды.
Профессор Б.Б.Баймүханов бағдарламалар мен оқулыктарды жетілдіруге, мұғалімдерге 
арналған әдістемелік құралдар жасауға ерекше көңіл белді, оның ішінде "Математиканы 
окыту әдістемесі", "Орта мектептегі жиындар теориясынын элементтері", "Математикадан 
есептер шығаруға үйрету”, "Алгебра-7" жэне т.б. сиякты әдістемелік ж эне оқу күралдарын 
атап өтуге болады.
Бүркіт Баймұханұлы жүбайы Тамара Васильевна екеуі екі ұл тәрбиелеп, олардан үш 
немере сүйіп отыр. Үлкен үлы Марат әке жолын куыгі, математиканы оқыту әдістемесінен 
кандидаттық диссертация корғады және сол бағытта жүмысын жалғастыруда. Ал екінші 
үлы Олжас - заң қызметкері.
Профессор Б.Б.Баймүқановтың шәкірттері республикамыздың түкпір - түкпірінде еңбек 
етуде. Бойындағы бар ақыл-парасатын үстаздық етумен математиканы оқыту әдістемесі 
саласына арнап, қажымай-талмай еңбек етіп келе жатқан әдіскер-ғалым Бүркіт ағаны 80 
жастың сеңгіріне шыққан мерейтойымен күттықтап, үзақ емір, зор денсаулық, отбасына 
бакыт, ғылыми- педагогикалық кызметіне үлкен табыс тілейміз.

жүктеу/скачать 6,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: