Оның педагогикалық жүйесінің негізі – халық тәрбиесін демократияландыру талабы мен ұлттық тәрбие идеясы. Ушинскийдің педагогикалық идеялары «Балалар әлемі» (1861) және «Туған сөз» (1864) бастауыш сынып оқуына арналған кітаптарда, «Адам тәрбиенің объектісі ретінде. Педагогикалық антропологиядағы тәжірибе» (2 том. 1868-1869) және басқа педагогикалық еңбектер.
.Д.Ушинский оқушыларды отбасыу логикасына жүйелі төрде иіретіне үлкен ман берді. Балаларға логикалық әдістер мен категорияларды түсіндірудің тамаша мысалы оның логиканың негізгі ұғымдары мен ережелерін: салыстыру, айырмашылық және ұқсастық, пайымдау, тектер мен түрлер, белгілерді танымал түрде баяндайтын «Логиканың алғашқы сабақтары» еңбегі болып табылады