78
комендантына Кіші жүздегі патша әкімшілігінің жергілікті мекемелерінің іс-шараларын
тікелей жүргізу тапсырылып, ол үшін Шекара істері комиссиясы құрылды. Патшалық үкімет
орындары қазақ сұлтандарын өзінің сенімді тірегіне айналдырып, олардың көмегімен
қазақтардың толқуларын болғызбауға ұмтылды. Өз тарапынан Нұралы хан мен сұлтандар
патша үкіметіне адалдығын дәлелдеуге бар күшін салды. Патшалық үкімет орындары
сыйлықтар үлестіру, айлық тағайындау, шен беру жолымен дала аристократиясымен одақты
нығайтуға ұмтылды.
1782 жылғы жарлық бойынша қазақ ауылдарының Жайықтан өтуіне хан шекаралық
үкімет органдарынан рұқсат алғаннан кейін ғана жол берілді. Сол кезде хан мен оның
жақындастары тұтқындарды сатып алу үшін халықтан қаражат жинады. Бұл қаражат Орал
әскерінің старшиналарымен бөлісілді. Сөйтіп, «тұтқын іздеу» қаржысы ханның, шекаралық
әкімшілік пен казактардың үстем топтарының тұрақты табыс көзіне айналды.
Бұл көтеріліс Ресей империясының әкімшілік-басқару жүйесінің әлсіздігін көрсетті.
Ресей патшайымы ІІ Екатерина бір орталыққа бағынған мемлекеттік басқару жүйесін енгізу
үшін «Бүкіл Ресейлік губерниялық басқару» реформасын жүргізді. Ресей империясы 40
губернияға бөлінді. Кіші жүз қазақтары Орынбор генерал – губернаторына бағындырылды.
Сонымен қатар ІІ Екатерина өзінің жарлығы мен, Яйк (Жайық) атын тарихтан өшіру үшін
Орал деп, Яйк (Жайық) қалашығын (Уральск) және Яйк (Жайық) казак әскерлерін, Орал –
казак әскерлері деп өзгертті. Е. Пугачев бастаған шаруалар көтерілісі туралы орыстың ұлы
ақыны «Капитанская дочь» деген кітабын жазды. Кіші жүз қазақтарының жері Ресей отарлық
саясатының бастауы болды.
Достарыңызбен бөлісу: