Буйраева Ж.Ө., Ахантаева Ә. Ж. ҚАзақстан тарихы электронды оқу құралы

180 
15 
Қараханидтер мемлекеті 
Шығыс Түркістан, Жетісу және Оңтүстік Тянь-Шань 
территориясындағы ерте феодалдық мемлекет. Х-ХІІІ 
ғ.басы
16 
Икта 
Қарахан мемлекетінде мемлекет пайдасына алынатын 
салық
17 
Дешті-Қыпшақ (Қыпшақ 
даласы) 
XI - XV ғғ.араб және парсы деректеріндегі Ертіс 
өзенінен Дунай өзеніне дейінгі, Қырымнан Ұлы 
Болгарға дейінгі жерде қыпшақтар көшіп жүрді; ХІІІ 
ғ.монғол-татарлар басып алды; XVI –XVIII ғғ. 
Қазақстан тек жарты территорины ғана өзіне 
қалдырды, бүгінгі уақытта қазіргі Қазақстан 
территориясы 
18 
Жібек жолы 
Орта Азия арқылы Қытайдан Алдыңғы Азияға 
жүретін сауда керуен жолы
19 
Цитадель 
(итал. cittadella, кішкене 
қала) 
Қаланың немесе қамалдың нығайтылған орталық 
бөлігі, өз бетімен қорғануға лайықтап жасалған
20 
Шыңғыс хан (Тэмуджин,
Темучин)(1155-1227) 
Монғол империясының негізін қалаушы (1206 ж. 
бастап) және ұлы хан, Азия мен Шығыс Еуропа 
халықтарына қарсы жаулау соғыстарын 
ұйымдастырушы
21 
Ұлыс 
Нақты территориясы бар ру-тайпалық бірлестік, 
Орталық Азия, Сібір халықтарында ханға немесе 
көсемге тиесілі ___________________________________________
22 
Құрылтай 
Алтын Ордадағы билеуші династия мүшелерімен 
болатын жалпы жиналыс
23 
Диван 
Алтын Ордадағы атқарушы биліктің орталық ұйымы 
24 
Әл-Фараби 
Әбу Наср ибн Мұхаммед, философ, ғалым-
энциклопедист, шығыстық аристотелизм өкілі, 
Фарабиде неоплатонизммен «Екінші ұстаз» 
(Аристотельден сейін) аты бар. ұштасқан; Негізгі 
шығармалары: «Музыка трактаттары», «Ізгілікті қала 
тұрғындарының көзқарастары туралы трактат», 
«Ғылымды жіктеу туралы трактат», т.б.
25 
Жүсіп Баласағұн 
Ортаазиялық ақын және ойшыл; «Бақыт беретін білім» 
поэмасында аллегориялық формада өзінің 
философиялық, этикалық және саяси көзқарастарын 
мазмұндаған.
26 
Махмұд Қашғари 
XI ғ.ортаазиялық ғалым-филолог; «Түркі 
халықтарының сөздігі» (1072-74) – көптеген әдеби 
үлгілерді жазған түркі диалектологиясының 
ескерткіші
27 
Ахмед 
Ясауи 
(шамамен 1105-1166) 
Ортағасырлық сопылық ақын; «Диуани хикмат» - 
түркі поэзиясының дамуына ықпал еткен (1878 
ж.шыққан).
28 
Шоқан Уәлиханов 
(1835-1865) 
ағартушы-демократ, 
саяхатшы, 
этнограф, 
фольклортанушы, Орта Азия, Қазақстан, Батыс Қытай 
халықтарының тарихы мен мәдениетін зерттеуші; 
орыс демократиялық зиялыларымен тығыз байланыс 
жасаған
29 
Ыбырай 
Алтынсарин 
(1841-1889) 
педагог-ағартушы, фольклортанушы, этнограф; 
қазақтан шыққан алғашқы мұғалім; оның бастауымен 

181 
қазақ мектептері ашылды; қазақ балалары үшін қазақ 
және орыс тілінің оқулықтарын жазды
30 
Абай 
Құнанбаев 
(1845-1904) 
Ағартушы ақын, жаңа қазақ жазба әдебиетін 
қалаушы, лирикалық және сатиралық өлеңдерінде 
әлеуметтік қатыгездікті және надандықты, ескі 
дәстүрді сынайды; «Қара сөздерінде» этикалық және 
философиялық 
көзқарастар 
жинақталған; 
И.А. 
Крылов, 
М.Ю. 
Лермонтов, 
А.С. 
Пушкин 
шығармаларын аударған 
31 
Құрманғазы Сағырбаев 
(1806-1879) 
Қазақтың кәсіби күйшісі; 60 тан аса күйі сақталған 
(өмір туралы философиялық ойлар, нәзік махаббат 
лирикасы, халық мейрамдарының ашық бояулы 
темпераменттік көріністерін бейнелеген) 
32 
Дәулеткерей Шығайұлы
(1820-1887) 
Қазақтың әйгілі композиторы; 40-қа жуық лирикалық 
мазмұндағы күйлері сақталған
33 
Тәттімбет Қазанғапов 
(1817-1860) 
«шертпе» стиліндегі күйлерді жазған (дыбыстарды 
бір саусақпен көрсетеді); күйлерінің көпшілігі 
эмоционалды, көтеріңкі лирикалы, туған өлкенің 
сұлулығын суреттеген
34 
Ермұхан 
Бекмаханович 
Бекмаханов
(1915-1966) 
Қазақ тарихшысы, «XIX ғ. 20-40-жылдардағы 
Қазақстан» монографиясын шығарған, онда онда 
Кенесары 
қозғалысының 
ұлт-азаттық 
сипатын 
дәлелдеген

жүктеу/скачать 1,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: