Ұсынылған әдебиеттер тізімі: 1,4,11,26,38,39,55,60,71,82

53 
Тақырып № 24. Сайлау жүйелері және сайлау. 
Дәріс тезистері: 
Сайлау демократияның міндетті шарты ретінде. Сайлау - 
демократияның маңызды белгісі, міндетті атрибуты ғана емес, 
оның қажетті бастапқы шарты. Бұл халыққа биліктің нақты көзі 
ретінде, ал азаматтық қоғамға билікті бақылауға мүмкіндік 
беретін басты саяси институт. Сайлау жүйесі заңдық нормаларда, 
сондай-ақ мемлекеттік және қоғамдық ұйымдар қызметінің 
қалыптасқан практикасында бекітілген өкілді мекемелерге немесе 
жеке басшы өкілге (мысалы, ел Президентінің) сайлауды 
ұйымдастыру және өткізу тәртібі болып табылады. 
Сайлау 
жүйелерінің 
негізгі 
түрлері:
мажоритарлы, 
пропорционалды, 
аралас. 
Сайлау 
жүйелерінің 
қазіргі 
концепциялары:
партиялық және сайлау жүйелерінің өзара 
байланысының 
тұжырымдамасы, 
сайлаушылардың 
сайлау 
нәтижелеріне өзгеріп отыратын қалаулары бар ықпал ету 
тұжырымдамасы, сайлау географиясының тұжырымдамасы, 
сайлау нәтижелерін көп факторлы бағалауға негізделген 
тұжырымдама, әлеуметтік мәселелер негізінде сайлау процесін 
талдауға көзқарастың тұжырымдамасы. 
Мажоритарлы 
сайлау 
жүйесі, 
оның 
түрлері 
мен 
модификациясы. Мажоритарлық сайлау жүйесі - алқалық органға 
(кеңес, парламент және т.б.) сайлау жүйесі, бұл ретте өз сайлау 
округінде сайлаушылардың басым дауысын алған кандидаттар 
сайланған болып есептеледі. Мажоритарлы жүйенің түрлері: 
абсолютті, салыстырмалы және білікті көпшілік. 
Пропорционалды сайлау жүйесі, оның түрлі елдердегі 
ерекшеліктері. Пропорционалды сайлау жүйесі - сайлау жүйесінің 
бір түрі, оған сәйкес өкілді органдағы орындар кандидаттардың 
әр түрлі партиялық тізімдері үшін берілген сайлаушылардың 
жарамды деп танылған дауыстарының санына пропорцияда 
бөлінеді. 
Аралас сайлау жүйелері - бұл екі жүйенің жиынтығы: 
пропорционалды және мажоритарлы. Бұл ретте мандаттардың бір 
бөлігі барабар жүйе бойынша (партиялық тізімдер бойынша), ал 
екінші бөлігі мажоритарлық жүйе бойынша (кандидат үшін дауыс 
беру) бөлінеді. Көпсатылы сайлау. Сайлау шаралары мен сайлау 
кампаниялары. 

54 
Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы заңнама. 
Қазіргі Қазақстанның сайлау жүйесі, оны жетілдірудің жолдары 
мен бағыттары. ҚР электоралдық үдерістің ерекшеліктері. 

жүктеу/скачать 1,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: