Ключевыеслова: большие данные, распределенные системы, вычислительные сети, географические информационные системы,
ГИС, эколого-географический анализ. Қ
азіргі уақытта Ақпараттық жүйелер (АЖ) деректердің
үлкен көлемін сақтау, өңдеу және жылжыту қажеттілігіне
тап болып отыр (Big Data терминінде). Мысалы, қашықтықтан
зондтау технологиясы қысқа мерзімде және айтарлықтай
қаржылық шығындарсыз электромагниттік спектрдің әртүрлі
диапазондарында жер бетінің жоғары дәлдіктегі суреттерін
алуға мүмкіндік береді. Компьютерлерді Суперкомпьютерлерге
жылдам жетілдіру және дамыту жиналған деректерді егжей-те-
гжейлі талдауға мүмкіндік береді. Бұдан әрі, жоғары жылдам-
дықтағы Интернет желісінің барлық жерде қол жетімділігінің
арқасында (кейде 5G желісі туралы айтуға болады), Big Data
форматындағы бастапқы деректерге және оларды өңдеудің
барлық нәтижелеріне дереу қол жеткізуге болады.
Big Data форматындағы кеңістіктік деректердің көлемі
растрлық форматта ұсынылады. Сонымен қатар, мұндай дерек-
тердің көлемі геометриялық прогрессия Заңына сәйкес өсуде.
Нәтижесінде кеңістіктік деректер қазіргі уақытта адамның
ғылыми және күнделікті іс-әрекетінің әртүрлі салалары үшін
қол жетімді. Мұның бәрі кеңістіктегі деректерді сақтау, өңдеу
және беру үшін сенімді және өнімді АЖ қажеттілігін көрсетеді.
ГАЖ әзірлеудің өзектілігін қазір бағалау қиын:
– ГАЖ қолдану төтенше жағдайларды болжауға және
бақылауға мүмкіндік береді;
– қазірдің өзінде адамның біздің жер планетамыздың өт-
кені мен бүгіні туралы білімін кеңейту үшін виртуалды, биоло-
гиялық, экологиялық және геологиялық эксперименттер жүр-
гізуге болады;
– адам белсенділігінің қоршаған ортаға теріс әсерін азайта
отырып, жер және биологиялық ресурстарды пайдалану үшін
ақпарат жинау [1].
Кеңістіктік деректерді визуализациялау адамның деректерді тал-
дауын жеңілдететін маңызды операция болып табылады. Кеңістіктік
деректерді визуализацияламай, экологиялық және географиялық
талдаудың «х өсіру үшін қай жер қолайлы» немесе «жақын арада
эпидемиологиялық ошақтардың пайда болу ықтималдығы жоғары»
сияқты маңызды сұрақтарына жауап беру өте қиын.
Сонымен, қолданушы терезесінде қанша мозаикалық эле-
менттер болса да, қабаттың осы бөлігінің деректерін визуали-
зациялау әрдайым N мозаикалық элементтерді визуализация-
лауға кететін уақыттан аспайтын уақыт ішінде жасалуы мүмкін,
мұндағы N — қазіргі пирамида деңгейіндегі растрлық Мозаика
элементтерінің ең аз саны, ол жеке терезені толтыру үшін қажет.
Сур. 1.