Спутниктік– хромосоманы бөліп түратын спутник деп аталатын екінші тартылыстарыбар.
Телоцентрлік – центромерасы иығының ұшында орналасқан, бір иықты хромосома.Қалыптыадамжасушасында телоцентрлікхромосомакездеспейді.
Хромосомаларжасушадаекітүрліқұрылымдық-функционалдықжағдайдаболуымүмкін:
а)генетикалықбелсендіжағдайы,хромосомалардыңжартылайнемесетолықтарқатылуырепликация және гендердің транскрипциясы процестерінің жүруі (бұл интерфазалықхромосома);
ә) генетикалық белсенді емес жағдайы,хромосомалардың өте жиі ширатылыптығыздалуы,метаболизмдіктыныштықкүйгеауысуыжәнемитоздықбөлінужүріпгенетикалық материалдың жаңадан түзілген жасушаларға тасымалданып, бөлініпберілуіменсипатталады(митоз).
Митоздықхромосомалардыңқұрылымыныңұйымдасуытуралызаманауибілімдеңгейлеріне сайұйымдасудеңгейлері(сызбатүрінде):
ДНҚ-ның бірінші тығыздалу деңгейі – нуклеосомлық фибрилла, жуандығы 10нм, оны146жұпнуклеотидттентұратынДНҚорайды;тығыздалукоэффициенті–6-7;
Хроматидалық және хромосомалық деңгей жарық микроскопы астында анық көрінетінхроматинқұрылымыныңжоғарыдеңгейіболыптабылады.
Гетерохроматин конститутивті (құрылымдық) және факультативті депажыратылады.
