Цитоплазма мен сыртқы ортада К+, Na+ иондарын белгілі бір арақатынаста ұстау

жүктеу/скачать 2,84 Mb.

бет	226/360
Дата	27.11.2023
өлшемі	2,84 Mb.
	#129454

1 ... 222 223 224 225 226 227 228 229 ... 360

Трансляциялықбақылау

Репрессибельдікжүйелер

Жасушадағы кейбір ферменттердің мөлшері олар синтездейтін соңғы өнімдердіңконцентрациясынабайланыстыөзгеріпотырады.Егержасушадасоңғыөнімдердіңмөлшеріжоғарылап,артыпкетсеолферменттердіңсинтезітоқталады.Ондайферменттерді репрессибельдік ферменттер деп, ал соңғы өнімдерін– корепрессор депатайды.
Реттеушігенапорепрессордепаталатынзаттысинтездейді.Апорепрессоркорепрессорменқосылыпактивтіқызметатқаратынрепрессормолекуласынтүзейді.Репрессорсинтездік үдерістергеқатынасатынбарлықгендердіңактивтілігінтежейді.
Мысалы,Salmonellatyphimuriumбактериясындагистидинаминқышқылыныңконцентрациясы жоғары ортада гистидин корепрессор ретінде әсер етеді. Ол корепрессорретіндегистидинніңсинтезінеқатынасатынбарлық10ферменттіңтүзілуінтоқтатады.
Мұндайрепрессиятипінүйлесімдік(координациялық)репрессиядепатайды.
Репрессияның бұл типін координациялау репрессиясы деп атайды.Salmonellatyphimurium-ныңкоординацияланғанрепрессиясыдепатайды.

Трансляциялықбақылау

Прокариоттық гендер активтілігінің трансляциялық деңгейде реттелуі а-РНҚ-ныңөмір сүру ұзақтығына тікелей байланысты. А-РНҚ-ның ферменттік ыдырауы оның 5¹-ұшынанбасталып3¹-ұшындааяқталады,яғниа-РНҚ-ныңбіріншіболыпсинтезделгенұшы,біріншіболыпыдырайды.Ішектаяқшасыныңа-РНҚ-сыныңорташаөмірсүруұзақтығы-2минуткежуық.А-РНҚ-ныңферменттікыдырау жылдамдығынаоның5¹-ұшындаорналасқан арнайынуклеотидтар жүйесідеәсеретуімүмкін.
А-РНҚ-ның өмір сүру ұзақтығы сонымен қатар оның трансляциясына қатынасатынбосрибосомалардыңсанынабайланыстыауытқиды.Осысебептібактериялардатүрлібелоктар синтезі жылдамдығының түрліше болуы трансляция жылдамдығымен емес солжасушадағырибосомалар санымен анықталады.
Мысалы, ішек таяқшасының (E. coli) лактозалық жүйесіндегі жалпы бір операторменбақыланатын құрылымдық гендердегі үш цистрон үш ферментті синтездейтіні айтылды.Олар:а)β-галактозидаза;ә)галактозид-пермеаза;б)галактозид-ацетилаза.Бұлбелоктардың синтезделу арақатынасы 1:1/2:1/5-ке тең. Бұл арақатынас осы үш белоктыңтрансляциясыжүретінполицистрондықа-РНҚ-ның5¹-ұшынанолардыңорналасуарақашықтығынбейнелейді.Гендернеғұрлымполицистрондыа-РНҚ-5¹-ұшынаннеғұрлымалысорналасқансайынсинтезделетінбелоктыңмөлшерідеазаятүседі.Рибосомалардың а-РНҚ-ғы түрлі старттық нүктелерге жалғануы оперондағы құрылымдықZ, Y, A гендері синтездейтін белоктардың сан мөлшерінің түрліше болуына әсерін тигізедідегенжорамалайтылады.

жүктеу/скачать 2,84 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 222 223 224 225 226 227 228 229 ... 360