Цитоплазма мен сыртқы ортада К+, Na+ иондарын белгілі бір арақатынаста ұстау
Нуклеинқышқылдары,құрылысы,жіктелуі
жүктеу/скачать 9,47 Mb.
|
Нуклеинқышқылдары,құрылысы,жіктелуіНуклеин қышқылдары (НҚ) – бұлбарлық тірі ағзалардың ағзасында кездесетін және тұқымқуалауақпаратынсақтап,ұрпақтан-ұрпаққажеткізіпотыратынкүрделіжоғарымолекулалыққосылыс. «Нуклеин қышқылы» терминін1889 жылы ұсынған: нуклеин деген атауды алу себебібірінші рет жасуша ядросында табылуына, ал қышқылы сөзініңжалғануы құрамында фосфорқышқылықалдығыныңболуынабайланыстыалынған. Бұлкүрделібиополимерлердіңүлкенмолекулалықмассасы.Нуклеинқышқылыныңмономері- нуклеотид болып табылады, сондықтан нуклеин қышқылдарыполинуклеотидтік тізбекқұрайды. Әрбір нуклеотидтің құрамына бескөміртекті моносахарид (пентоза), фосфор қышқылыныңқалдығыжәнеазоттықнегіз (аденин(А),тимин(Т),гуанин(Г),цитозин(Ц),урацил(У:)кіреді. А, Г жәнеЦ азоттық негіздерінуклеин қышқылдарының екі түріне де тиесілі, бірақТтекқанаДНКқұрамына,ал УтекРНКқұрамынакіреді. . Нуклеин қышқылдарының құрамында қант пентоза түрінде кездеседі.ДНҚ құрамындағыбескөміртектікқантдезоксирибоза,алРНҚ–рибозадепаталады.Көміртектіңәрбірмолекуласындабес атомды көміртек болады,оның төртеуі көміртек атомымен қосылыпбессақиналы мүше құрайды, ал бесіншісіНО-СН2 тобына кіреді. Пентоза молекуласындағы әрбіркөміртекатомыныңжай-күйіштрихты арабцифрімен(1C´,2C´,3C´,4C´,5C´)белгіленеді. Гидроксилдітопбойынша3-шіжәне5-шікөміртектіатомдарға(3С´және5С´)фосфорқышқылының қалдығы жалғанған. Нуклеотидтер бір- бірімен тізбекке өзарафосфорлық топпенковаленттікбайланысжасауарқылытізбектеледі.Бұлжағдайдаәрбіржаңануклеотидөзініңалдындағы нуклеотидтің3’ ұшына барып жалғасады. Бұл ДНҚ мен РНҚ-ның қышқыл тобынахимиялықжағынантәуелділігінсипаттайды.Біріншікөміртекатомыныңқантмолекуласынаазоттынегізжалғанған. Азоттықнегіздіңқантпенқосылысынуклеозиддепаталады. Екі азотты негіз (А және Г) пурин тобына, ал үшеуі -(Т,У және Ц) пиримидин тобына жатады.Нуклеинқышқылдарыныңекітүрібар:оларДНҚ(дезоксирибонуклеинқышқылы)және РНҚ(рибонуклеинқышқылы). Дезоксирибонуклеинқышқылы.ДНҚмолекуласы–бұлеңүлкенбиополимер,биспираль,себебі ол екі полинуклеотидтік тізбектен тұрады және олардың азоттық негіздерібір-біріменсутектікбайланыспенкомплементарлықпринципбойыншаантипаралельдіорналасады.А -Т,Г-Ц. 31---ТААЦТАТГТЦЦГ---51 ДНҚядродаорналасады,олжердеақуыздарменсызықтықструктуралардыяғнихромосомалардықұрайды.Хромосомаларядроныңбөлінукезеңіндемикроскоптанжақсыкөрінеді. Ал интерфаза кезінде олар деспиральданған. ДНҚ митохондрияда және пластидтердекездеседі,олжердемолекулаларысақиналықұрылымдықұрайды Ядролық құрылымға дейінгі жасушаларда дасақиналы ДНҚ болады. ДНҚ екі еселенуге(редупликация)қабілетті. Бұлжасушалықциклдіңбелгілібірсинтездіккезеңіндеорындалады. ДНҚқұрылымытұқымқуалаушылықтыңмеханизмдерінтүсінугемүмкіндікбереді. ДНҚ-да биологиялық ақпараттар көшіруге жәгне ұрпақтан-ұрпаққа берілуге бейім күйдесақталады. жүктеу/скачать 9,47 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|