Д. Қыпшақ*, И. Б. Сарсенова
жүктеу/скачать 175,77 Kb.
|
Қыпшақ Д. Статья для журнала Наука и Техника-2(1)
| Санитариялық-қорғау аймағының (СҚА) қабылданған мөлшерінің негіздемесі
Ауаның тазалығы және табиғи жүйелерді атмосфераның ластануының әсерінен қорғау үшін күрестің шешуші шарасы санитарлық-қорғау аймақтарын (СҚА) құру болып табылады. Функционалдық мақсаты бойынша СҚА объектінің қалыпты жұмысы кезінде қоғамдық қауіпсіздік деңгейін қамтамасыз ететін қорғаныс бөгет болып табылады [8]. Санитарлық-қорғау аймағының мөлшері қолданыстағы «Өндірістік объектілердің санитарлық-қорғау аймағын белгілеуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитарлық ережелерімен реттеледі (Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің 20.03.2015 ж. No 237 бұйрығы). Қолданыстағы «Өндіріс объектілерінің санитариялық-қорғау аймағын белгілеуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» (бұдан әрі – Санитариялық қағидалар) санитарлық ережелеріне (1-қосымша, 3-бөлім, 12-тармақ, 4-тармақ) сәйкес, фосфатты жынысты, апатитті, пиритті (химиялық өңдеусіз), темір рудасын өндіруге арналған СҚА кемінде 500 м (қауіптілік класы 2) [5]. Беттік дисперсияны есептеу Атмосферадағы ластаушы заттардың дисперсиясын математикалық модельдеу және беттік концентрациялардың мәндерін есептеу «Logos-Plus» (Новосибирск) компаниясы әзірлеген 2.0 нұсқасы «Эра» ПК атмосфераның ластануын есептеудің бірыңғай бағдарламасы арқылы орындалды.) [6]. «Эра» ӨК «Кәсіпорындардың шығарындыларындағы зиянды заттардың концентрациясын есептеу әдістемесі» РНД 211.2.01.01-97 (ОНД-86) енгізді. Шашырауды модельдеу кезінде келесі деректермен есептелген тіктөртбұрыш қабылданды: өлшемдері 3200 х 2200 м; тор аралығы 200 х 200 м; тіктөртбұрыш центрінің координаттары: х = 8800 м, у = 4200 м; 0X координат осі мен солтүстік бағыт арасындағы бұрыш 90 °. СҚА шекарасында жылдың жазғы кезеңінде ластаушы заттардың дисперсиясының нашарлау жағдайлары үшін олардың бірлесіп қатысуымен жиынтық зиянды әсер ететін барлық ластаушы заттар мен заттардың топтары бойынша есептеулер жүргізілді [6]. Жамбыл облысының объектілеріне жататын шығарындылар көздерінің ең көп үлесі 2024 жылға келеді және нәтижелерді талдау нормативтік СҚА шекарасында рұқсат етілген ШРК (ШРК) асуы байқалмайтынын көрсетеді. Түркістан облысының объектілеріне қатысты шығарындылар көздерінің ең көп үлесі 2020 жылға келді және нәтижелерді талдау нормативтік СҚА шекарасында ШРК (ШРК) асып кету байқалмағанын көрсетеді [5]. Атмосфераның ластануының мониторингі. СҚА шекарасында ластаушы заттардың концентрациясын анықтауды қамтамасыз етеді. Зиянды қоспалардың концентрациясын анықтау ҚР СТ 2036-2010 «Табиғатты қорғау. Шығарындылар. Атмосфераның ластануын бақылау бойынша нұсқаулықтар «және ГОСТ 17.2.4.02-81» Табиғатты қорғау. Атмосфера. Елді мекендердің ауасын ластаушы заттарды анықтау әдістеріне қойылатын жалпы талаптар» жүргізіледі. Өнеркәсіптік учаскенің өндірістік объектілерінің қоршаған ортаға әсерін бағалау үшін өндірістік мониторинг шеңберінде санитарлық-қорғау аймағының шекарасындағы кәсіпорынның әсер ету аймағындағы атмосфералық ауаның ластануын зерттеу бойынша жұмыс жүргізілуі керек. Атмосфералық ауаның ластануын салыстырмалы талдау үшін объектінің зиянды әсерінің әсері жоққа шығарылатын тиісті фондық нүктелерде өлшеулер жүргізу қажет.
Барлық алынған үлгілер метеорологиялық қамтамасыз етілуі керек (температура, атмосфералық қысым, желдің бағыты мен жылдамдығы, ылғалдылық). Бақылауларды тоқсанына бір рет өткізу жоспарлануда. Негізгі ластаушы заттар бақылауға ұсынылады – бейорганикалық шаң (SiO2 <20%), SO2, NO2. Алынған өлшеу нәтижелерінің мәндері ең жоғары бір реттік максималды рұқсат етілген концентрациялармен (МРКм.р.) салыстырылады. Бақылауды өнеркәсіптік немесе тәуелсіз аккредиттелген зертханалар қоршаған ауадағы ластаушы заттардың концентрациясын тікелей өлшеу арқылы жүзеге асырады [12]. Атмосфералық ауадағы ластаушы заттардың концентрациясын өлшеу жиілігі – СҚА шекарасындағы 4 бақылау пунктінде тоқсанына бір рет. Бақыланатын параметрлер ауа температурасы, желдің бағыты мен жылдамдығы, ауадағы шаң, азот диоксиді, көміртегі тотығы, күкірт диоксиді мөлшері болады. Бақылау бақылау пункттері мен СҚА орналасуы ластаушы заттардың нақты әсер ету аймақтары туралы ақпараттың түсуіне және жинақталуына қарай реттелуі керек [17]. Зерттеу нәтижелері: Көк-Джон фосфорит кен орнының қоршаған ортаға әсері талданды. Кен орынның экологиялық жағдайына баға берілді. Химиялық ластану көздері мен олардың көлемі есептелді. Санитариялық-қорғау аймағының (СҚА) қабылданған мөлшерінің негіздемесінде анализ жасалды.Беттік дисперсияны есептеу арқылы атмосфераның ластану жүктеу/скачать 175,77 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||