Д. Т. Кен же таев Ә.Ә. Сай лы баев Ө. О. Тұяқ баев зайырлылық ЖӘне дінтану негіздері негізгі орта білім беру деңгейінің 9-сыныбына арналған оқулық
жүктеу/скачать 3,82 Mb. Pdf көрінісі
|
| Магияның қандай түрлері бар?
Ма гия (си қыр). Ма гия – грек ше «си қыр» де ген сө з. Тыл сым, құ пия күш тер ге жә не олар дың кө ме гі мен айна ла да ғы шын дық қа әсер ету мүм- кін ді гі не се ну ге бай ла ныс ты салт-жо ра лар жә не әре кет тер жиын ты ғы. Ма гия – ани мизм жә не то тем дік пен қа тар пай да бол ған құ бы лыс. Оның не гі зін де рух өл мей ді де ген се нім жа тыр. Ма гияның пай да бо луы, оның мә ні жә не дін мен ара қа ты на сы ту ра лы мә се ле лер де ғы лым да әлі қа ра ма-қай шы тұ жы рым дар бар. Ма гияның (си қыр дың) дін мен ара қа ты на сы қан дай? Ма гиядан дін шық қан ба, әл де дін нен ма гия шық қан ба де ген сұ рақ қа ға лым дар әртүрлі жауап бер ген. Дж.Фрэ зер дің пікірінше, ма гия мен дін нің бір- бі рі мен тектік бір лі гі жоқ. Оның үш се бе бі бар. Бі рін ші ден, ма гияның не гі зін де та би ғат құ бы лыс та ры бі рың ғай заң ды лық тар ға ба ғы на ды де ген се нім жа тыр, ал дін зат тар дың та би ғи құ ры лы мы мен үде рі сі не жо ғар ғы тыл сым құ ді рет ара ла са ды деп се не ді. Екін ші ден, дін – өзін- дік бол мы сы бар құ бы лыс қа се ну, ал ма гия – жан сыз не ме се кес кін- сіз күш тер мен әре кет ету. Үшін ші ден, дін де жал ба ры на ды, ал ма гия күш тейді. Сон дай-ақ дін дер дің бар лы ғы дер лік ма гияға тый ым са ла ды. Си қыр дін дер де адам ның дәр мен сіз, ша ма сы кел ме ген кез де тыл сым бір күш ар қы лы ар ман да ған нәр се сі не ұм ты луы деп ба ға ла на ды. Ал дін нақ ты, са на лы іс-әре кет ке сүйене ді. Жал пы, ма гияны ақ жә не қа ра ма гия деп бө ле ді. Зиян ды ма гия – та мақ, киім, т.б. зат тар ар қы лы әсер ете ді де ген тү сі нік бол ды. Ма гияның ем ге, ма хаб бат қа, ауа рай ына, тіп ті кә сіп ке де әсе рі бо ла тын кү ші не се ну әлі де кез де се ді. 34 Ға лым дар кө не ді ни се нім түр ле рін де тө мен де гі дей ерек ше лік тер дің бол ға нын анық та ған: 1. Құ ді рет ті жа ра ту шы, әлем ді бас қа ру шы «Құ дай» де ген се нім нің жоқ- ты ғы. Жа ра ту шы ның ор ны на ма те ри ал ды зат тар, та би ғат құ бы лыс- та ры, жа ну ар лар мен өсім дік тер ерек ше тыл сым қа сиет ке ие. 2. Тір ші лік пен ғұ рып тың ара ла сып ке туі (ажы ра мауы): ежел гі адам- дар дың өмі рі тек ді ни ғұ рып пен өт кен де се бо ла ды. Олар дың әр бір іс- әре ке ті, ға сыр лар бойы қа лып тас қан дәс түр ле рі рә сім дер мен қа ғи- да лар ға сәй кес. 3. Ді ни құл шы лық тың ру-тай па лық си пат та бо луы. Әр бір тай па ның өзі нің та бы на тын пұ ты бол ған: бі реуле рі бел гі лі бір аң ға, бас қа ла ры өл ген адам ның ру хы на, си қыр дың ке ре мет кү ші не, т.с.с. та бын ған. Аң шы лық, ба лық ау лау сияқ ты кә сіп пен айна лы са тын Аф ри ка, Ауст ра лия, Ты нық мұ хит арал да ры мен Бра зи лияда өмір сү ре тін кей бір тай па лар дың әлі де өз дін де рі бар. Ол дін дер ді ға лым дар «тай па лық дін- дер» не ме се ал ғаш қы қауым дық қо ғам нан қал ған «ал ғаш қы қауым дық дін дер» деп те атай ды. Бү гін де ал ғаш қы қауым дық дін дер ді ұ стана тын ха лық әлем нің 5%-ын құ рай ды. Мә се лен, дин ка ді ні (Оң түс тік Су дан да), аину ді ні (Сол түс тік Жа пон арал да рын да), маори ді ні (Оң түс тік Ты нық мұ хи ты арал да рын да), га ді ні, нам ба ді ні (Оң түс тік-ба тыс Ты нық мұ хи- тын да ғы Ма ле ку ла арал да рын да) сияқ ты дін дер осы түр ге жа та ды. жүктеу/скачать 3,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|