Д. Т. Кен же таев Ә.Ә. Сай лы баев Ө. О. Тұяқ баев зайырлылық ЖӘне дінтану негіздері негізгі орта білім беру деңгейінің 9-сыныбына арналған оқулық
Будда діні Қазақстан аумағына қашан келді?
жүктеу/скачать 3,82 Mb. Pdf көрінісі
|
Зайырлылык жане динтану 9 каз УЧЕБНИК
- Бұл бет үшін навигация:
- Аңыз-ше жі ре
| Будда діні Қазақстан аумағына қашан келді?
Буддизмнің Қазақстан аумағына келуі. Ға лым дар дың зерт теуін ше, б.з.б. І ғ. бас тап Пә кіс тан жә не Ауғанс тан ау ма ғы ар қы лы Үн діс тан нан Ор та лық Азия ға буд дизм ен ген. Ал ІІ–ІІІ ғғ. ара лы ғын да буд дизм ілі мі мис сио нер лер ар қы лы бел сен ді түр де та рал ған. Ежел гі Жі бек жо лы (Қа зақ стан, Өз бе кс тан, Тү рік менс тан жә не Қыр ғызс тан ау ма ғы) бой ын да буд да мә де ние ті нің көп те ген ес ке рт- кіш те рі та был ған. Оның ішін де ең та ны мал да ры – Тер ме з де гі ІІ–ІІІ ғғ. Қа ра тө бе мо нас ты ры, Смуг да да ғы Сан за ра ал қа бын да та был ған ғи ба дат үйі, Ма ра да ғы ес ке рт кіш тер ке ше ні, То қа рыс тан да ғы VII–VIII ғғ. Ажы- на-те пе буд да мо нас ты ры, Ку ва да ғы (Фер ға на) буд да хра мы, Же ті су да ғы Ақ-Бе шім жә не Қы зыл те ңіз храм да ры бол ды. Шу ал қа бын да ор на лас қан Ақ-Бе шім (ежел гі Суяб) қа ла шы ғын да ғы екі ірі буд да храм да ры ның 70 қаз ба ла ры. Храм дар да Буд да ның мү сін де рі, буд дизм пан теоны кей іп кер- ле рі бей не лен ген. VI ғ. бас тап буд дизм іздері біздің топырақта да кездеседі. Бұ ған Же ті су мен Оң түс тік Қа зақ стан ау ма ғын да та был ған буд дизм ді ні нің кей іп кер ле рі мен оқи ға ла ры бей не лен ген храм дар, мо нас тыр лар, сон- дай-ақ мү сін дер ай ғақ. Осын дай ес ке рт кіш тер қа зір гі Шым кент қа ла- сы на жа қын жер де Та лас өзе ні нің бой ын да, со ны мен қа тар Жам был об лы сын да – Тек тұр мас пен Ба ла са ғұн да да кез дес ті. Атақ ты ор та ға- сыр лық ша һар Ис фид жаб (Сай рам) қа ла сы ның үй ін ді ле рі не жа қын маңда же рас ты буд да мо нас ты ры та был ған. Ор та лық Азия да ер те ти бет тік буд дизм нің та ра лу ына қы тай лар дың әсе рі бол ды. VIII ғ. Шы ғыс Түр кіс тан мен Қыр ғызс тан ның бір бө лі гін қо са ал ған да, көп те ген көр ші жер лер Ти бет ба қы ла уын да бол ған. Х ғ. ис лам ді ні Қа ра ха н мем ле ке ті нің рес ми ді ні бо лып жа рия лан- ған нан кей ін буд дизм нің ық па лы әл сі рей бас та ды. Де ген мен кей ін де буд- дизм ді ні тү бе гей лі жой ыл ған жоқ. XVI–XVIII ғғ. жоң ғар лар дың қо ныс ау да руы мен шап қын шы лық та ры ның нә ти же сін де буд дизм Қа зақ стан да да та ра ла бас та ды. Жоң ғар хан ды ғы ке зе ңі не тән мо нас тыр лар Же ті су мен Ор та лық Қа зақ стан ның да ла лық ал қап та рын да та был ды. Сон дай-ақ XIX ғ. ба сын да Ме деу шат қа лын да ағаш тан буд да лық мо нас тыр са лын ған. Ал ма ты ма ңын да ғы Там ға лы-Тас шат қа лын да бір не ше буд да бей- нелері мен буд да лық мә тін дер де кез де сіп отыр. Бей не лер дің жа сал ған уа қы ты XII ғасырдан бас тап ХVII–ХVIII ғасырлар аралығы деп есепте- леді. Қа зір рес пуб ли ка да екі буд да ді ни ор та лы ғы тір кел ген. Ал ма ты қа ла- сын да ғы вон-буд дизм – ма хая на буд диз мі мен Ба тыс Қа зақ стан об лы сын- да ғы ти бет тік ла ма изм. Аңыз-ше жі ре Аңыз бой ын ша Х ға сыр да Же ті су же рі не бет те ген буд да мис сио не рі Іле өзе ні нің бой ына аял дай ды. Ке нет тен жер сіл кі ніп, жар тас тың үл кен бө лі гі опы ры лып мис сио нер дің жа ны на құ лай ды. Сын ған жар тас та Буд да ның бей- не сі бо ла ды. Мис сио нер бұл құ бы лыс ты тыл сым күш тің ес кер туі деп ұғып, Үн діс тан ға қайт ып ке те ді. 1. Будда дінінің негізін салушы кім? 2. Будда дініндегі нирвана дегеніміз не? Түсінік беріңдер. 3. Монахтар қандай істерді күнә санап, оларға тыйым салған? жүктеу/скачать 3,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|