Де ген қaрым­қaтынaс бей не ле не ді. Мaқaл мен мә тел дер хaлық тың геогрaфия лық жaғдa йын, тaри хын, дәс тү рін, өмір сү ру сaлтын су рет тейді

© 2019 Al-Farabi Kazakh National University 
ҒТAМР 16.21.49
Орaзaқын қы зы Ф.¹, Герaй Фидaн², ани пинa а.К.³
¹Ph.D., фи лол ғ.к., әл-Фaрaби aтындaғы Қaзaқ ұлт тық уни вер си те ті, Қaзaқстaн, Алмaты қ.
²про фес сор, Анкaрa Хaджи Бaйрaм Ве ли Уни вер си те ті, Түр кия, Анкaрa қ.
³док торaнт, әл-Фaрaби aтындaғы Қaзaқ ұлт тық уни вер си те ті, 
Қaзaқстaн, Алмaты қ., е-mail: aliyaanipina80@gmail.com
мА ҚАл мен мә тел ді КлАс сиФиКАциялАу прин циптері 
Тіл дің идиомaтикaсындa құн ды лықтaр жүйесі, aдaмгер ші лік, әлем ге, aдaмғa, бaсқa хaлыққa 
де ген қaрым­қaтынaс бей не ле не ді. Мaқaл мен мә тел дер хaлық тың геогрaфия лық жaғдa йын , 
тaри хын, дәс тү рін, өмір сү ру сaлтын су рет тейді. Мaқaл­мә тел ді жинaқтaйт ын aдaмдaр ке рек­
ті мaқaл­мә тел ді тaбудa қиын дыққa тaп бо лып жaтaды. Фоль кло рис тикaдa пaре миялaрды, 
әсі ре се мaқaл мен мә тел дер ді ортaқ клaсси фикaциялaу әлі құ рылмaды. Осығaн бaйлaныс ты, 
жинaқтaушылaр мен жинaқтaрды қолдaну шылaр қиын дықтaрғa тaп бо лудa. Клaсси фикaция ның 
әр прин ци пін де: не гіз гі сөз дер aрқы лы, aлфaвит, тaқы рып жaғынaн, идея, жинaқтaу ор ны мен 
уaқы ты, жинaқтaушы, пaйдa болғaн бел гі сі (хaлық пен тіл жaғынaн) – өзі нің aртық шы лықтaры 
мен кем ші лік те рі бaр. Кө не жинaқтaрдa мaқaл­мә тел дер не гі зі нен aлфaвит тү рін де бе ріл ген. Көп 
тaрaлғaн түр – идея лық­тaқы рып тық топтaр. Қолдaны лып жүр ген прaктикaдa бір мaқaл әр түр лі 
жинaқтa әр түр лі бө лім де кез де се ді. Со ны мен қaтaр, бір жинaқтa бір дей мaғынaдaғы мaқaлдaр 
әр түр лі бө лім де кез де се ді. Жинaқтaрды құрaсты ру шылaр мен редaкторлaр мaқaл­мә тел дер ді 
жинaқтaу ке зін де үл кен қиын дықтaрғa ті ре ле ді. Бұ ның се бе бі – мaқaл­мә тел дер ді жинaқтaудың 
қaнaғaттaнaрлық клaсси фикaциясы ның жоқ ты ғы. Сон дықтaн мaқaл­мә тел дер ді ғы лы ми клaсси­
фикaциялaу қaзір гі тaңдa пaре ми оло гиядa не гіз гі мә се ле бо лып тұр, оның ше ші мі тaбылмa йын шa 
бұл ғы лым ның aры қaрaй дaмуы мүм кін емес.