Құрастырған: Мадалим Еркежан
ТОҒЫЗЫНШЫ ТАРАУ
XV-XVII ҒАСЫРЛАРДАҒЫ ҚАЗАҚ ХАНДЫҒЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ
ДАМУЫ ЖӘНЕ МӘДЕНИЕТІ
&50. Қазақ қоғамының әлеуметтік құрылымы
• Дәстүрлі қазақ қоғамы: ақсүйек
• Қазақ қоғамының негізгі және ең көп санды белгісі: қарасүйек
• Ақсүйек қауымын құрағандар: Шыңғысхан ұрпақтары
• Шыңғысхан ұрпақтары өз құқықтары мен артықшылықтарын сақтаған уақыт: ХІХ ғасырдың
ортасы
• Ұлы Далаға ислам дінін таратушылар: қожалар
• Шыңғысхан ұрпақтары Жошы және Шағатай ұлыстарында артықшылығы бар топ есептеді:
қожаларды
• Қарасүйек қауымының құрамы: билер мен батырлар
• Рулар мен тайпа басшылары, әкімшілік және сот істерін атқарған: билер
• Би қызметінің мұрагерлік сипат алмау себебі: әдет құқықтарын жақсы білген, халық
арасында беделді адам ғана би бола алды
• Мұрагерлік сипат алмаған лауазым: би
• Шайқастағы жеке ерлігі мен қолбасшылығы үшін жекелеген адамдарға берілген атақ: батыр
• Көшпелілер қоғамында адамдардың тұрмыс жағдайға байланысты бөлінуі: бай, кедей
• Хандық кезеңдегі қазақ қоғамы:
Негiзгi екi әлеуметтiк ақсүйек және қарасүйек топтарына бөлiндi. Бұл бөлініс
экономикалық емес, құқықтық белгілермен сипатталды
Рулар мен тайпалар Ұлы жүз, Орта жүз және Кiшi жүз деп аталған үш бiрлестiкке
енді. Қарасүйек өкiлiнiң жағдайы, мейлi ол би немесе қатардағы көшпелi болсын,
оның руы мен тайпасының атақ-дәрежесi, беделімен анықталды
Қазақ қоғамы негiзiнен әлеуметтiк жағынан бiртектi келді (ақсүйектер
тұрғындардың шағын бөлігін құрады). Таптық күрес болған жоқ, мұның өзi қазақ
қоғамының әлеуметтiк тұрақтылығын қамтамасыз етті
&51-52. XVI-XVII ғасырлардағы Қазақ хандығының саяси және құқықтық құрылымы
• Ханның жанында жұмыс істеді: кеңес
• Кеңеске енді: ең ықпалды сұлтандар мен тайпалардың көсемдері, билер
• Құрылтай өткізілетін мерзім: жылына бір рет
Құрастырған: Мадалим Еркежан
• Құрылтай өткізудің мақсаты: хан, сұлтандар мен билер халық қамы мен елдің мүддесі үшін
Достарыңызбен бөлісу: |
