Деңгейлері бойынша (төменнен жоғары)

техникалық құралдардың логикалық жалғасы.

Деңгейлері бойынша (төменнен жоғары):

1. Базалық БҚ-базалық деңгей

2. Жүйелік БҚ-жүйелік деңгей

3. Бойынша қызметтік (сервистік)

4. Қолданбалы БҚ

Әрбір жоғары деңгей бүкіл жүйенің функционалдығын арттырады

Базалық БҚ

Базалық БҚ – БҚ-ның ең төменгі деңгейі. Негізгі бағдарламалық жасақтама негізгі аппараттық құралдармен өзара әрекеттесуге жауап береді. Әдетте, негізгі бағдарламалық жасақтама негізгі жабдықтың бөлігі болып табылады және тұрақты сақтау құрылғылары (ROM) деп аталатын арнайы чиптерде сақталады.

Базалық БОЙЫНША сәулет компьютердің ерекше ереже. Бір жағынан, оны аппараттық құралдардың құрамдас бөлігі ретінде қарастыруға болады, екінші жағынан, бұл операциялық жүйенің бағдарламалық модульдерінің бірі.

Негізгі бағдарламалық жасақтама немесе BIOS - бұл аналық платада орнатылған барлық компоненттерді басқаруға жауап беретін бағдарлама. Шын мәнінде, BIOS жүйелік тақтаның ажырамас бөлігі болып табылады, сондықтан оны аппараттық және бағдарламалық жасақтама арасында аралық орынды алатын компьютерлік компоненттердің ерекше санатына жатқызуға болады.

Негізгі бағдарламалық жасақтаманың функциясы-есептеу жүйесінің құрамы мен жұмысын тексеру

Жүйелік БҚ

.Жүйелік деңгейдегі бағдарламалар жиынтығы компьютердің операциялық жүйесінің (ОЖ) өзегін құрайды. Бұл бағдарламалар барлық бағдарламалардың базалық деңгейдегі бағдарламалармен және тікелей аппараттық құралдармен өзара әрекеттесуін қамтамасыз етеді, пайдаланушының өзара әрекеттесуіне жауап береді.

ЖБҚ қызметтік (сервистік)

Қызметтік бағдарламалардың (утилиталардың) негізгі мақсаты-компьютерлік жүйені тексеру, реттеу және конфигурациялау бойынша жұмыстарды автоматтандыру. Кейбір Қызметтік бағдарламалар (әдетте, бұл қызмет көрсету бағдарламалары) бастапқыда ОЖ құрамына кіреді, бірақ қызметтік бағдарламалардың көпшілігі ОЖ үшін сыртқы болып табылады және оның функцияларын кеңейтуге қызмет етеді. Бұл компьютерде жұмыс істеу немесе техникалық қызмет көрсету кезінде қолданылатын әртүрлі сервистік бағдарламалар — редакторлар, жөндеушілер, диагностикалық бағдарламалар, мұрағатшылар, вирусқа қарсы бағдарламалар және басқа да көмекші бағдарламалар. Бұл бағдарламалар пайдаланушының компьютермен өзара әрекеттесуін жеңілдетеді. Оларға желідегі компьютерлердің жұмысын қамтамасыз ететін бағдарламалар қосылады. Олар машиналар арасында ақпарат алмасудың желілік хаттамаларын, таратылған мәліметтер базасымен жұмысты, ақпаратты теле өңдеуді жүзеге асырады.

Жүйелік бағдарламалық жасақтама – бұл компьютерлік жүйенің компоненттерін басқаруды қамтамасыз ететін бағдарламалар жиынтығы, мысалы процессор, жедел жад, енгізу — шығару құрылғылары, желілік жабдық, бір жағынан аппараттық құрал, екінші жағынан пайдаланушының қосымшалары. Қолданбалы бағдарламалық жасақтамадан айырмашылығы, жүйе нақты практикалық мәселелерді шешпейді, тек басқа бағдарламалардың жұмысын қамтамасыз етеді, оларға компьютерлік жүйенің аппараттық және микробағдарламалық жасақтамасының бөлшектерін абстракциялайтын және компьютерлік жүйенің аппараттық ресурстарын басқаратын қызмет функцияларын ұсынады.

Жүйелік бағдарламалау – жүйелік бағдарламалық жасақтаманы құру.

Жүйелік бағдарламашы – жүйелік бағдарламалауға мамандандырылған бағдарламашы.

Қазіргі заманғы ЭЕМ мен олардың жүйелерінің (ЖС) жалпы архитектурасында бағдарламалық қамтамасыз ету (БЖ) пайдаланушының міндетін шешуді, аппараттық компоненттердің жұмыс істеуін және есептерді дайындау, жөндеу және шешу процесінде дамыған пайдаланушы интерфейсін қамтамасыз ететін неғұрлым икемді компонент болып табылады.

Бағдарламалық жасақтама дегеніміз-есептеу жүйесі орындайтын және пайдалану үшін қажетті құжаттар жиынтығы.

Аппараттық (Hardware) және бағдарламалық (Software) орта архитектураларының жиынтығы ЭЕМ-нің жалпы архитектурасын құрайды, ол оның қолдану аясын және есептеу құралдарына мұқтаж міндеттер жиынтығымен берілетін проблемалық (пәндік) саласы бар интерфейсті анықтайды.

Бағдарламалық жасақтамаға сонымен қатар бағдарламалық жасақтаманы жобалау және әзірлеу бойынша қызметтің барлық саласы кіреді:

• 
  бағдарламаларды жобалау технологиясы (мысалы, төмен қарай жобалау және объектіге бағытталған жобалау және т. б.).);
  
• 
  бағдарламаларды тестілеу әдістері;
  
• 
  бағдарламалар жұмысының сапасын талдау;
  
• 
  бағдарламаларды құжаттау;
  
• 
  бағдарламалық жасақтаманы жобалау процесін жеңілдететін бағдарламалық жасақтаманы әзірлеу және пайдалану және тағы басқалар.
  

• 
  жүйелік бағдарламалық қамтамасыз ету;
  
• 
  бағдарламалау технологиясының құралдары;
  
• 
  қолданбалы бағдарламалар пакеттері.
  

Жүйелік бағдарламалық қамтамасыз ету (ЖБҚ) — бұл компьютерлер мен ЭЕМ желілерінің жұмысын қамтамасыз ететін бағдарламалар мен бағдарламалық кешендердің жиынтығы.

Жүйелік бағдарламалық жасақтама, әдетте, компьютермен бірге жеткізілетін негізгі бағдарламалық жасақтамадан және қосымша сатып алуға болатын сервистік бағдарламалық жасақтамадан тұрады.

Негізгі бағдарламалық жасақтаманың негізгі компоненті-Операциялық жүйе (ОЖ).

Компьютердегі кез — келген мәселені шешу, бір жағынан, тиісті түрде орындалатын барлық операциялардың реттілігін анықтайтын бағдарламаларды, екінші жағынан, белгілі бір аппараттық құралдарды (CPU, жедел жады және т.б.) қажет етеді.

Аппараттық құралдарды басқарудың көптеген процедуралары аз немесе аз стандартты және бағдарламалық жасақтамаға тәуелді емес. ОЖ-нің негізгі міндеті-бұл стандартты, көбінесе тривиалды емес Процедураларды автоматтандыру. ӘК ресурстары арасындағы функционалды байланыстарды күріш түрінде ұсынуға болады.

Ресурс-бұл есептеу процестері қолдана алатын және сәйкесінше олардың арасында бөлінетін есептеу жүйесінің кез-келген объектісі.

Операциялық жүйе бір жағынан компьютердің жабдықтары мен орындалатын бағдарламалар, екінші жағынан қолданушы арасындағы байланыс рөлін атқарады, яғни ОЖ — ны екі тұрғыдан қарастыруға болады.

Техникалық тұрғыдан алғанда, бұл компьютерлік ресурстарды, осы ресурстар мен деректерді пайдаланатын ақпаратты өңдеу процестерін басқаратын бағдарламалық жасақтама жиынтығы. Ресурстарды басқару оларға қол жеткізуді жеңілдету және оларды бәсекелес процестер арасында динамикалық бөлу процедураларына дейін азаяды.

Пайдаланушының көзқарасы бойынша ОЖ ыңғайлы пайдаланушы интерфейсін, бағдарламалық ортаны қалыптастырады, оған сәйкес әзірлеу жүзеге асырылады және пайдаланушының нақты тапсырмасын шешуді жүзеге асыратын бағдарламаны қолдану арқылы жүзеге асырылады.

Ақпаратты өңдеу процестерін басқару компьютердің тиімді жұмыс режимдерін ұйымдастыру және іске асыру болып табылады, мысалы:

• 
  бір қолданушы / көп қолданушы;
  
• 
  бір есепті/көп есепті;
  
• 
  нақты уақыт режимі;
  
• 
  бір процессорлы, көп процессорлы, көп машиналы, соның ішінде желілік, ЕЖ және т. б. жұмыс.
  

Амалдық жүйе әдетте компьютердің сыртқы жадында-дискіде сақталады. Компьютерді қосқан кезде ол диск жадынан оқылады және жедел жадқа орналастырылады. Бұл процесс операциялық жүйені жүктеу деп аталады. Енгізу-шығаруды жүзеге асырумен байланысты қарапайым және әмбебап ОЖ қызметтерін негізгі Енгізу-шығару жүйесі (BIOS) орындайды. Оның функцияларына Сонымен қатар машинаны қосқан кезде негізгі аппараттық компоненттерді (ЖЖҚ және басқалар) автоматты түрде тестілеу және амалдық жүйенің жүктеу блогын шақыру кіреді.

Сервистік жүйелер ОЖ пайдаланушы интерфейсінің қосымша кеңейтімі болып табылады және шартты түрде бөлінеді:

? арналған интерфейсті жүйелер;

? қабықтар;

? утилиталар және т. б.

Интерфейс жүйелері-қуатты сервистік жүйелер, көбінесе графикалық типтегі, тек қолданушы ғана емес, сонымен қатар бағдарламалық интерфейсті де жетілдіреді.

Операциялық қабықшалар-бұл Пайдаланушының операциялық жүйенің командаларымен байланысын жеңілдететін арнайы бағдарламалар. Оларда соңғы пайдаланушы интерфейсінің мәтіндік және графикалық нұсқалары бар.