Демилинизирлеуші және нейродегенеративті аурулар. EDSS шкаласы
Орындаған: Байғабыл Аяулым
Топ: 505 Б ЖМФ
Жоспар:
Кіріспе
Негізгі бөлім
Демиелинизациялық аурулар
Шашыраңқы склероз
Нейродегенеративті аурулар
ЕDSS шкаласы
Қортынды
Пайдаланған әдебиеттер
Демиелинизациялық аурулар олар жүйке жасушаларын жабатын миелиннің әсер етуімен сипатталатын медициналық патологияның кең тобын құрайды. Бұл ми мен жұлындағы нерв талшықтарын қоршайтын қорғаныс жабыны немесе миелин қабығының зақымдануына немесе жарақатына әкелетін кез келген жағдай.
Миелиннің қатысуымен болуы мүмкін әртүрлі медициналық өзгерістер бар, олардың ішінде склероз ең жиі кездеседі және белгілі, сонымен қатар жалпы популяцияда жиі кездесетін немесе жиі кездесетін басқалары да бар: жедел таралған энцефаломиелит, Baló конкетриялық склерозы, оптикалық нейромиелит, тұрақты көлденең миелит және т.б.
Миелин – нерв жасушасының өсіндісін, негізінен аксонды қоршайтын жасуша мембранасының ерекше түрі.
Миелиннің негізгі қызметі: •аксонды қоректендіру •нерв импульсінің өткізгіштігін күшету және изоляциялау •қорғаныштық.
Химиялық құрамына қарай миелин – бимолекулалы липидті қабаттан тұратын липопротеидті мембрана.
Шашыранды склеро́з (ШС) — бас миы және жұлынның нерв талшықтарының миелинді қабықшасын зақымдайтын созылмалы аутоиммунды ауру. «Склероз» бұл жағдайда «тыртық», ал «шашыранды» - «көптеген» дегенді білдіреді.
Этиология:
Шашыранды склероздың себебі нақты анықталмады. Қазіргі кезде шашыранды склероз әр түрлі жағымсыз сыртқы және ішкі факторлар әсерінен дамиды деген тұжырым қалыптасты.
- вирусты немесе бактериальды инфекция;
- токсикалық заттар мен радиация (соның ішінде күннің);
- тамақтану ерекшеліктері;
- геоэкологиялық мекен;
- жарақат;
- стрессті жағдайлар және т.б.
Патогенез
Шашыранды склероз кезінде иммунды жүйе біртіндеп нерв жүйесін зақымдайды, яғни ақ затты “бөтен “ деп қабылдайды. Макрофагтар мен Т-хелперлер белсенеді, гематоэнцефальды барьердің өткізгіштігі артады, Т-лимфоциттер миграциясы күшейеді, осының әсерінен миелинге қарсы антиденелерді синтездеп, созылмалы қабынбалы демиелинделген ошақ қалыптасады.
Аурудың әр түрлі кезеңінде түрлі ошақтарды табуға болады – жедел (активті үрдіс), ескі (активті емес үрдіс), созылмалы активация көлеңкелерімен (ремиелинизация).
Ақ затпен қоса басқа да тіндер зақымданады: сұр зат және нерв талшықтары(миелин ішіндегі). Олардың бұзылысы басқа механизммен жүзеге асады: тіндер біртіндеп солып, тез қартаяды.
Емі:
Асқынған және прогрессирленген ағымға кортикостероидтар және де АКТГ, аналогтары. Бұл препараттар қабыну процесінің ұзақтығын азайтып, иммунносупрессивті әсер береді.
Пульс терапия: преднизалон немесе метилпреднизалон төмендегідей схема бойынша қолданамыз. 1000 мг дәріні тамыр ішілік тамшылатып 250мл физ.ертіндімен араластырып күнара береміз. АКТГ-ларды қолданғаннан кейін емді депо-мелролом 80мг бұлшықетке 1 рет 1 аптада 8 апта бойы қолданамыз.
Нейродегенеративті аурулар
Нейродегенеративті аурулар - бұл мүгедектіктің ең жиі кездесетін және өзекті себептерінің бірі, өйткені прогрессивті нейродегенерация функциялардың шектелуіне және экологиялық талаптарға қарсы тұра алмауға әкеледі; сыртқы қолдауды және әртүрлі дәрежедегі көмекті қажет етеді.
Нейродегенеративті аурулардың ең жиі кездесетін түрлері:
Альцгеймер ауруы
Паркинсон ауруы
Көптеген склероз
Бүйірлік амиотрофиялық склероз
Хантингтон хореясы
Фридрейхтің атаксиясы
Альцгеймер ауруы
Ең танымал нейродегенеративті аурулардың бірі - Альцгеймер ауруы, мүмкін осы типтегі ең прототипті және кең таралған мәселе. Темперопаритальды лобтардан басталып, кейінірек бүкіл миға таралатын бұл аурудың белгілі себептері жоқ. Сипатталатын деменцияны тудырады ақыл-ой қабілеттерінің прогрессивті жоғалуы, есте сақтау ең көп әсер ететін элементтердің бірі болып табылады және сөйлеу қабілеттері жоғалып кететін афазикалық-апраксо-агноздық синдром пайда болады, күрделі қозғалыстарды жүргізу және жүргізу және бет сияқты тітіркендіргіштерді тану.
