Дәріс 1 Пәнге кіріспе, пәннің мақсаты мен міндеттері Пәннің қысқаша сипаттамасы
Қағаз пластикасы және сабақтардың теориялық негіздері
жүктеу/скачать 1,53 Mb.
|
Дәріс (2)
| Қағаз пластикасы және сабақтардың теориялық негіздері. Қазақтың ертедегі бізге беймәлім шеберлерін былай қойғанда өткен ғасырдың екінші жартысында бүкіл орта азия мен қазақстан аты әйгілі мұрын жырау (шын аты тілеген сеңірбаев жарты ғасырға жуық өмірін тамірден түйін түйіп алтынды күміске байлаған зергер етік тігіп тас қашаған өнермен өрге жүзген бесаспап шебер болған сондай –ақ қазақстандағы ққолөнер дәстүрін жаоғастырушы жүсіп маханбет күмбетбай тәутен әбдіғалй шаяхмет сейтен мұхаметжан шері аяған сияқтты атағы ел арасында аңыызға айналған зергерлер мен бүгінгі күні көз алдымен отырған палжігіт берсүгіров әлімбет алданазаров сәдуақас көгентаев мырзақмет елікбаев тапай беймағамбетов құлмырза өтегенов мұхаш әлімьбетов дайыр садықов оспан көшебенов хамза жанбосынов дүйсенбай ысмағанбетов садық ыбыраев сейтқасым жамболов отар бай оспанов әбдіғали бәулетов жармақ жұмабаев сәду шоқбаров ахмет ерғожаев сияқты зергерлер мен шеберлердің қолынан шыққан туындылар музейлер мен үйлердің сәнді бұйымдарна айналған айтбай жүсіпов сапарғали ысмайлов ғабдыжамал әубакіров ғани иляев қыждығой ысиыбаева қобан аманжолов жәкіжән қылышбаев жүсібәлі смағұлов тар мен тігіншілік өнерімен белгілі болған шәрмен көшкінбав басықара сағынбаев сейткамал сейтенов омар нұржаубаев есімдерін жұртшылық мақтанышпен атайды
Қазақстандық қолөнер шеберлерінің біразы 1916 жылғы ұлт-азаттық көтерілісіне белсене қатынасып амангелді батырдың соңынан ерген сарбаздарға қажетті қару жарақаттар соқты мысалы батырдың ағасы бектепберген үдербаев пенбірге баязи төлегенов мода бек байториев сыздық қызыров сияқты ұсталар көтаршілерді білтелі мылтықтар мен сирақты мылтық айбалта қылыш сүңгі найзалармен қаруландырады ол қарулардың көпшілігі қазір музейлердегі тиісті орвндарда сақталулы тұр бұлардың қазіргі жастардың әскери патриоттық әсттетикалық тәрбие алуына ролі зор ,халық өнерінің түрлері оның орындалу тәсілдері жоғарыда айтылғандай өте көп кілем тоқу киім үлгілері өрімшілік зергерлік соүйектен мүйізден ағаштан жасалатын бұйымдар ер-тұрман тері илеу тас қашау ұршық иіріп жіп есу өрмек жүгіртіп кесте тігу Жан түтіп ши орау өнерлері әрі қиын әрі қызық бұл өнерлердің өркен жаюы біріншіден тұрмыста пайдалану үшін болса екіншіден халықтың өнерді аса жоғары бағалауынан да туған қасиет олардың сүйектен жасаған кереуетері мен сандық асадал адалбаақан жүкаяқ кебеже мүйізден шақшалары мен ыдыстары сәндік бұйымдары сырға білезік жүзік өңірше алқа шолпы шаштеңге шашбау сақина ілгекқапсырмалары ел арасында әлі де жиі кездеседі тұс киіз сырмақ текемет аяққап кесе қап шабадан санндық қап бау-басқұр қоржын тағы басқа киіз үй жасаулары күні бүгінге дейін бар. Ал кілем тоқу өнері де біздің өрс алған ауылдық жерлерде тұратын қазақ әйелдері мен қыздары тоқыма жүн түтіп жүн сабауды ұмыта қойған жоқ қызылорда шымкент жамбыл торғай ақтобе обылыстарында кілем тоқу өнері ұрпақтан-ұрпаққа ауысып жаңаша түр ою-өрнектер мен әсемдік орнын қадір қасиетін жойған жоқ.сондықтан тиісті орендар осы сияқты жергілікті қолөнер шеберлеріне деген қамқорлықты оларға коректі шикізат қорын бөліп ғасырлар бойы халқымызбен жасасып келе жатқан қолөнердің алдағы уақытта да өркендей беруіне көңіл бөлінеді деп. сенеміз Әр халықтың ғсаырлар бойына жинақталып белгілі бір жүйеге түскен рухани өмірінің ұлттық мәдинетті бар .Мол рухани мәдинетінің маңызы бір саласы қолөнер .Қазақ хаоқының шеберлік өнері еңбек барсында туды және тұрмыс тіршілігінде қолданылаттын өнермен тығыз байланыстты болды .Барлық заттар көшпелі халықтұрмысына бейімделіп жасалды .Қолөнер ғасырлар бойы дамып қалыпттасып келе жатқан хаоық шығармашылығы.ол талай ғасырлар кезеңінен өтіп түрленіп жаңарып келіп атадан балаға қалған мұра ретінде бізге жеткен дәстүрлі өнер .Ол арқыллы біз үлкен рухани эстет икалқ тәлім алып өнер әлеміне қанат қағамыз. Өнер туындылары белгілі бір дәуірде,сол дәуірде өмір сурген халықтың тұрмыс тіршілігін бейнелейді. Халықтың асқақ арманын, табиғат сұлулығын, ішкі жан сезімін өнер арқылы білдірген. Өнер туындылары арқылы белгілі бір халықтың тарихын білуге болады. Тіл арқылы кез келген халықтың даму дәрежесін, оның даму тарихын, мәдениетін түсінуге болады. Мәселен сол тілді сақтап дамыта білуде. Ал біздің тіл қорымызда мал шаруашылығы мен егін шаруашылығына, аңшылық, саятшылы, балықшылық, т.б. кәсіпкерге, қол өнерінің сан алуан туріне байланысты мыңдаған ұғым мен заттардың атаулары бар және кез келген атаудың сыртыда тұрған, соған байланысты этнографялық ұғым, наным сенім,әдет ғұрыпттар тағы б ар .Әр түрлі заттың құбылысттың аты –жөні сыр-сипатты қоғамдық қатынастар әдет ғүрып салт-сана мен дәстүрлер жайлы мағұлматардың бәрі де кейінгі т уындарға тән тіл фактілері арқылы ғана яғни тілдегі сөздер менсөз тіркестері фразеологизмдер мен арқылы мақал мәелдер аңыз ертегілер арқылы жетуі мүмкін емес кез келген тілдің қоғамда өзара байланыстты үш түрлі қызметті бар .оның басты қызметі коммуникативтік яғни қоғам мүшелерінің өзара қарым-қатнас жасап бірін-бірі түсінуі пікіри алысу үшін қажетті қызметі. Оның екінші қызметі көркем шығарма тіліне тән тілдің бұл қызметіәрине қаламгердің шеберлігіне сөз саптау мәнеріне байланысты .ал тілі үшінші қызметі ғылыми терминмен айтқанда аккумулиятивтік қызмет деп. аталады яғни ол тілдің ғасырлар бойы дүниеге келіп қалыптасқан баолық сөз байлығын өз бойына жиып сақтап келешек ұрпаққа асыл мұра ретінде түгел жеткізіп отыратын игілікті қасиеті. Қазір кейіз үйдің неше түрлері жиһаздарының жаңаша түрмен дамытуда шәми айтмағанбетов бибі сәрсенбаева зейнел жұмағұлова қадиша сәметова бағдат игенбаева ағайша бірәлина моншақ сәдуова салима әзірбаева насипа тайманова қатима қожақметова сияқты халық арасынан шыққанөнер иелерінің еңбегін атап өткеніміз лайық Халық шеберлері жеке адамның мұқтажын ғана өтеп қойған жоқ кешгі күндері олар колхоз өндірісіне де белсене араласты шаруашылыққа соқа қамыт-сайман жасады олардың ішінде Ленин орден імен құрмет белгісі орден імен нагыраталған атақты ұста мұқаметжан оспановты бірнеше медалдарды омырауларына тақан құлмырза мырзақмет жармақ нұрбек әбдірақман әлімбет даиыр көшербай ұсталар да қиын кезде осындай жүктеу/скачать 1,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|