| Дәм сезу ағзасының, organum gustus, маңызы тамақтың сапасын айыруда. Ең алдымен дәм бүршіктері тері сезімі ағзаларынан бөлініп шықты. Содан кейін олар ауыз және мұрын қуыстарында (қосмекенділер) шоғырланып, ақырында ауыз қуысында жиналады ( жорғалаушылар және сүтқоректілер).
Адамда бүршіктердің көбі жапырақ тәрізді және науашық тәрізді бүртіктерде, аздау мөлшерде саңырау құлақ тәрізді бүртіктерде, ақырында бір бөлігі жұмсақ
таңдайда, бөбешіктің артқы және ожаутәрізді шеміршектердің ішкі бетінде орналасады. Бүршіктерде дәм сезу анализаторының рецепторын құрайтын дәм сезу жасушалары болады. Оның кондукторы үш буыннан тұратын, дәм сезу рецепторларының шығатын өткізгіш жолдары болып табылады.
Бірінші нейрон тілдің афферентті нервтерінің түйіндерінде жатады. Адамда
дәм сезімін өткізетін нервтер: 1) бет нервінің дабыл ішегі (тілдің алдыңғы үштен екісі), 2) тіл- жұтқыншақ нерві (тілдің артқы үштен бірі, жұмсақ таңдай мен таңдай доғашықтары) және 3) кезбе нерв (бөбешік).
Дәм сезу талшықтары сопақша ми мен көпірде, ІІ – ші нейрон орналасатын аралық, тіл-жұтқыншақ және кезбе нерв ядроларында аяқталады. Бұл ядроның дәм сезу бөлімі сопақша мидың шайнау мен жұтуға қатысы бар барлық қозғалыс ядроларымен, сонымен бірге жұлынмен ( тыныс алу, жөтелу және құсуды бақылау ) байланысқан.
Екінші нейрондардың өсінділері сопақша ми мен көпірден таламусқа көтеріледі, сол жерде дәм сезу анализаторының қыртыстық шетіне баратын ІІІ – ші буын басталады. Дәм сезу анализаторы гиппокамп жанындағы қатпардың қыртысында самай бөлігінің алдыңғы шетінде ілгек пен гиппокампта, иіс сезу орталықтарының қасында жатады, ал басқа бір деректер бойынша қақпақша қыртысында орналасады
Достарыңызбен бөлісу: |
