Дәріс Кіріспе. «Ветеринариядағы диагностикалық және емдеу техникалары» пәнінің мақсаты мен міндеттері
жүктеу/скачать 3,97 Mb.
|
Кожанов 2
| Спель мен Лемор эмфиземамен және жүрек қызметінің компенсациясы бұзылған аурулармен ауырған адамдарға терінің астына оттегін жіберген. Жібергенге дейін және жібергеннен кейін артерия қанының оттегімен қанығу деңгейін альвеолла ауасындағы оттегінің мөлшерімен сипаттай келе, ешқандай өзгерістің байқалмағанын хабарлайды.
Варшавский оттегін терінің астына жібергенде вена қанының құрамындағы оттегі мен көмірқышқыл газының ешқандай өзгеріске ұшырамайтынын байқаған. Көптеген авторлар өз зерттеулерінің нәтижелеріне сүйене отырып, тыныс жолынан басқа жолдар арқылы жіберілген оттегінің организмге сіңетінін, бірақта қанның газ құрамына елеулі әсер етпейтінін қорытындылайды. Қалай дегенменде, бұл бағытта зерттеу жүргізген авторлар ауру организмде дамитын гипоксияның төменгі деңгейінде бұл әдістердің азда болса көмегінің бар екендігін жоққа шығармайды. Кемпбелл мен Синг өте күрделі зерттеу әдістерін қолдана отырып үй қояндарының организмінде газдардың алмасуын оттегін терінің астына жібергенге дейін және 500 мл/ кг мөлшерінде жібергеннен кейін зерттеген. Зерттеу барысында алынған нәтижелерін төменгі кестеде келтіріп отырмыз. 1 – ші кесте Үй қояндарының организміндегі газ алмасу процесінің көрсеткіштері
Үй қояндарының газ алмасу процесі жабық система принціпінде жүргізілген. Бақылау тобындағы қояндардың оттегін пайдалану көрсеткіштері тәжірибенің барлық кезеңдерінде тұрақты түрде болған. Ал, терінің астына оттегін жібергеннен кейін оттегінің пайдаланылуы кемігенін байқаймыз. Автордың түсіндіруі бойынша, ол өзгеріс оттегінің терінің астынан организмге сіңу мөлшеріне байланысты көрінеді. Авторлар өз тәжірибелерін үй қояндарының организмінде гипоксемия құбылысының жеңіл түрі дамыған кезеңінде жүргізген. Онда қоян организмі өзіне қалыпты жағдайда минутына қажетті оттегінің 25 мл-ін кем алады. Егерде терінің астына жіберілген оттегінің 0,2 %-ы ғана организмге сіңетінін ескерсек, онда жеткіліксіз оттегінің мөлшерін толықтыру үшін 12-15 литр оттегін жіберу керек екен. Ол организмге жіберуге болатын оттегінің мөлшерінен 10 есе көп. Сонымен қатар, авторлар, уақыт өткен сайын оттегінің организмге сіңу жылдамдығының жылдам төмендейтінін де ескертеді. Оның себебі, тері астындағы оттегі көпіршіктеріне біртіндеп көмірқышқыл газы мен азот енетіндіктен, ондағы парциалды қысым төмендейді. Міне, сондықтан да, оттегінің 0,2 % мөлшерінде сіңу жылдамдығы алғашқы 3-4 сағатта ғана сақталуы мүмкін. Терінің астына жіберілген оттегінің организммен пайдаланылуы қалыпты жағдайда деммен түскен ауадағы оттегінің пайдаланылуындай болғанымен, терінің астынан белгілі бір уақытта оттегінің сіңу мөлшері өте аз мөлшерде болады. Терінің астынан газдың организмге сіңуі өте аз мөлшерде болатындықтан, қандағы газдың құрамында өзгерістер байқалмайды. Мицова малдарға жүргізген тәжірибелерінде терінің астына жіберілген оттегі малдардың тыныс алу мен жүрек-қан тамырлары жүйелерінің қызметтерін әжептәуір өзгертетініне көңіл аударады. Малдың дем алысы баяулап, тереңдей түседі, тамыр соғысы баяулайды. Мұндай өзгеріс организмде дамитын гипоксемияға елеулі әсер етпегенімен, физиологиялық тұрғыдан пайдалы екенін байқауға болады. Кейбір авторлар оттегін терінің астына жіберіп емдеу әдісін нақтылы емес тітіркендіру әдісінің бір түрі деп қарау керек екендігіне көңіл аударады. П.Бер байқаусызда венаға түскен ауадан өлген малдың өлімінің себебін зерттеген. Автордың пікірі бойынша мұндай жағдайда қан айналысының бұзылуы өкпе қан тамырларының ауа көпіршіктерімен бітелуінен пайда болатын эмболиядан екендігін дәлелдеген. Көбінесе ол газ азот болатын көрінеді. Ал ауа оттегі эритроциттердің гемоглобинімен реакцияласады. Осындай байқаулар оттегін бірден қанға жіберу арқылы емдеу әдісін зерттеудің негізін қалады. Осындай зерттеулерді бірінші рет жүйелі түрде жүргізген Нистен болды. Ол өз тәжірибелерін иттерге жүргізген. Оттегін венаға жібергенде азотпен уланған иттердің өмірін 10 минутқа дейін ұзартқан. Иттер дем алған газдың құрамында тәжірибеге дейін оттегі 5%, көмірқышқыл газы 7% болса, оттегін венаға жібергеннен кейін ондағы оттегі 8%, ал көмірқышқыл газы 14% болған. Бернабей малдар 1 минутта 1 кг салмағына есептегенде 1,7 мл оттегін; 25,2 мл көмірқышқыл газын; 0,6 мл ауаны еш қиындықсыз көтеретінін хабарлайды. Торраканың тәжірибесінде теңіз шошқаларына 1-2 мл оттегін 1 кг салмағына есептеп 1 минуттық жылдамдықпен жібергенде ешқандай теріс нәтиже байқалмаған. Гертнердің деректеріне сүйенсек, иттерге дозасын сақтай отырып оттегін қанға жібергенде ешқандай асқыну байқалмаған. Гипоксемиялық жағдайда оттегін венаға жіберу арқылы малдың өмірін ұзартып; тыныс алу, жүрек-қан тамырлары жүйелері жағынан болатын өзгерістерді тежеуге болатыны дәлелденген. Автордың пікірі бойынша оттегін венаға жібергендегі ең қауіпті жағдай жүректің оң жақ жартысына күштің түсуі. Бюрн мен Смит иттерді құрамында 11-12 % оттегі бар ауамен дем алдыру арқылы олардың организмінде гипоксемиялық жағдай туғызған. Онда артерия қанындағы оттегінің мөлшері 17 көлемдік пайызға дейін төмендеген. Иттердің венасына оттегі әртүрлі жылдамдықпен жіберілген. 2,5-3 мл/кг/мин мөлшерінде жіберілгенде демікпе пайда болған, қан қысымы төмендеген, шуылдар пайда болған. Қандағы газдың құрамын зерттей келе бұл әдістің де мүмкіншілігі шектеулі деген қорытындыға келген. Авторлардың пікірлері бойынша оттегін венаның ішіне жіберу әдісінің тәжірибелік маңызы бар. Тек жіберу дозасын, жылдамдығын қатаң сақтап үйренгенде ғана оң нәтиже алуға болады. Гертнердің пікірі бойынша оттегін жіберетін вена неғұрлым жүректен алысырақ болғаны дұрыс көрінеді. Теория жүзінде оттегін венаға жіберу әдісі жаңа туған төлдердің тұншығу жағдайында қолданғанда жақсы нәтиже беруі тиіс. Оттегін венаның ішіне жіберу әдісі тәжірибе жүзінде әдістемелік жағынан кейбір қиындықтарға тап болуы мүмкін: Жіберілетін оттегінің мөлшері өте дәлдікті талап етеді; Оттегінің өте таза препараты болуы шарт; Ауруды үнемі қадағалап отыру қажет; Оттегін белгілі бір жылдамдықпен жіберуді қатаң сақтау керек. Аталған әдістерден басқа оттегін тік ішек арқылы жіберу әдісі бар. Бұл әдісті бірінші рет Заламонның еңбектерінен кездестіреміз. Автор 2,5 литр оттегін тік ішек арқылы жіберіп газ алмасу процесін зерттеген. Тәжірибеден кейін организмнің оттегін пайдалануы кемігеннің орнына арта түскен. Оны малдың тынышсыздануымен, іштің кебуімен, демікпенің пайда болуымен және диафрагмаға қысымның түсуімен түсіндіреді. Кауниц пен Лейнердің зерттеулерінде тік ішек арқылы жіберілген көмірқышқыл газы мен оттегінің әсерлері анықталған. Авторлардың деректері бойынша, оттегі тік ішек арқылы организмге тіптен сіңбейтін көрінеді, дем алу коэффициенті аздап қана өзгерген, емдік нәтиже болмаған. Тік ішек арқылы жіберілген көмірқышқыл газы тез сіңген, ешқандай кебу байқалмаған. Қан газының құрамында айтарлықтай өзгерістер жоқ. Дегенмен, тік ішек арқылы жіберілген көмірқышқыл газы бірталай уақыт организмде, әсіресе тіндерде сақталатын көрінеді. Сондай-ақ, организмнен минералды тұздардың, мочевинаның және сүт қышқылының зәрмен бөлінуі ұлғайған. жүктеу/скачать 3,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|