Дәріс Пәннің мақсаттары мен міндеттері. Материалтанудың даму бағыттары

Легірлеуші элементтердің тигізетін ықпалы

жүктеу/скачать 1,5 Mb.

бет	19/25
Дата	28.11.2023
өлшемі	1,5 Mb.
	#131098

1 ... 15 16 17 18 19 20 21 22 ... 25

Байланысты:
ЛЕКЦИИ по ФИЗ МАТ 1-15 лекции

Легірлеуші элементтердің тигізетін ықпалы. Легірлеуші элементтердің құрамына қарай ыстыққа төзімді болаттардың түрін анықтауға болады. Бұл жерде хром, алюминий және кремнидің құрамын болатта көбейтсек оның қабыршықтануға деген төзімділігі арта түседі. Ал хром ферритті қорытпалардың негізгі легірлеуші элементі болып табыла отырып оның ыстыққа төзімділігін өсіре түседі (2.3- Сурет). Ал никель жақсы аустенитті құрылым түзілуіне себепкер болады, ал ол өз кезегінде өте жақсы технологиялық және жарақтылық қасиеттерін береді.
Титан, ниобий және тантал көміртек пен карбидтерді байлап тастайды, яғни бұл жерде осының әсерінен хромның металдық негізін біріктіріп ыстыққа төзімділігін төмендетеді. Молибден мен вольфрам (азғана мөлшерінде) оның ыстыққа тұрақтылығын көтереді және болаттардың өте жоғарғы температураларда сырғанауына жол бермейді. Ал кремниді (2% қана) және алюминиді (0,5% қана) қоспалау оның ыстыққа төзімділігін жоғарлатып болаттың жарақтылық қасиетін төмендетеді. Жалпы 1% көлемінде қоспаланған церий мен бериллий де жақсы әсер етеді.

2.3- Сурет. Хромның қабыршықтануға деген тұрақты әсері:
1- ферритті болаттар; 2-аустенитті болаттар.

Жалпы химиялық құрамына қарай ыстыққа тұрақты болаттар келесідей топтарға бөлінеді:

мартенситті – 15Х5, 40Х9С2, 40Х10С2М, 30Х13Н7С2;
мартенситті-ферритті – 15Х6СЮ, 12Х13;
ферритті – 10Х13СЮ; 12Х17, 08Х17Т; 15Х18СЮ; 15Х25Т; 15Х28;
аустенитті-ферритті-08Х20Н14С2, 20Х20Н14С2, 20Х23Н13;
аутенитті – 09Х14Н16Б, 36Х18Н25С2; 55Х20Г9АН4; 45Х22Н4М3;10Х23Н18;

20Х23Н18, 20Х25Н20С2.
Ыстыққа төзімді болаттарды термиялық өңдеу олардың жарақтылық қасиеттерін жақсартады. Жалпы термиялық өңдейдің режімдерімен және ыстыққа төзімді болаттардың құрамы 2.2 кестеде келтірілген.
Жалпы ыстыққа төзімді материалдар көміртекті және төменгі легірленген болаттарға қарағанда өте жұқа ыстықтай өңдеу темературасымен ерекшеленеді. Оның сығымдап өңделуі және қалыптануы сол болаттың түріне байланысты анықталады. Мартенситтік болаттардың ыстықтай қалыптауын 850⁰С температурада өңдеп ауада суытады.

2.2 – кесте. Ыстыққа тұрақты болаттардың құрамы мен термиялық өңделуі.

Болаттың маркасы	Термиялық өңдеу	σ_В, МПа	σ_0,2, МПа	δ, %	φ, %	КС, Па·м	НВ
15Х5	800  10 °С кезінде жасыту, ауада суыну 950 – 980 °С шынықтыру, ауада суыну	400 450	170 220	24 20	50 50	10 12	1700 —
15Х6СЮ	760 – 800 °С кезінде жасыту, ауада және майда суыну	450	220	20	40	—	—
12Х13	740 – 780 °С кезінде жасыту, Жасыту 1000  1050 °С кезінде шынықтыру, ауада және майда суыну және 700 – 790 °С кезінде жұмсарту; ауада және майда суыну	400 450 600	— 250 420	20 25 20	— 60 60	— — 9	— 1200- 1870 1700- 2070
10Х13СЮ	800 – 850 °С кезінде жасыту, ауада және майда суыну	500	350	15	60	—	—
12Х17	740 – 780 °С кезінде жасыту, ауада суыну, 760 – 780 °С кезінде жұмсарту, ауада суыну	400 450	250 —	20 18	50 —	2 – 8 —	1560 —
15Х25Т	ТӨ болмайды немесе 750  20 °С кезінде жасыту 740 – 780 °С кезінде жұмсарту, ауада және суда суыну	450 500	300 —	20 17	45 —	— —	1430 —
20Х23Н13	1100 – 1150 °С кезінде шынықтыру, ауада, майда және суда суыну	500	300	35	50	—	1700 – 1800
20Х23Н18	1080 – 1150 °С кезінде шынықтыру, ауада немесе суда суыну 1100 – 1150 °С кезінде шынықтыру, ауада, майда және суда суыну	550 500	— 200	40 35	— 50	— 25	— 1400 – 1800

жүктеу/скачать 1,5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 15 16 17 18 19 20 21 22 ... 25