Дәрістер мазмұны бастауыш сынып оқушыларының жобалау әрекетін ұйымдастыру
жүктеу/скачать 2,73 Mb. Pdf көрінісі
|
лекция
| бағытталған әлеуметтік жобалар құруға мүмкіндік туғызады.
Жобалау қызметі мен әлеуметтік жобаларды басқару бағдарламалары алдын-ала жасалатын болғандықтан жобалауды болжау мақсатында да пайдалануға болады, оны болжаулық жобалау деп те атайды. Жобалауды әлеуметтік ортада шағын топтарда қолдану әрекеті басқарушылық ықпал етудің бір түрі деп қарастырылады, бұл жерде жобалау басқарудың бөлігі деп есептеледі. Жобалау идеялары мен әлеуметтік жобаларды басқарудың жақындастырылуы әлеуметтік жобалаудың пайда болуына әкелуде, бұл көптеген әлеуметтік проблемаларды шешу жолдарының нақтылануға әсер етеді.
Жобалаудың тағы бір қызметі – келісу, келісіп әрекет жасауды қамтамасыз ету. Қалыптасқан үрдіс негізінде қызмет атқаратын кез келген сала, соның ішінде, әлеуметтік салалар бірнеше әрекет түрлерінен тұратын күрделі ұйымдастырылған жүйеден тұрады. әлеуметтік жүйелердің әрбір бөлігі үшін өз нормативтері мен заңдылықтары біртұтас әрі мызғымас сипатта болады. Бірақ жбаны басқарушы үшін жүйенің әрбір бөлігі тұтас жүйенің компоненттері болып есептеледі. Осы жағдайларды есепке ала отырып, жобаны басқарушы түпкілікті нәтижеге жету барысында, немесе оған жеткен жағдайда жүйенің әрбір бөліктерінде болуы мүмкін өзгерістерді алдын – ала ескеріп, өзара сәйкестендіру қызметтерін үнемі жүргізіп отыруға міндетті. Жобаны басқарушының іс – әрекеті бағдарламасы, немесе әрекеттерді дамыту бағдарламалары құрастырылған соң жобалау қызметі басталады. Әлеуметтік жобалаудың бірнеше механизмдері бар. Мысалы, жүйедегі негізгі үрдістің күрделендіруі оның барлық бөліктерінде де сол әрекеттердің белгілі бір деңгейде жүргізілуіне, әр бөліктің өзіндегі әрекеттердің нәтижесін қамтамасыз етуге әкеледі. Мысалы, педагогикалық жүйелерде бұл сипатты мектепке дейінгі, бастауыш мектептегі, орта мектеп, одан әрі жоғары мектеп бөліктеріндегі оқыту әрекеттерімен қамтамасыз етілуінен көруге болады. Ал олардың біріктірілуі негізінде біртұтас талап пайда болатыны белгілі. Басқарудың жоғарыдағы процессуалдық қасиеттері жобалауға да тән, сонымен қатар, қазіргі жағдайда жеке адамдар шешімін ғана емес, ұжымдық қарым-қатынасты, бірнеше адамдар мен топтардың көзқарастарын ескеруді қажет етеді. Оның бүгінгі күн талаптарына сай сипаты–топтық, алқалық, немесе клубтық басқару түрінің кеңінен қанат жаюынан көрінеді. Әлеуметтік жүйелерде мемлекеттікке қарағанда қоғамдық фактор бағдарламалық тұрғысынан жетекші ролге ие болса, онда басқарудың қоғамдық түрі, ал мемлекеттікке бағынышты позицияда болса, мемлекеттік- қоғамдық басқару сипатына ие болады. Бұл жерде «қоғамдық» деген түсінік тұрғындардың тарихи, мәдени–ұлттық және тілдік қоғамдасуы ретінде қарастырылады, оны бүгінгі жағдайда әлі де дамыту қажеттігі белгілі. Сондықтан, қазіргі кезеңдегі басқарудың тек мемлекеттіктен түрінен гөрі, мемлекеттік-қоғамдық және қоғамдық-мемлекеттік түрлері болғаны жөн. Осылайша, жобалау қызметінің басқаруға объект
болатын басқарылушы әрекетті дамыту, қайта жаңғыртуды көздейтін негізгі қызметі ретіндегі процессуалдық сипаттамасының әдіснамалық негіздері қалыптасуымен қатар, жобалау қызметі технологиялық жағынан да қамтамасыз етіледі.
ерекше қатынастарымен сипатталады. Мысалы, О.И.Генисаретский мәдени үрдістерді тиімді басқаруда әлеуметтік жобалауға сүйену арқылы мәдениеттің әлеуметтік қызметін жетілдіру, рухани мәдениетті әлеуметтік – мәдени жүйенің дербес саласына айналдыру мүмкін болады дейді. Осылайша, жобалау феномені мен оның дамуын тек басқару тұрғысынан ғана емес әлеуметтік - мәдени көзқарастар тұрғысынан қарастыру қажеттігіне назар аударылуда. Мысалы, жобалау барысында мәдени үрдіс «бізге тәуелсіз күйінде емес, біз ықпал ете алатын объект жағдайында қарастырылады, бірақ бұл жерде біздің әрекетіміз - жобалар мен бағдарламалар - сол объектінің табиғатына сай болуы міндетті» дейді. Бұлар
жобалаудың бүгінгі педагогикалық парадигмаға сәйкес келеді және әлеуметтік дамудың абстарктілік болашағында емес, әрекеттің жақын даму аймағында орындауға толық мүмкіндік бар қызмет деуге негіз болады. Жобалаудың әлеуметтік – мәдени тәсілдеріне тән белгілері: – әлеуметтік - мәдени тәсілдер конструктивті және нақты болуы тиіс;
– әлеуметтік – мәдени тәсілдер тұтас объектіге дербес бағытталып, жобалау амалдарының көп варианттылығы мен мүмкіндіктерін көбейтеді; – әлеуметтік құбылыстар жай ғана қайта құру объектілері болып қарастырылмайды, сондықтан үрдіске тартылған әрбір адам ұжымдық әрекеттің белсенді қатысушысы болып табылады және әрбір субъектімен тығыз байланыста болады. – әлеуметтік - мәдени тәсілдер өз объектілері мен субъектілері қатысатын үрдістерді өмір сүру
ортасынан бөлек
қарастырмайды, ол нақты қалыптасқан тарихи ортадағы әлеуметтік үрдіс пен құбылыс тұрғысынан зерттеледі. – әлеуметтік – мәдени тәсілдер мен оған қатысты жобалау әрекеттері көп вариантты, өзгермелі болады, және үрдіс барысында да пайда болған жағдайларды есепке алу арқылы жаңа жобалық шешімдер қабылдануы, басқа нұсқаларды негізге алуды да жоққа шығармайды. – әлеуметтік – мәдени тәсілдер әлеуметтік саясат, бағдарламалар, жобалаулар механизмдері негізінде жүзеге асырылады, олар өз кезегінде ұйымдастырушылық, басқарушылық, инновациялық бағдарламаларды қажет ете алады. Бұл жағдайда әрбір әлеуметтік – мәдени тәсілдің тиімді қызмет етуі соған сәйкес технологияны жүзеге асыруға байланысты болады. – әлеуметтік – мәдени тәсілдер біртекті процедура емес, ол бағдарламалық әрекеттердің сценарийін құрастыруды қажет етеді. Мысалы, жүйені жаңарту қажет болса, оны түгелдей өзгерту ме әлде жартылай жаңарту ма, немесе бұрынғы жүйе сипатына қайта оралу ма, нақтыланып алынады, сөйтіп барлық әрекеттер мақсатқа сай құрылады. Осы жерде «жаңарту» - модернизациялау түсінігін нақтылайтын болсақ, «түгелдей жаңарту» үшін - алдыңғы қатарлы мәдени үлгіге бағытталу, оны құрастыру және жүзеге асыру бағдарламасын жасау, ресурстарын айқындау, орындалуын қамтамсыз ету әрекеттері жасалады. Ескеретін нәрсе, түгелдей жаңарту бағдарламасы реформаны жақтаушы күштер мен қоғамды жаңартуға мүдделі элиталарға сүйенеді. «Жартылай жаңарту» таңдалған жағдайда бірнеше факторларды назарға ала отырып, инновациялық ұсыныстарға түзетілулер жасалады. Ол факторлар қатарында: тарихи жағдайлар, дәстүрлер мен құндылықтар, түрлі топтар мүдделерін ескеру, ұжым дайындығы мен бейімділігін анықтау т .б. жатады. Бұл жерде назарға алынуы тиіс екі жағдай бар, олардың бірі - әлеуметтік амалдардың негізгі субъектілерінің белгілі бір деңгейдегі мәдениеті болуы, екіншісі-олардың жаңартуға бағытталған өзгерістердің қажеттігін түсінуі және қолдауы. Өтпелі кезең тұрғысынан алғанда жартылай жаңарту проблеманы шешудің дәстүрлі сипаттарымен де, түгел жаңартудың кейбір талаптарымен де мәмілеге келе алады, өйткені ол бейімделу сипатын да көздейді. Жобалау қызметін тиімді ұйымдастыруды қарастыратын болсақ, оны екі бағытта түсіндірушілер барын көруге болады. Біріншісі – нормативті болжау нақты әлеуметтік зерттеулерге сүйенетін болғандықтан ол жобалау мен басқарудың тиімділігін қамтамасыз етеді десе, екінші бағыттағылар - жобалау барысында әлеуметтік ғылымға тым сүйенбеу керек деп есептейді.
жүктеу/скачать 2,73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|