Дәрістердің ҚЫСҚаша курсы электроника және схемотехника 1
жүктеу/скачать 2,49 Mb.
|
курс лек.по электрон. и схемотех.1 каз.
7 - ші ДӘРІС
Айнымалы ток түзеткіштерБір фазалы түзеткіштер Трансформатордың нөлдік нүктесіне орамын шығарумен екіжартылаймерзімдік бірфазалы түзеткіш. Ауыспалы кернеудің полярлығы кезінде 6.2, а, суретте көрсетілген, V1шұрасына 6.2 сурет – Трансформатордың нөлдік нүктесіне орамын шығарумен екіжартылайкезеңдік бірфазалы түзеткіш (а) және жұмыстың уақытша диаграммалары (б) тік кернеу (анодқа плюс, катодқа минус) қойылады. V1 шұра жүктеме және трансформатордың жоғарғы жартылайорамы арқылы тұйықтала токты өткізеді. Жартылаймерзімдегі жүктемеге кернеу 0 - ( сурет 6.2, б ) трансформатордың жоғарғы жартылайорамына тең. V2 шұра осы уақытта кері кернеуде және жабық болады. Екінші жартылайкезеңде ( бастап 2 дейін ) трансформатордың екінші орамдарында ауыспалы кернеудің полярлығы өзгереді. Нәтижесінде V2 ашылады, жүктемеге трансформатордың төмеңгі жартылайорамы қойылады. Содан соң, VI шұра қайта жұмыс істейтін болады және т.б. Шұралардың кезекті ашылуы кезіндегі жүктемелердің кернеуі өз алдыңда бір-бірімен оң жартылайсинусоидтарды (6.2, б сурет) ұсынады. Жүктемедегі id тогы бір бағытта барлық мерзімінде өтеді. ud, id жүктемелеріндегі кернеу үнемі шамасы емес, бағаты бойынша. Кернеудің пульсациясы, яғни кернеуінің өзгеруі қисық түзетілген кернеудің ауыспалы құраушысының және сапасыз (толық емес) түзетілген кернеуді айтады. Шығатын кернеу өз алдыңда мерзімдік функцияны ұсынады, сондықтан да Фурье қатары жазылуы мүмкін, демек мына түрде: мұндағы Ud – үнемі құраушы түзетілген кернеу (орташа мән); Түзетілген кернеудің басты сипаттамасы оның орташа мәні. Қайталанушылықтың мерзімі кезіндегі кернеудің (немесе токтың) орташа мәні, аудан шектелген қисық кернеуіне (немесе тогына) ауданы тең тікбұрыштың биіктігіне тең. Қарастырылатын сызбада шығатын кернеудің қайталанушылық мерзімі (кернеу желісі кезеңімен шатастырмау) тең, сондықтан да Амплитудалық мән Udm жүктеменің кернеуіне тең екенін есепке аламыз, ЭДС амплитудасы E2m = 2 E2, где E2 – трансформатордың екіншілік орамдарындағы әрекет етуші ЭДС. Онда түзетілген кернеудің орташа мәні бірфазалы нөлдік сызбада түзеткіш мынаған тең: Қисық түзетілген кернеудің аса үлкен шамасында қоректенуші желінің жиілігінен 2 есе жоғары болатын 1-ші гармоника болады. Бұл гармониканы сүзгіштермен беру аса қиынырақ, сондықтан да оның шамасы бойынша түзетілген кернеудің бұрмалануы айтады. 6.3 суретте штрихті сызықпен Uп1 пульсацияның бірінші гармоникасы және Uп1m оның амплитудасы көрсетілген. Түзетілген кернеудің кернеу пульсациясы q пульсация коэффициентімен сипатталынады, 1-ші гармоника амплитудасына қатысты пульсация кернеуі оның орташа мәніне тең: q = Uп1m / Ud Қисық түзетілген кернеудің ыдыратылуын Фурье қатарынан жалпы түрде былай аламыз: q = 2 / m2 – 1 мұндағы , m — түзеткіш сызбасына байланысты түзетілген кернеудің ауыспалы құраушы жиілігінің реттілігі және түзеткіш фазасының санымен немесе түзеткіш пульсациясы деп аталынады. Бірфазалы түзеткіштерді қарастырушылар үшін m = 2, тогда q = 0,67. 6.2, а суретте сызбасында шұраларды таңдау үшін шұра арқылы токтың орташа мәнін анықтаймыз. Уақытша диаграммалар бойынша 6.2, б суретте былай көрсетілген. I a = Id / 2 = Ud / ( 2RH ) Жабық V1 шұраға екі екіншілік орамдардың кернеуі ұсталынады: олардың біреуі шұраның анодына қосылған, екіншісі V2 шұрасы арқылы өткізуші ток катодпен байланысқан. Сондықтан да шұрадағы максималды кері кернеу мынаған тең: Есептеуіш мәндерінің Ia және Uобр. негізінде шұралар таңдалады. Активті-индуктивті жүктемесімен бірфазалы түзеткіштер суретте көрсетілген. ЭДС оң жартылайтолқыны кезінде (0 - интервалы) 7.4, а суретте көрсетілгендей түзетілген токтың полярлығы V1 диоды арқылы, R Н∙LН жүктемесі және V4 диоды арқылы өтетін болады. V2 және V3 диодтары кері кернеуде және жабық болады. айнымалы кернеудің полярлығы өзгерген кезде ( = 2 интервалы) V2 және V3, диодтары ашылады, алайда ток жүктемеде алдыңғы кернеуін сақтайды. 7.4 сурет – Көпірлі түзеткіштің бірфазалы сызбасы (а ) және токтың және кернеудің уақытша диаграммалары ( б – г ) Егер де жүктеме активті болса ( LН = 0 ) , онда жүктемедегі ток id жүктемедегі кернеудің формасые қайталайды, ал трансформатордың орамасындағы біріншілік және екіншілік токтарында i2 синусоидалды форма (штрихоті қисықтар 6.4, б сурет) болады. Егер де жүктеменің тізбегінде индуктивтілік болса, онда ол токтың өзгеруіне кедергі келтіреді. Нәтижесінде жүктемедегі ток кернеуді Ud, қуып жетуі қажет және жүктемедегі ток деңгейлендірілетін болады (жазық қисық 6.4, в сурет). Жүктеменің тізбегіндегі айтарлықтай индуктивтілік кезінде пульсацияны тұрақты (деңгейлендірілген) деп есептеуге болады. осыдан, жүктемеге айнымалы құраушы токтың активті қуаттылығының берілісі болмайды. Азқуатты түзеткіштердің сүзгіштері Айнымалы құраушы түзетілген кернеуді әлсіздендіру үшін ud (пульсацияның кернеуі), түзеткіштің шығысында сүзгіш қосылады. Осыдан пайдалы тұрақты құраушы Ud жүктемеге мүмкін болғанда шығынсыз берілуі қажет. Деңгейлендіруші сүзгіштердің типтері L, LC, С және RC (6. 5, а -г сурет) аса кеңінен таралған. Сүзгіштердің тізбекті байланысу кезінде көпбуынды сүзгілерді құрайды LCLC, CRC, LCRC және т.б. 6.5 сурет - Деңгейлендіруші сүзгіштердің сызбалары (а – г) Сүзгішті сипаттау үшін сүзгішке кіргендегі және шыққандағы пульсация коэффициенттерінің қатынасына тең деңгейлендіруші коэффициентін қолданады: мұндағы UH1m және UH – 1 - ші пульсация гармоникасының амплитудасы және сүзгіштен шыққандағы кернеудің орташа мәні. Бірфазалы басқарылатын түзеткіш б) в)6.7 сурет – Бірфазалы нөлдік басқарылатын түзеткіш (а) және активті (б) және активті – индуктивті жүктемелеріне (в) арналған жұмыстарының уақытша диаграммаларыОсыдан, 6.7, б суреттен уақытша диаграмаларды қарастырудан, трансформатордың бірінші орамының тогы i1 периодтың әрбір жартысында, трансформатордың жартылай орамынан өтуші екінші токтың формасын қайталайтынын көреміз. Жабық шұрадағы анод және катод арасындағы кернеу Uак = а - к, мұндағы анод және катод потенциалдары, а және к, трансформатордың орташа нүктесінің шығарылуына қатысты анықталынады. Осыдан, к = ud ал а трансформатордың жартылай орамына сәйкес келуші ЭҚК тең, яғни e2. Осыдан, токсыз кідіріс кезінде ud = 0 және uа = е2. Ашық шұрадағы бір шұраның жұмыс интервалы а = k, т.е. uа = 0, жабық тиристорында uа = а - k = 2 e2. жүктеу/скачать 2,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|