Алғаш рет Коксаки қаласында (Нью-Йорк штаты, АҚШ) Г. Долдорф және Г. Сиклз (1948ж.) полиомиелитке ұқсас ауру балалардың ішегінен Коксаки вирусын бөліп алған.
Коксаки вирусын екі топқа бөледі:
А типті вирус – көлденең жолақты бұлшықетті ошақты некроздайды ж/е қабынумен диффузды миозит туғызады.
В типті вирус – ОЖЖ зақымдайды (паралич), қаңқалық бұлшықетінің некрозы (кейде миокард), көкбауырдың қабынуы ж/е т.б.
МОРФОЛОГИЯСЫ
Коксаки вирустары – өте майда вирустар.
Вирионның симметриялық типі куб тәріздес.
Кейбір мөлшері 100 нм-ге дейін жететін кристалл құрауы мүмкін. Құрамында липидтер жоқ, гемагглютинин бар.
Дақылдандыру:
Коксаки вирустары штаммдарының көбісі жасуша дақылдарында өседі. Жаңа туған ақ тышқандардың организмінде жақсы көбейеді.
ДАҚЫЛДАНДЫРУ:
адам эмбрионында –ЦПӘ және жас тышқандарда.
АНТИГЕНДІК ҚАСИЕТІ
А типті Коксаки вирусы түр ерекшелік антигені бойынша - 26 сероварға бөлінеді.
В типті Коксаки вирусы 6 сероварға бөлінеді.
Серологиялық варианттарының бәріне ортақ топтық спецификалық антигендері бар және әрқайсысына тән типтік – спецификалық антигендері де болады.
Топтық спецификалық Аг жоқ.
Резистенттігі
-СЫРТҚЫ ОРТАҒА ТӨЗІМДІ (суда –ағынды суда, сүтте, соңғы өнімдерде ОоС –бір айға дейін)
-50С-30мин кейін инактивацияланады;
қайнатқанда – бірнеше секундта
-кептіргенде, УК сәуле әсерінен өледі
-детергенттерге төзімді
-хлоры бар дезинфектанттарға сезімтал (хлорлы әк, хлорамин).
Зерттеудің негізгі әдістері – вирусологиялық ж/е биологиялық.
1.БИОСЫНАҚ жас тышқандарға жасайды. Қоздырғышты жасуша дақылын ж/е тышқандарды зақымдау арқылы бөліп алады.
А вирусы – жалпы миопатия (баяу салдану)
В вирусы- ұстамалар, спастикалық салдану және ішкі мүшелердің зақымдануы;
2.ВИРУСОЛОГИЯЛЫҚ –тек А вирусы ЦПӘ көрсетеді; Серологиялық әдіс – ИФР, КБР, БР.
Гемагглютинациялаушы нұсқаларын ПГАР арқылы анықтайды.
ЭПИДЕМИОЛОГИЯСЫ
Коксаки вирусы барлық жерде таралған, жаз-күз айларында аурудың қарқыны жоғары.
Инфекция көзі: науқас адам және тасымалдаушы адам.
Берілу жолы: фекальді-оральді (шыбындар, лас қолдан, фекальмен ластанған су мен тағам өнімдері);
және контакт вирус ошағында инфекция ауа-тамшылы жолмен таралу мүмкіндігі бар (жөтелу, түшкіру):
арқылы.
Инфекция көбінесе балаларда кездеседі. Клиникалық ағымының 90% жеңіл, жиі симптомсыз өтеді.
14. ПАТОГЕНЕЗІ:
-Инкубациялық кезеңі 7-14 күннен 35 күнге дейін
Ауру алдымен жедел бастың ауруымен, температураның көтерілуімен,іш өтумен басталады, 2 күннен соң температура күрт түседі, жүрек айну тоқтайды, бала ұйықтап, оянғанда аяқтың салдануымен оянуы мүмкін.
-Кіру қақпасы- ауыз бен мұрын-жұтқыншақтың шырышты қабаты.
15. Алғашқы репродукциясы ауыздың, жұтқыншақ пен жіңішке ішектің, пейер таңдақтарының шырышты қабығында өтеді
Қанға лимфа жүйесінен түседі (біріншілік вирусемия бірнеше сағаттан бірнеше күнге созылады) Қаннан басқа мүшелерге (сарысулық Ад болған жағдайда диссеминация тоқтайды) – абортивті инфекция, егер Ад жетпеген болса онда екіншілік вирусемия басталады және вирус ОЖЖ түседі (жұлынның алдыңғы мүйізінің нейрондарына түседі, сопақша ми және варолий көпірінде полиомиелит вирусына рецепторлары бар) ОЖЖ жасушаларындағы репродукциясы құрылымдарды бұзады және салдану тудырады.
Клиникалық белгілері
балаларда диарея
-ауыз қуысының және аяқ-қолдың көпіршіктері
-нәрестелерде миокардит
-жаңа туған нәрістелерде көпформалы аурулар (энцефалитомиокардитті синдром)
-эпидемиялық плевродиния (борнхольм ауры) – көкірек аймағында ауыру ұстамасы, қызба, сирек жағдайда плеврит.
ЕМДЕУ ЖӘНЕ САҚТАНДЫРУ
Тиімді антивирустық препараттар және ерекше сақтандуры жоқ, сондықтан симптоматикалық терапия жүргізеді.
Инактивированная вакцина против энтерови-руса серотипа 71