Үшінші заң – әсердің қарсы әсерге теңдігінің заңы. Екі материалдық нүкте бір-біріне модульдері тең, осы екі нүктені қосатын сызық бойымен қарама-қарсы бағытталған күштермен әсер етеді.
Төртінші заң – күштер әсеінің тәуелсіздігі заңы. Материалдық нүктеге әсер етуші бәрнеше күш – осы екі нүктеге аталған куштердің геометриялық жиынына тең бір күшпен әсер еткендегідей үдеу береді.
1.3 Динамика пәнінде қарастырылатын негізгі тақырыптар: динамикаға кіріспе; материалдық нүкте және механикалық жүйе қозғалытарының дифференциалдық теңдеулері; нүктенің түзу сызықты тербілісі; қозғалыс жиынының өзгеруі туралы теорема. Масса центрінің қозғалысы туралы теорма; қозғалыс жиыны моментінің өзгеруі туралы теорема; кинетикалық энергияның өзгеруі туралы теорема; Даламбер қағидаты (принципі); вертуалдық жұмыстар қағидаты; динамикалық жалпы теңдеулері (Даламбер-Лагранж қағидаты); механикалық жүйе қозғалысының жинақталған координаталардағы дифференциалдық теңдеулері.
Динамика бөлімінде материялық нүктелер мен материялық денелердің қозғалыстары мен осыларды тудыратын физикалық себептердің (күштердің) араларындағы заңдылықтар зерттеледі. Динамиканың екі тұрғыдан қарастырамыз: материялық нүктелер динамикасы және материялық нүктелер жүйесінің динамикасы. Материялық нүкте қозғалысы үшін заңдылықтар анықталған соң, оларды бірнеше материялық нүктелер қозғалысына жалпылай отырып, материялық нүктелер жүйесінің қозғалыс заңдылығы алынады. Осының нәтижесінде қатты дене қозғалысының толық сипаттайтын заңдылықтар тұжырымдалады.
Динамиканың негізгі заңдары
Механика аксиомаларын толық түрде тұжырымдап берген И.Ньютон еді. Сондықтан да олар Ньютон заңдары деп аталады.
2.1. Динамиканың бірінші заңы (инерция заңы). Егер материялық нүктеге ешбір күш әсер етпесе, онда ол өзінің тыныштық күйін немесе түзу сызықты бір қалыпты қозғалысын сақтайды.
2.2 Динамиканың екінші заңы (негізгі заң). Материялық нүктеге әсер етуші күш осы нүкте үдеуімен бағытталады және шамасы үдеуге пропорционал болады:
(25)
Егер берілген дененің салмағы Р деп, ал еркін түсу үдеуін g деп қабылдасақ, онда осы дене үшін:
(26)
Соңғы қатынаспен анықталатын (26) шаманы денедегі (материя мөлшерінің өлшемі) ауырлық масса деп атайды.
Достарыңызбен бөлісу: |
